Bir Vapurunun Hazin Sonu: Teksas Vapuru Kazası (1912)

Buharlı makinenin aktif olarak kullanılması üretimin giderek hız kazanmasına ve XIX. yüzyıl endüstri toplumunun şekillenmesine katkı sağlamıştır. Makineleşmenin ardından ürün miktarındaki artış ve bunların pazarlara sevki beraberinde hammadde tedarikini artırmıştır. Buharlı gemiler sayesinde müsait hava ve deniz koşullarını beklemeden endüstri mamulleri ve hammaddeler hızlı bir şekilde bir yerden diğerine nakledilebilmiştir. Bu hızlı değişim Osmanlı denizciliğini de etkilemiş, yerli ve yabancı birçok deniz şirketi Osmanlı limanlarında faaliyet göstermiştir. Bu şirketlerden biri de Hacı David Vapur Şirketi’dir. Başlangıçta Osmanlı daha sonra ise bir Amerikan şirketi hâline gelen Hacı David, İzmir merkezli faaliyet göstermektedir. Şirkete ait Teksas Vapuru karıştığı bir kaza sonucunda batmıştır. Olay sonrasında kazanın nasıl gerçekleştiğiyle ilgili Osmanlı ve Amerika Birleşik Devletleri arasında ihtilaf çıkmıştır. Osmanlı Devleti kazanın mayına çarpma sonucunda meydana geldiğini savunurken Amerikan tarafı olayın Osmanlı bataryalarından ateşlenen toplar sebebiyle gerçekleştiğini iddia etmiştir. Yapılan tahkikat neticesinde kazanın mayına çarpma sonucunda olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Teksas Vapuru Kazası, Hacı David Vapur Şirketi, Deniz Kazası.

The Mournful End of A Steamer: Texas Ferry Accident (1912)

After the active use of the steam engine, production gradually accelerated. This played a major role in shaping the industrial society of the 19th century. Following mechanization, the increase in the quantity of products and their transportation to markets increased the supply of raw materials. Thanks to steamships, industrial products and raw materials could be quickly transported from one place to another regardless of weather and sea conditions. The Ottoman navy was also affected by this rapid change, and many domestic and foreign maritime companies operated in Ottoman ports. One of these companies was the Hacı David Company. Initially an Ottoman and later an American company, Hacı David was based in İzmir. The company’s Texas Ferry sank as a result of an accident it was involved in. After the incident, a dispute arose between the Ottoman Empire and the United States as to how the accident occurred. While the Ottoman Empire argued that the accident occurred as a result of hitting a torpedo, the United States claimed that the incident was caused by cannons fired from Ottoman batteries. As a result of the investigation, it was understood that the accident was the result of hitting a torpedo.

Keywords:

Texas Ferry Accident, Hacı David Ferry Company, Maritime Accident,

PDF

___

Akyıldız, A. (2006). Osmanlı İstanbul’unda Deniz Ulaşımı. Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, 6, 436-479.
Akyıldız, A. (2019). Osmanlı’da Ulaşımın Modernleşmesi. İstanbul, Timaş Yay.
Altun, S. (2021). Osmanlı Dönemi’ne Ait Batık Vapurlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Ordu.
Aslan, T. (2022). Osmanlı Devleti’nde Yunan Postaları Sorunu. Near East Historical Review, 12 (4), 363-379.
Bostan, İ. (2007). Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, İstanbul Kitap Yay.
Çiftçi, Ç. (2013). Batıklardan Kaynaklanan Kirlilik ve Uluslararası Batıkların Çıkarılması Sözleşmesi Uygulamaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Demir, T. (2005). Osmanlı İmparatorluğunda Deniz Posta Taşımacılığı ve Vapur Kumpanyaları. OTAM, 17, 1-17.
Demircioğlu, F. (2019). Bir Geminin Hikayesi: Germanic/Gülcemal Vapuru (1874-1950), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Dereci, Ş. (2022). Batum Limanı’nda Osmanlı Vapur Seferlerinin Başlamasına Dair Bir Değerlendirme. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12 (24), 75-92.
Düzcü, L. (2013). Osmanlıların Sanayi Çağına Adım Atışına Denizcilikten Bir Örnek: Buharlı Gemiye Geçişte Başlıca Parametreler (1828-1856). History Studies, 5 (1), 113-127.
Ekinci, İ. (2003). Hacı David Vapur Kumpanyası ve Amerikan Boykotu. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 9, 53-78.
Ekinci, İ. (2006). Osmanlı’da Yabancı Vapur Kumpanyaları ve İmajları Hakkında. Kebikeç, 21, 73-96.
Erhan, Ç. (2001). Türk-Amerikan ilişkilerinin Tarihsel Kökenleri. Ankara, İmge Kitabevi.
Güler, Y. (2005). Osmanlı Devleti Dönemi Türk-Amerikan İlişkileri (1795-1914). Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6/1, 227-240.
Hut, D. (2011). Buharlı Gemiler Çağında Osmanlı Deniz ve Nehir Yolu Ulaşımı. Osmanlı’da Ulaşım (ss. 71-101). İstanbul, Çamlıca Yayınları.
İlhan, T. (2017). Muhammet Duman vd. İzmir Körfez Batıkları. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2/2, 371-381.
Karakulak, M. (2017). Rus Vapur ve Ticaret Kumpanyası (Ropit) ve Osmanlı Rus Ticari İlişkileri (1856-1914), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Kılıçaslan, M. E. (2022). XIX. Yüzyıl Osmanlı Buharlı Nakliyat Ağında Yabancı Kumpanyalar: Kaynaklar ve Problemler. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 4(7), 145-154.
Kocaoğlu, B. (2019). Osmanlı Devleti’nde Gemi Kazaları ve Devletin Kazalara Müdahale Usulleri (1763-1856). Tarih ve Gelecek Dergisi, 5(2), 186-202.
Kocaoğlu, B. (2020). Osmanlı Ordusu’nda Kılavuz Kullanımına Genel Bir Bakış (XVIII. Yüzyılının Ortalarından XIX. Yüzyılın Başlarına Kadar). Geçmişten Günümüze Tarih Araştırmaları (ss. 47-67). Ankara, Gazi Kitabevi.
Köse, O. (2004). Osmanlı-Amerikan İlişkilerinde Bir Kriz: Hacı David Vapur Kumpanyası Boykotu (1911). Belleten, 68 (252), 461-482.
Özdemir, M. M. (2018). Denizcilikte Yelkenliden Buharlılara Geçiş Dönemindeki Tereddütler ve Tartışmalar. Tarih ve Günce, 1(3), 111-124.
Özdemir, Ş. (2006). Osmanlı Denizciliğinde Gemi Kazaları ve Dalışlar. OTAM, 19, 365-380.
Sarıyıldız, G. (2003). Mısır'da Kurulan Mecidiye Vapur Kumpanyası ve Faaliyetleri. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 9, 17-36.
Tatlısuluoğlu, A. (2008). Çanakkale Boğazı Deniz Kazaları ve Çevreye Olan Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Tekinsoy, Y. E. (2021). İkinci Meşrutiyet Dönemi’nde İttihatçıların Millî Bir Vapur İşletmesi Kurmaya Yönelik Teşebbüsü: İttihâd Seyr u Sefâ’in Anonim Şirket-i Osmâniyesi. Karadeniz Araştırmaları, XVIII (71), 627-651.
Tızlak, F. (1991). İngiltere’nin Fırat Nehrinde Vapur İşletme Girişimi Hakkında Yeni Bilgiler (1834-1836). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 293-301.
Uygun, S. (2016). Karadeniz Sularında Fransız Paquet Vapur Kumpanyası (1878-1914). Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 20, 137-172.
Yıldız, Ö. (2012). II. Meşrutiyet’ten I. Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti’nde Deniz Ticareti (1908-1914). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Zorlu, T. (2006). Osmanlı İstanbul’unda Deniz Teknolojisi (XVIII-XIX. Yüzyıllar). Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, 6, 344-353.