Doç. Dr. Nanuli KAÇARAVA, Alina BAĞİŞVİLİ

216

YUNANCADAN MEGRELCEYE GEÇMİŞ SÖZ VARLIĞI

Yunan-Gürcü ilişkileri binlerce yıl öncesine dayanır. Yunancadan Gürcü dillerine geçmiş alıntı sözcükler, bu ilişkilerin sonucudur. Gürcü dillerinde bulunan Yunan menşei ödünçler Helin-Kolhkida medeniyetlerine çağrışım yapmaktadır. Megrelcenin araştırılması konusunda sadece Gürcü araştırmacılar değil, ünlü yabancı bilimadamları da çalışmaktadırlar. Alfabesi olmayan Megralcenin incelenmesi, Sovyet dönemine oranla Çağdaş Gürcistan’da daha aktif bir hale geldi. Megrelce-Gürcüce sözlüklerde ve Megrel metinlerinde bulunan, aynı zamanda bu iki dilde varlığını sürdüren ve tarafımızdan incelenmiş Yunan köklü Angilozi, Boria, Gegenia, Diakoni, Ekenia, Fırın ve bazı balık isimleri gibi yaklaşık 30 kelimelerin tahlili verilmektedir.
Anahtar Kelimeler:

Yunanca, Megrelce, Gürcüce, Lazca, Türkçe

GREEK LOANWORDS IN MENGRELIAN

The Greek-Georgian relations count millennia of existence and as a result of it there are many Greek loanwords found in Kartvelian languages, which echo so called common Hellenistic-Colchic civilization. Together with Georgian language, Mengrelian was studied not only by the Georgian but also with the famous foreign scientists. The study of Mengrelian, the language with no script is actively carried out in the modern Georgia, in comparison with the soviet period. The article deals with the analysis of 30 lexical units (such as: angilozi, boria, gegenia, diakoni, ekenia, purne, as well as names of fish etc.) with the Greek origin that were found by us in various Mengrelian texts. 
Keywords:

Greek, Mengrelian, Georgian, Lazish and Turkish languages,

PDF

___

  • Beridze (1920) – şalva beridze, megruli (iveriuli) ena, tbilisi, sablitgami (Şalva Beridze, Megrel (İveria) Dili, Tbilisi, Sablitgam Yayın Evi).
  • Cavakhişvili (1987) – iv. cavakhişvili, Masalebi saqarvelos sinamresvelobisa da xelosnobis istoriisatvis, akad. iv. javaxişvilis redaqciit 5 tomad, t. IV, nas. II, tbilisi, gamomtsemloba ‘metsniereba’ (İv. Cavakhişvili (1987): Gürcistan İç Sanayi ve Esnaflık Tarihi hakkında, 5 ciltlik, Editörü İv. Cavakhişvili, c.4, kısım 2, Tbilisi, Metsniereba Yayın Evi).
  • Çanturia (1996) – ak. çanturia,’’masalebi megrul-qartuli etnograpiuli leqsikonisatvis’’, tsu shromebi, 321, tbilisi, tsu gamomtsemloba, 213-231 (Ak. Çanturia (1996): ‘MegrelceGürcüce Etnograafi Sözlük için Malzemeler’, TDÜ Çalışmaları, Tbilisi, TDÜ Yayın Evi).
  • Çaraia (1997) – p. çaraia, megrul-qartuli leqsikoni, tbilisi, s.-s. orbelianis sax. pedagogiuri universitetis gamomtsemloba (P.Çaraia (1997): Megrelce-Gürcüce Sözlük, Tbilisi, S.-S. Orbeliani Pedagoji Üniversitesi’nin Yayın Evi).
  • Çubinaşvili (1984) – d. çubinashvili, qartul-rusuli leqsikoni, tbilisi, gamomtsemloba ‘sabçota saqartvelo’ (D. Çubinaşvili (1984): Gürcüce-Rusça Sözlük, Tbilisi, ‘Sabçota Sakartvelo’ Yayın Evi).
  • Eliava (1997) – g. eliava, megrul-qartuli leqsikoni, tbilisi, gamomtsemloba ‘intelekti’ (G. Eliava (1997): Megrelce-Gürcüce Sözlük, Tbilisi, İntelekt Yayın Evi).
  • Erich TRAPP; unter Mitarbeit von H.-V. BEYER, R. WALTHER u. a. Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit, I, 1–12, Add. 1–2, Online Edition Etima Graeca (1890) – Edward Ross Wharton, M.A., Etima Graeca, London İriatoni (2000) – Jurnali ‘iriatoni’, №1, tbilisi, gamomtsemloba egrisi (İriatoni Dergisi (2000): №1, Tbilisi, Egrisi Yayın Evi).
  • Kankia (2009) – p. kankia, samargaloş saçiari, tbilisi, gamomtsemloba egrisi (P. Kankia (2009): Megrelistan’ın Şikayeti, Tbilisi, Egrisi Yayın Evi).
  • KEGL(1986) – qartuli enis ganmartebiti leqsikoni (erttomeuli), tbilisi, qartuli sabçota entsiklopediis mtavari samecniero redaqsia (Gürcüce Açıklamalı Sözlük (1986): tek ciltlik, Tbilisi, Gürcü Sovyet Ansiklopedisi’nin Genel Bilimsel Editörlüğü).
  • KHS (1991) – qartuli xalxuri sityviereba, megruli teqstebi, t.II, teqsti gamosasemad moamzades k. daneliam da a. tsanavam, tbilisi, tsu gamomsemloba (KHS (1991): Gürcü Halk Sözü, Megrel Metinleri, Hazırlayanlar K. Danelia ve A. Tsanava, Tbilisi, TDÜ Yayın Evi).
  • Ismail Avcı Bucaklışı, Hasan Uzunhasanoğlu, İrfan Aleksiva (2007), Büyük Lazca Sözlük, Didi Lazuri Nenapuna, Lazca-Türkçe, Türkçe-Lazca Sözlük, İstanbul, Çivi Yazıları Yayın Evi.
  • Makalatia (2006) – s. makalatia, samegrelos istoria da etnografia, tbilisi, gamomsemloba saari (S. Makalatia (2006): Megrelistan’ın Tarihi ve Etnografi, Tbilisi, Saari Yayın Evi).
  • Paziseli (1991) – i. paziseli, maxaria, megruli lirikuli leqsebi, qarti, gamomsemloba egrisi (İ. Paziseli (1991): ‘Maharia’ Megrel Lirik Şiirleri, Tbilisi, Egrisi Yayın Evi).
  • Pipia (2008) – d. pipia, megruli saleqsikono masalebi, tbilisi, gamomcemloba egrisi (D. Pipia (2008): Megrel Sözlük Malzemeleri, Tbilisi, Egrisi Yayın Evi).
  • Saba (1993) – sulxan-saba orbeliani, leqsikoni qartuli, tbilisi, gamomsemloba merani (Sulhan-Saba Orbeliani (1993): Gürcüce Sözlük, Tbilisi, Merani Yayın Evi).
  • Samuşia (1979) – k. samuşia, qartuli xalxuri poeziis sakitxebi, megruli nimuşebi, tbilisi, gamomcemloba egrisi (K.Samuşia (1979): Gürcü Halk Şiirlerinin Konuları, Megrel Örnekleri, Tbilisi, Egrisi Yayın Evi)
  • Şanidze (1980) – ak. şanidze, txzulebani, qartuli enis gramatikis safudzvlebi, t.III, tbilisi, tsu gamomsemloba (Ak.Şanidze (1980: Çalışmalar, Gürcüce Gramerin Temelleri, cilt 3., Tbilisi, TDÜ Yayın Evi).
  • Tsagareli (1880) – Ал. Цагарели, Мингрельские этюды. Фонетика мингрельскаго языка, Санктпетербург, Топографiя Императорской Академiи Наукъ (Al.Tsagareli (1880): Mingrel Etüdleri.
  • Mingrel Dilinin Sesbilimi, Sankt- Petersburg, İmparator Akademisi’nin Matbaası, Rusça).
  • Tsereteli (2000) – g. tsereteli, arabul-qartuli leqsikoni, tbilisi, tsu gamomsemloba (G.Tsereteli (2000): Arapca-Türkçe Sözlük, Tbilisi, TDÜ Yayın Evi).
  • Türkçe Sözlük 2005 – Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Ankara, Akşam Sanat Okulu Matbaası. Vanilişi (2009) – gubaz vanilişi, ‘hidronim kalende[r]işi galis etimologia’, saertaşoriso samecniero konferencia tbeloba, 2009 oqtomberi-noemberi (masalebi),saqartvelos sapatriarqos tsminda tbel abuserisdzis saxelobis universiteti, tbilisi, ŞPS sezani, 296-297 (G.Vanilişi (2009): ‘Kalende[r]iş ğali’ hidroniminin etimolojisi’, ‘Tbeloba’ Uluslararası Bilimsel
Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi-Cover
  • ISSN: 1308-6200
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2008
  • Yayıncı: Kültür Ajans
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

YUNANCADAN MEGRELCEYE GEÇMİŞ SÖZ VARLIĞI

Doç. Dr. Nanuli KAÇARAVA, Alina BAĞİŞVİLİ

GÜRCİSTAN KRALI IV. DAVİT AĞMAŞENEBELİ’NİN TARİHÇİSİ (XII. YY.) TARAFINDAN SELÇUKLULAR HAKKINDA VERİLEN BİLGİLER

Prof. Dr. Roin KAVRELİŞVİLİ