THE LIGHT DIVINE OF THE YAKUT RELIGION OF AYYA, GENITAL TOTEMI, ANIMIZM AND SHAMANISM

Bu makale Yakutların dini inançlarının incelenmesine odaklanmaktadır. Totemcilik, animism, atalar kültü, fetişizm, tek tanrıcılık ve şamanizm gibi tüm pagan kültürüne ait kavramlar Yakutların dini inançlarında kendisine yer bulur. Yakutların pagan inançları beyaz ve kara şamanizm diye ikiye ayrılır. Kara şamanların büyücü ve kara büyü ile uğraşan halk aracıları oldukları düşünülür. Tanrılar kültünün ritüallerini yönetenlerin / hizmetkarlarının Ayyy Dini’nin rahipleri oldukları Kabul edilir. Makalede Yakut mitolojisinin dini kültlerle ilişkisi de irdelenmektedir. Makalede G. F. Miller, V.F.Troshchansky, N.S. Gorokhov, A.A.Savvin, A.A.Popov, T.V.Zherebina, G.S.Popova ve M.Eliade’nin çalışmalarından alıntılar kullanılmıştır. Söz konusu çalışmalarda Yuryung Ayyy Toyon ve Jessege gibi ilahi güçler kültü, ışık tanrıları kültündeki karmaşık hiyerarşi, Yakut inancı olan Aiyy itegal’in Ortodokslukla içiçe geçmesi ve tek tanrılı dünya inancının ortaya çıkışı gibi konular ele alınmıştır. Yakutlar arasındaki totemcilik, Yakut klanlarının ataları olarak kabul edilen Kartal ve Cyngus kültü olarak görülür. Fetişizm ymyy (fetiş) kavramı vasıtasıyla algılanır. Ticaret kültü avcılık tanrısı Bayanaya yoluyla ortaya çıkarılabilir.

Anahtar Kelimeler:

Dini İnançlar, Mitoloji, Etnografi, Şamanizm, Güneş ve Gökyüzü Kültü, Yakutbilimi, Historiografi, Çoktanrıcılık ve Tektanrıcılık, Totemcilik, Animizm, Atalar Kültü

THE LIGHT DIVINITY OF THE YAKUT RELIGION OF AYYA, GENITAL TOTEMISM, ANIMISM AND SHAMANISM

The article is devoted to the study of religious beliefs of the Yakuts. Totemism, animism, the cult of ancestors, fetishism, monotheism, shamanism - all these kinds of pagan cults can be found in Yakut religious beliefs. The pagan beliefs of the Yakuts are divided into black and white shamanism. Black shamans are considered to be sorcerers and folk ministers working with black magic. Servants of ceremonial ceremonies of the cult of Deities are considered to be priests of the Religion of Ayyy. The article deals with the connection of Yakut mythology with religious cults. The article uses excerpts from the works of G.F.Miller, V.F.Troshchansky, N.S. Gorokhov, A.A.Savvin, A.A.Popov, T.V.Zherebina, G.S.Popova, M.Eliade. They consider the cult of the heavenly deities Yuryung Ayyy Toyon and Jessege, the complex hierarchy of the cult of light deities, the fusion of the Yakut beliefs of Aiyy itegal with Orthodoxy, the birth of a monotheistic worldview. Totemism among the Yakuts is seen in the cult of the Eagle and Cygnus, considered as the progenitors of the Yakut clans. Fetishism can be seen through the term ymyy - fetish. The commercial cult is traced in the veneration of Bayanaya - the deity of hunting.

Keywords:

religious beliefs mythology, ethnography, shamanism, the cult of the Sun and Heaven, yakutology, historiography, polytheism and monotheism, totemism, fetishism, animism, ancestor cult,

PDF

___

Горохов Н.С. Материалы для изучения шаманства в Сибири: Следы шаманства у якутов // Изв. Вост. - Сиб. отд. Рус. географ. об-ва. 1882. Т. 13, вып. 3. С. 36 - 39. Жеребина Т.В. Сибирский шаманизм: этнокультурный атлас. СпБ, 2009. 623 с. Жеребина Т.В. Шаманизм и христианство (на материале религии народа саха XVII-XX вв.). СпБ., 2011. 176 с. Попов А.А. Материалы по истории религии якутов бывшего Вилюйского округа // Сборник музея антропологии и этнографии. Т. XI. М.; Л., 1949. С. 254-323. Попова Г.С. Анима, тотем, фетиш в корневой культуре — триединство духовной связи природы и человека // Регионология. № 4. 2009. Саранск, 2009. С. 250 - 256 Рукописный фонд ИГИиПМНС СО РАН. Материалы Саввина А.А. Фонд 4. Опись 12. Ед.хр. 70. Верования якутов (кэрэх, табык, духи и др материалы). Трощанский В.Ф. Эволюция черной веры (шаманства у якутов). Издание 2-е. М., 2012. 224 с. Элерт А.Х. Новые материалы о пантеоне якутских божеств и духов в первой половине XVIII века (статья первая) // Общественное сознание и литература XVI – XX вв. Сборник научных трудов. Новосибирск, 2001. С. 107–124. Элиаде Мирча. Шаманизм и архаические техники экстаза. М., 2015. 552 с. Саввин А.А. Верования якутов (кэрэх, табык, духи и др материалы). Рукописный фонд ИГИиПМНС СО РАН. Фонд 4. Опись 12. Ед.хр. 70. Саввин А.А. Ап-сап (Магия) // Рукописный фонд ИГИиПМНС СО РАН, ф. 4. оп. 12. ед.хр. 48. Саввин А.А. Ымыы (Фетиши) // Рукописный фонд ИГИиПМНС СО РАН. ф. 4. оп. 12. ед.хр. 67.
Bibliographic list
Gorokhov N.S. Materialy dlya izucheniya shamanstva v Sibiri: Sledy shamanstva u yakutov [Materials for the study of shamanism in Siberia: Traces of shamanism in the Yakuts] // Izv. East. - Sib. Ord. Rus. geographer. Society. 1882. Vol. 13, no. 3. P. 36-39. Zherebina Т.V. Sibirskij shamanizm: ehtnokul'turnyj atlas [Siberian shamanism: an ethnocultural atlas]. Spb, 2009. 623 pp. Zherebina Т.V. SHamanizm i hristianstvo (na materiale religii naroda saha XVII-XX vv.) [Shamanism and Christianity (based on the religion of the Sakha people of the XVII-XX centuries)]. СпБ., 2011. 176 p. Popov A.A. Materialy po istorii religii yakutov byvshego Vilyujskogo okruga [Materials on the history of the religion of the Yakuts of the former Vilyui district] // Collection of the museum of anthropology and ethnography. T. XI. M.; L., 1949. P. 254-323. Popova G.S. Anima, totem, fetish v kornevoj kul'ture — triedinstvo duhovnoj svyazi prirody i cheloveka [Anima, totem, fetish in the root culture - trinity of the spiritual connection between nature and man] // Regions. № 4. 2009. Saransk, 2009. S. 250 - 256 Handwritten fund of the Institute of Geology and Geology of the Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences. Handwritten fund of the Institute of Geology and Geology of the Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences [Materials of Savvin A.A.] Fund 4. Inventory 12. Ед.хр. 70. Beliefs of the Yakuts (kereh, tabyk, spirits and other materials). Troshchansky V.F. EHvolyuciya chernoj very (shamanstva u yakutov). [Evolution of the black faith (shamanism in the Yakuts)]. Edition 2-e. Moscow, 2012. 224 p. Elert A.H. Novye materialy o panteone yakutskih bozhestv i duhov v pervoj polovine XVIII veka (stat'ya pervaya) // [New materials about the pantheon of the Yakut deities and spirits in the first half of the 18th century (article one)] // Public consciousness and literature of the 16th – 20th centuries. Collection of scientific papers. Novosibirsk, 2001. P. 107-124. Eliade Mircea. SHamanizm i arhaicheskie tekhniki ehkstaza [Shamanism and archaic techniques of ecstasy]. Moscow, 2015. 552 p. Savvin A.A. Beliefs of the Yakuts (kereh, tabyk, spirits and other materials). Handwritten fund of the Institute of Geology and Geology of the Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences. Fund 4. Inventory 12. Ед.хр. 70. Savvin A.A. Ap-sap (Magic) // Handwritten fund of the Institute of Geology and Mineralogy of the Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences, f. 4. op. 12. Unit of storage. 48. Savvin A.A. Yymy (Fetish) // Handwritten fund of the Institute of Geology and Mineralogy of the Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences. f. 4. op. 12. Unit of storage. 67.