Tekerlemelerin kökeninde şamanizm unsurları

Şamanizm, animizm temeline dayanmaktadır. Animizm, canlı ya da cansız her varlığın içinde bir ruhun ya da gizli bir hayatın bulunduğu inancına dayanır. Şamanizm aslında uygulamalı animizmdir, yani pratik bir canlıcılıktır. Çünkü tabiat, tanrıları ve ruhlarıyla canlıdır ve evrenin bütünü ancak birbirine bağlı olarak kavranabilir. Şamanlar bu kavramayı üst düzeyde gerçekleştirebilen yapılarıyla ruhlar ve tanrılarla insan arasındaki ilişkiyi sağlayan arabuluculardır. Tekerlemelerin kökeni ve teşekkülünde de Şamanizm unsurları vardır. Bir takım tekerlemelerin kökenleri çok eski şaman dualarına, özellikle İslâm öncesi dinî törenlerde söylenen sözlere kadar uzanmaktadır. Bu tip tekerlemeler günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Bu bildiride, tekerlemelerin kökeninde yatan Şamanizm unsurları çeşitli Türk boylarından verilen örneklerle açıklanacaktır.

Elements of shamanism in the origin of tongue twisters

Shamanism is based upon animism. Animism based on belief that every animate or inanimate being has a spirit or secret life in. Shamanism is a practical animism. Because the nature is alive with its Gods and spirits, and whole universe can only be realized in tandem. Shamans with their qualities of achieving higher levels are shoother who obtain relations between humans and Gods and spirits. There are elements of shamanism in origin of some tongue twisters. Origin of some tongue twisters extends over ancient shaman prayers especially sentences said in rites pre islamic period. This type of tongue twisters are existed now. In this paper, elements of shamanism in the origin of tongue twisters explained with the examples of the various Turkish tribes.

___

  • BORATAV, Pertev Naili (1982). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yay.
  • DRURY, Nevil (1996). Şamanizm / Şamanlığın Ögeleri, (Çev. Erkan Şimşek), İstanbul: Okyanus Yay.
  • DURANT, Will (1978). Medeniyetin Temelleri, (Çev. Nejat Muallimoğlu), İstanbul: Boğaziçi Yay.
  • ELÇİN, Şükrü (1986). Halk Edebiyatına Giriş, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
  • FRAZER, James G. (1991). Altın Dal I, (Çev. M. H. Doğan), İstanbul: Payel Yay.
  • GÖZELOV, Füzuli-MEMMEDOV, Celal (1993). Şaman Efsaneleri ve Söylemeleri, Bakı: Yazıçı Neşriyyat.
  • İNAN, Abdülkadir (1987). Makaleler ve İncelemeler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.