Osmanlı Türkcesinin xx. yüzyıl başı kazan-tatar yazı diline etkisi (mektup olarak gönderilmiş olan gazete makalesi dilinden örnekler)

Bu makalede İstanbul’da öğrenim gören Atbasarlı Gülsüm Rahimi adındaki bir Tatar kızının İstanbul Üniversitesinde kızlar için açılan ilk kursları haber vermek üzere Tatarca yazıp gönderdiği ve Orenburg’daki Vakıt gazetesinde yayımlanan mektuptan bahsedilmekte ve söz konusu mektubun dil özellikleri incelenmektedir. Mektupta Arap ve Fars kökenli kelimeler bulunmaktadır. Aynı zamanda Rusçada kullanılan Batı dilleri alıntılarının mektupta bulunması da dikkat çekicidir. Ayrıca mektupta Oğuz grubu yazı dillerine ait özelliklerin bulunması, Osmanlıcanın XX yy. başı Tatar yazı diline olan etkisi olarak değerlendirilmiştir.

The effects of ottoman language upon azan tatar writing language in the beginning of the $20^{th}$ century (the samples from a newspaper article posted as letter)

In this article, it is mentioned a letter of a Tatar student Atbasarli Gulsum Rakhimi, who educated in Istanbul. The letter had been written in Kazan-Tatar Language and published in the journal of Vakit (Orenburg). It is about the first courses begun for women in Istanbul University. The language features of the letter are being analyzed from the linguistic point of view in this article. There are not only the words from Arabic and Persian but also a lot of European borrowings, which loaned into the Russian language. It also contains the information about influence of Oguz’s language group on the literary language of Kazan-Tatar in the beginning of the XX century.

PDF

___

DEVELLİOĞLU Ferit. (2010): Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın kitabevi yayınları, Ankara, 2010.
HİSAMOV Nurmuhammed. (1999): “Osmanlıların Tatar Edebiyatına Etkisi”, Osmanlı Ansiklopedisi, c. 9, Ankara, s. 361-366
KORKMAZ Zeynep. (2003): Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara, Türk Dil Kurumu Yay.
ŞAHİN Erdal. (1999): “Osmanlıların İdil Boyu Tatar Türklerinin Kültürü ve Diline Etkileri”, Osmanlı Ansiklopedisi, c. 9, Ankara, s. 353-360
ZAKİYEV Mirfatih. (1999): “İdil-Ural Türkleri ve Gelişmelerine Osmanlıca’nın Tesirleri”, Osmanlı Ansiklopedisi, c. 9, Ankara, s. 530-536.
МӘХМҮТОВ М. (1993): Гарәпчә-Татарча-Русча Алынмалар Сүзлеге, Казан, Иман.
[MEHMUTOV M. (1993): Garepçe-Tatarça-Rusça Alınmalar Süzligi, Kazan, İman. Татар Теленең Аңлатмалы Сүзлеге (1979). 1-2. том, Казан, Татарстан Китап Нәшрияты.
[Tatar Tilinin Anlatmalı Süzligi (1979): 1. Tom, Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı.]
Татар Теленең Аңлатмалы Сүзлеге (1981), 3 том, Казан, Татарстан Китап Нәшрияты.
[Tatar Tilinin Anlatmalı Süzligi (1981): 3. Tom, Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı.]
Татарская Грамматика (1993). том 2, Морфология, Казан, Татарское Книжное Издательство.
[Tatarskaya Grammatika (1993): Tom 2, Morfologiya, Kazan, Tatarskoye Knijnoe İzdatelstvo.]
ХАКОВ В. Х. (1972): Татар Милли Әдәби Теленең Барлыкка Килүе Һәм Үсеше, Казан, Татар Китап Нәшрияты.
[HAKOV V.H. (1972): Tatar Milli Edebi Tilinin Barlıkka Kilüvi Hem Üsişi, Kazan, Tatar Kitap Neşriyatı.]