İLİA OKROMÇEDLİŞVİLİ VE KARTVELOLOJİ'NİN GÜNCEL KONULARI

İlia Okromçedlişvili “Tergdaleulebi” denen ve XIX. Y.Y. II. Yarısında faaliyet gösteren yeni bir kuşağın ileri gelen temsilcisidir. Petersburg Üniversitesi’nde okurken İlia Çavçavadze ile arkadaşlık yapmıştır. Gürcü kamusal yaşam arenasında en yakın arkadaşı ve meslektaşı olarak her zaman İlia’nın yanında yer almıştır. Petersburg Üniversitesi Ermenice ve Gürcüce bölümünden mezun olmuştur. Ilia Okromçedlişvili hayatının yirmi beş yılını Moskova Lazarev Doğu Dilleri Enstitüsü ile Moskova Üniversitesi'ndeki bilimsel ve pedagojik faaliyetleri üzerinde çalışarak geçirmiştir. Moskova’nın bir üniversitesinde Gürcü Dili kürsüsü vardır. Bu bölümün açılması için Ilia Okromçedlişvili fazlasıyla katkı sağlamıştır. Söz konusu kişi tarafından hazırlanan ve bize ulaşan birinci, ikinci ve üçüncü özel sınıflarda kullanılan müfredat Gürcü dili ve edebiyatı öğretiminin hacmi hakkında net bir fikir vermektedir. Ilia Okromçedlişivili, yetenekli Gürcü gençlerinin yetiştirilmesine, eğitimine, maddi yardım ve eğitim almaları noktasında özel çabalar sarfetmiştir.Moskova'da olduğu yıllarda, anavatanıyla ilişkisini kesmemiş - hayır işleriyle uğraşarak ve maddi yardım sağlayarak, Gürcü ulusal kültürünün yeniden canlanmasına ve gelişmesine emek vermiştir. Ilia Okromçedlişvili, “Gürcüler Arasında Okuryazarlık Yayma Birliği”ne sistematik olarak maddi yardım sağlamıştır. Eylül 1881'de Gürcü el yazmalarının basılması için söz konusu Birliğe 6.000 ruble bağışladığı da belirtilmelidir. İlia Okromçedlişvili'nin maddi desteği ve yazdığı önsöz ile 29 Temmuz 1884'te Tiflis'te Ekvtime Kheladze Matbaasında "Visramiani" adlı eser basılmıştır (editörler: Ilia Çavçavadze, Aleksandre Sarajişvili, Petre Umikaşvili).İlia Okromçedlişvili arşiv çalışmalarıyla da ilgilenmiştir. Bunu 10 Eylül 1882’de Viana’dan İlia Çavçavadze’ye gönderdiği mektubundan anlıyoruz. Mektupta Moskova arşivlerinde yaptığı bir çalışma sonucunda, “Kaplan Postlu Şövalye” adlı eserin minyatürleri ile eski bir kopyasını ve son iki yüzyıla ait Gürcistan tarihi ile ilgili materyalleri keşfettiğinden bahsetmektedir.Ilia Okromçedlişvili Moskova'dan “Kilila ve Damana” (Kelile ve Dimne) adlı el yazması eserin orijinaline en yakın beşinci kopyasını Ilia Çkonia'ya göndermiştir.8-21 Eylül 1881 tarihinde Tiflis'te beşinci arkeoloji kongresi düzenlenmiştir. İlia Okromçedlişvili bu kongrede "Gürcü Alfabesi’nin İcadı Üzerine" başlıklı bir sunum yapmıştır. İlia Okromçedlişvili'nin bu çalışması o zamanın Gürcü tarihi çalışmaları alanında biliminde önemli bir karşılık bulduğu söylenebilir.İlia Okromçedlişvili'nin bilimsel ve sosyal faaliyetlerini yansıtan materyallerin incelenmesi günümüz hayatı ile bağlantılı olarak özellikle önem arzetmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İlia Okromçedlişvili, Kartveloloji, Gürcü kültürü, Gürcü el yazmaları, Gürcü alfabesi, Hayırseverlik

ILIA OKROMCHEDLISHVILI AND CURRENT ISSUES OF KARTVELOLOGY

Ilia Okromchedlishvili is one of the prominent representatives of the new generation of the second half of the XIX century - "Tergdaleulebi", who was still friends with Ilia Chavchavadze from the University of St. Petersburg. He always stood by Ilia's side as a close friend and comrade in the arena of Georgian public life.Ilia Okromchedlishvili devoted the best period of his life - twenty-five years after graduating from the Armenian-Georgian department of St. Petersburg University - to the Lazarev Institute of Oriental Languages in Moscow and pedagogical-scientific activity at the Moscow University. At that time Moscow was the second city of Tsarist Russian Empire (after St. Petersburg), in one of the higher education institutions there was a Georgian language department. The encourager of this department was Ilia Okromchedlishvili. The curriculum developed by him, which has reached us, gives us a clear idea of the scope of teaching Georgian language and literature in the first, second and third course of special classes of the Lazarev Institute. Ilia Okromchedlishvili has a special contribution to the education and training of talented progressive-minded Georgian youth, to support them, provide material assistance and support. During his long career in Moscow, he did not lose close ties with his homeland, and contributed to the revival and development of Georgian national culture through his charity and material assistance. Ilia Okromchedlishvili systematically helped the Society for Spreading Literacy from Moscow. It is also noteworthy that in September 1881, he donated 6,000 manats to the Society for Spreading Literacy among Georgians for the publication of Georgian manuscripts. In 1884 Visramiani was published with his financial help and remarks in Tbilisi (Editors: Ilia Chavchavadze, Aleksandre Sarajishvili, Petre Umikashvili). Ilia Okromchedlishvili was also engaged in archival work. A personal letter written to Ilia Chavchavadze, dated September 10, 1882, from the city of Vienna, informs us that after two months of tireless work he found an old copy of “The Knight in the Panther’s Skin” with miniatures and historical materials of the last two centuries of Georgia in the Moscow archives. He sent Ilia Chkonia the fifth version of the manuscript "Kilila and Damana" from Moscow, which looks like the first version of the manuscript. The Fifth Archaeological Congress was held in Tbilisi on September 8-21, 1881. Ilia Okromchedlishvili's speech at this congress, "Who Invented the Georgian Alphabet", found an important echo in Georgian historical science at that time. The study of materials reflecting the scientific and public activities of Ilia Okromchedlishvili is of special importance in relation to the present.

Keywords:

Ilia Okromchedlishvili, Kartvelology, Georgian culture, Georgian manuscripts, Georgian alphabet, Popularization,

PDF

___

gozalishvili, sh., (1976). Ilia okromchedlishvili (tskhovreba da moghvaweoba), tbilisi.
k’oberidze , m., (2021) a. enobrivi situacia mock’ovis aghmosavluri enebis lazariant institutshi: kartveluri memkvidreoba, XXV, kutaisi.
k’oberidze , m., (2021) b. aleksandre khakhanashvili da kartvelologiis akt’ualuri sak’itkhebi: goris sakhemts’ipo sasts’avlo universit’et’is zhurnali, pilologiuri kvlevebi, III, gori.
leningradis saolqo sakhelmts’po arkivis universit’is pondi 14, anats’eri 5, sakme 1713, purtseli 2 -11 (tkhovna dek’anis rezolutsiit).
leningradis saolqo sakhelmts’po arkivis universit’is pondi 14, anats’eri 5, sakme 1713, purtseli 9 (tkhovna). sigharibis mots’moba №361, purtseli 13.
leningradis saolqo sakhelmts’po arkivis universit’is pondi 14, sakme 14745 a., purtseli 104 – Davit Chubinashvilis avtograpi. medzvelia, k., (1959). tergdaleulebi da rusetis samotsiani ts’lebis revolutsioneri moghvats’eebi , 1, tbilisi.
mosk’ovis saolqo sakhelmts’po ist’oriuli arkivi, aghmosavluri enebis lazarevis inst’it’utis pondi №213, anats’eri 2, sakme 192, purtseli 14-15.
mosk’ovis saolqo sakhelmts’po ist’oriuli arkivi, aghmosavluri enebis lazarevis inst’it’utis pondi №459, anats’eri 2, sakme 4264, purtseli 13.
mushk’udiani, k., (1971). Ilia okromchedlishvilis mosagoneblad: tsisk’ari, № 8, tbilisi.
nik’oladze, n., (1865-1868). rcheuli nats’erebi, t.1. mogonebani, p’ublitsisturi ts’erilebi. tbilisi.
okromchedlishvili, I., (1881). vin moigona kartuli anbani: iveria, №10, tbilisi.
sakartvelos khelnats’erta erovnuli tsentri (khelnats’erta inst’it’ut’i), ilia ch’avch’avadzis pondi 170.
sakartvelos khelnats’erta erovnuli tsentri (khelnats’erta inst’it’ut’i), pondi 48, aghts’era 1, sakme 120.
ts’ereteli, a., (1960). tkhzulebani, t’. 12, tbilisi.
ch’avch’avadze, I., (1898). Ilia Okromchedlishvili (nek’rologi): Iveria, №2, tbilisi.
ch’avch’avadze, I., (1955). tkhzulebani, t’. 5. tbilisi.
ch’avch’avadze, I., (1961). khzulebani, t’. 10. tbilisi.
janashvili, M., (1887) a. ra droidgan da saidgan shemoighes kartuli anbani (Ilia okromchedlishvilis ts’erilis gamo : vin moigona kartuli anbani): iveria , №115-118, tbilisi.
janashvili, M., (1887) b. Ra droidgan da saidgan shemoighes kartuli anbani (Ilia okromchedlishvilis ts’erilis gamo : vin moigona kartuli anbani): iveria , №121-123, tbilisi.
janashvili, M., (1887) g. Ra droidgan da saidgan shemoighes kartuli anbani (Ilia Okromchedlishvilis ts’erilis gamo : vin moigona kartuli anbani): iveria , №126-128. tbilisi.
javakhishvili, i., (1949). k’artuli paleograpia. tbilisi.
khitarishvili, k., ( 2015). damat’ebiti masalebi sakartvelos tsent’ralur arkivshi datsuli ilia ch’avch’avadzestan dak’avshirebuli skhvadaskhva sakhis istoriuli dokumentebidan: Ilia ch’avch’avadzis tskhovrebisa da shemokmedebis mat’iane-akhali t’ekst’ologiuri k’vlevebi (orenovani gamotsema). elekt’ronuli biulet’ini №2. tbilisi. http://textologi.blogspot.com/p/2.html khundadze , t’., (1960). kartvelta shoris ts’era-k’itkhvis gamavrtselebeli sazogadoeba (nark’vevi saarkivo masalebis mixedvit) 1879-1927, tbilisi.
Дело правления Лазарского Института восточных языков, Об. И. Д. доцента грузинского языка И. Л. Окромчедлова -Серебрякова ГИАМО, ф. 213, оп. 2, Д. 192, л.2. Свидетельство.
Окромчедлов (Окромчедлишвили) И. Л. ( 1887). Об изобретении грузинского алфавита: См. Труды V Археологического Сьезда в Тифлисе, 1881, под редакцией графини Уваровой. XXXIX, X, II, Москва.
Хаханов (Хаханашвии), А. (1903). Тридцатилетие Специальных Классов Лазарского Института восточных языков, Москва.