II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE MAHKEMELERİN ISLAHINA DAİR HAZIRLANAN LAYİHALAR VE İSİMSİZ BİR LAYİHA ÖRNEĞİ
Tanzimat Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nin bütün kurumlarında olduğu gibi mahkemelerde de önemli yenilikler ve düzenlemeler yapılmıştır. Tanzimat’tan önce şeriat mahkemeleri, cemaat mahkemeleri ve konsolosluk mahkemeleri olmak üzere üç çeşit olan mahkeme türü Tanzimat döneminde ticaret ve nizamiye mahkemelerinin açılmasıyla birlikte çeşitliliğini artırmıştır. Tanzimat’la birlikte yaşanmaya başlayan bu değişim ve yeniden yapılanma süreci mahkemelerin işleyişinde bazı sıkıntıları beraberinde getirmiştir. Devlet adamları ise yaşanan sıkıntıları tespit ederek bunlara çözüm bulmaya çalışmışlardır. Bunun için bazen padişah bazen Adliye Nezareti uygulamada yaşanan sorunları tespit edebilmek amacıyla uzmanlar görevlendirmiştir. Bazen de yargının içinde bulunan kişiler herhangi bir görevlendirme yapılmadan mahkemelerin durumlarıyla ilgili tespitlerde bulunmuş ve bunları layiha halinde ilgili makamlara takdim etmişlerdir. II. Abdülhamid döneminde devletin diğer kurumlarında olduğu gibi mahkemelerle ilgili layihalar da hazırlanmıştır. Bu çalışmada tespit edebildiğimiz 6 adet layihanın 5 tanesinin muhteva açısından tanıtımı yapılmış, mahkemelerdeki sorunları göstermesi açısından 1 tanesi de sadeleştirilerek verilmiştir.
THE REPORTS PREPARED REGARDIN THE REFORMING COURTS IN THE TIME OF ABDULHAMID II AND AN UNTITLED REPORT CASE
Important innovations and reforms had been carried out in courts like other many institutions of the Ottoman Empire in Tanzimat Period. Before Tanzimat period, there were three kinds of courts namely sheria courts, minorities (cemaat) courts and consular courts. During the Tanzimat period, trade and nizamiye courts were also added and the types of courts were increased. Some problems were experienced in the function of these courts due to change and reconstruction with the Tanzimat period. Politicians determined the problems and find solutions. Sometimes the Sultan, sometimes ministry of justice assigned experts to determine the problems. Sometimes the personnel in the court house determined the problems about courts being assigned and they presented the results to the related offices as reports.During the time of Abdulhamid II, reports were perepared about courts of justice like other many government institutions. In this study, 5 of the detected 6 reports were introduced with respect to there and 1 of the reports were simplified and presented in order to show the problems of the courts.
