HALKBİLİM KURAMLARI IŞIĞINDAÂŞIKLARIN ŞİİRLERİNİ YAZIYA GEÇİRMEME NEDENLERİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Âşık edebiyatının başlangıç yüzyılı olarak âşıkların hayatları ve şiirlerine dair bilgilerin elde edilmeye başlandığı 15-16. asırlar kabul edilir. Bu asırlardan sonra kendisine mahsus yetişme geleneği, belli icra şekilleri, müzik havaları, belli nazım biçimleri, belli nazım türleri olan sistemli bir geleneğin takip edilmesi bu algıyı doğurmaktadır. Ancak bilindiği gibi âşık edebiyatının kökeni Türk tarihinin en eski dönemlerine kadar uzanmasına rağmen elde yazılı örneklerin bulunmayışı önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Geçmişe ait yapılacak değerlendirme veya elde edilecek çıkarımlar genelde metinler üzerinden yapıldığından bu durum bütün bir edebiyat disiplini içerisinde geleneğe dair bilgiler edinme noktasında araştırmacılar için büyük bir eksikliktir. Hatta sözlü kültürde varlığını devam ettiren kimi eserlerin yazıya geçmiş olsalar bile aidiyetleriyle ilgili tartışmalar sürüp gitmektedir. Çoğu şiirin birkaç farklı âşığa ait olduğu veya ilk kez kimin yazıya geçtiği, geçirirken değiştirilip değiştirilmediği hala yapılan tartışmalar arasındadır. Bu çalışmada neredeyse ismi bilinen ilk divan şairinin dahi şiirlerine ulaşılabildiği halde âşıkların şiirlerini neden yazıya geçirmedikleri üzerine bazı tespitler yapılması amaçlanmıştır. Bu tespitler yapılırken halk bilim kuramları referans olarak kullanılmış, konu ile ilgili çalışmaları olan araştırmacıların da görüşlerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yazı, Görme, İşitme, Söz, Âşık Şiiri

THINKINGS ABOUT THE REASONS OF WOOER NOT WRITING HIS POEMS IN THE LIGHT OF FOLKLORE THEORIES

Beginning century of wooer literature is accepted 15-16 century in which his life and poems have some information about them. After this centuries its own upbringing traditions, certain forms of executions, music melodies, certain forms of writing, following of systematic traditions of certain forms of writing is born in that perceptions. But as known, although the origin of wooer literature reaches the oldest period of Turkish literature, not having written sources is a important problem for us. The evalution about past or argue usually is done on writings so this situation in whole literature discipline is a deficiency for Explorer about the point of reaching information. Moreover, although some creations living in oral culture have passed to writing, the discussion continues about its * Bu makale, “Manas’ın Görünen Yüzleri: Kayçılar – Akınlar – Ozanlar – Aşıklar” Projesi kapsamında hazırlanmıştır. origin. The discussion about some poems have many different wooers or who passed to writing first or while passing, changes or not is always being discussed. In this study, although even fisrt known divan poet’s poem is avaible, it is aimed to make determination about why he did not pass to writing. While these determinations are made, folklore theories are taken as reference and the thinking of explorers who have a idea about this subject have a place.

Keywords:

Writing, Seeing, Hearing, Saying, Wooer Poem,

PDF

___

AKTULUM Kubilay: (2013). Folklor ve Metinlerarasılık, Konya: Çizgi Yayınevi.
AMOS, D. Ben: (2006). “ Şartlar (ve Çevre İçinde Folklorun Bir Tanımına Doğru”, (çev. Metin Ekici), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1, (Yay. Haz. M. Öcal Oğuz vd.), Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
ARTUN Erman: (2008). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
ASSMANNJann: (2000). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (Çev. Ayşe Tekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BALKAYAAdem: (2013). "Mekân Poetikası Bağlamında Âşık Kahvehaneleri ve Âşık Üzerinde Kimi Fonksiyonları", International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, Volume 8 (1), 881-889.
BASCOM R. William: (2010). “Folkorun Dört İşlevi”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (Yay. Haz.) M.Öcal Oğuz ve Selcan Gürçayır), Ankara: Geleneksel Yayıncılık. 71- 86.
ÇOBANOĞLU Özkul: (2007). Âşık Tarzı Edebiyat Geleneği ve İstanbul, İstanbul: 3F Yayınları.
ÇOBANOĞLU Özkul: (2012). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
DİZDAROĞLU Hikmet: (1969). Halk Şiirinde Türler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DUNDES Alan: (2006). “Doku, Metin ve Konteks”, (çev. Metin Ekici), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1, (Yay. Haz. M. Öcal Oğuz vd.), Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
ELLULJacques: (2012). Sözün Düşüşü, (çev. Hüsamettin Arslan), İstanbul: Paradigma Yayınları.
ERGİN Muharrem: (1997). Dede Korkut Kitabı I Giriş-Metin-Faksimile, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KÖPRÜLÜ M. Fuat: (2004). Edebiyat Araştırmaları 1, Ankara: Akçağ Yayınları.
MALINOWSKI Bronislaw: (1992). Bilimsel Bir Kültür Teorisi, (çev. Saadet Özkal), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
OĞUZ M. Öcal: (1998). “Dede Korkut Kitabı’nda Sosyal Çevre İçinde Ozan”, Milli Folklor, 5(37), 36-38.
OĞUZ M. Öcal: (2003). “Ferdi Sözlü Edebiyat (Âşık Edebiyatı)”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Cilt 3.
SAKAOĞLU Saim: (1989). “Türk Saz Şiiri”, Türk Dili Türk ŞiiriÖzel Sayısı III (Halk Şiiri), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 104-250.
SAKAOĞLU Saim: (1999). “ Karslı Âşıkların Türk Âşık Edebiyatı İçerisindeki Yeri ve Önemi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 5, 51-58.