Günümüz sıradan insanın trajık olgusu ve “Kitabe-i Seng-i Mezar” şiirinde süleyman Efendi betimlemesinde durumun irdelenmesi

Trajik kavramı insanın evrendeki konumu ve bu konuma karşı sorgulama yapan zihnin kaderini değiştirmeye çalışırken yaptığı eylemlerin ve verdiği kararların kişiyi pathetic bir duruma getirmesi ile ilgilidir. Eski tragedya geleneğinden günümüze kadar kavram değişime uğramış ve eski asil trajik kahramanların yerini, günümüzde baş döndürücü bir hızla değişen, dönüşen dünya şartları karşısında bir tür çaresizlik içinde kaderine etki edemeyen yenilgiyi kabullenmiş modern sıradan insana bırakmıştır. Bu insan tipolojisi, özellikle 1. ve 2. Dünya savaşlarının etkisi altında yaşamı bir nihilist yaklaşımla algılamaya başlayan, ana karakteristiği kötümserlik olan sanat eserlerinde çokça işlenmiştir. Bunlardan biri olan Süleyman Efendi tiplemesi, Orhan Veli Kanık’ın Kitabe-i Seng-i Mezar adlı şiirinde modern sıradan insanın dünya şartları karşısındaki çaresiz umutsuzluk imgesi olarak sunulmuştur. Bu çalışmanın amacı da bu şiirden yola çıkarak, modern insanı trajik hale sokan şartların irdelemesini yapmaktır.

Tragic condition of modern ordinary man and analysis of the case through portrayal of Süleyman Efendi in Kitabe-i Seng-i Mezar

The “tragic” concept is related to man’s position in the universe and his / her questioning of and revolt against the present forces responsible for such a case, which in turn leads to the character’s pathetic end. This concept has undergone great changes since classical tragedy times, and old noble tragic heroes have given way to modern ordinary man, who accepts defeat hopelessly in the face of his inability to cope with the swiftly changing world around him / her. This new human typology was particularly made a theme of innumerable art works influenced by the nihlistic air pervading the world under the influence of the destruction caused by World Wars. One of such types is Süleyman Efendi, depicted in Kitabe-i Seng-i Mezar by Orhan Veli Kanık. He is presented as a frustrated helplessness imagery of modern ordinary man against the harsh world conditions. The aim of this study is to analyze the conditions responsible for the tragic case of modern man in the example of this poem.

___

  • Ay, Yasemin Mumcu Turkish Studies / International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 /1-II Winter 2009.
  • Campbell, Joseph, Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, Çev.: Sabri Gürses, Kabalcı Yayınevi, İstanbul: 2000.
  • Kanık Orhan Veli, Bütün Şiirleri, Adam yayınları, İstanbul: 1998.
  • Korkmaz Ramazan ve Özcan Tarık, “Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri”, (Ed. Ramazan
  • Korkmaz), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000, Grafiker Yay., Ankara 2004.
  • Mehmet Kaplan, Şiir Tahlilleri 2- Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, Dergâh Yay., İstanbul 1984.
  • Özcan, Tarık. “Sultan Süleyman’dan Süleyman Efendi’ye İki Şiirin Metinler Arası İlişki Bağlamında Değerlendirilmesi”, Fırat Üni. Sos. Bil. Der., C. 14, 2, 129-134 (Temmuz 2004).
  • Öztürk Emiroğlu, Türkiye’de Edebiyat Toplulukları, Akçağ Yay., Ankara, 2003.
  • Sazyek Hakan, Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara 1999.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi, Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergah Yayınları, İstanbul: 1992.
  • Veli, Orhan; Oktay Rifat; Melih Cevdet Anday, Garip, İstanbul Resimli Ay Matbaası, 1941.