ÇANAK ÇÖMLEKSİZ NEOLİTİK DÖNEMDE VARAN FİGÜRLERİ
M.Ö. 10.binyılda, Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'de, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki Neolitik topluluklar kireçtaşından yapılmış dikilitaşların üstüne çeşitli hayvan tasvirleri yapmaktaydı. Bu tasvirler, kabartma şeklinde dikilitaşın düzleştirilmiş olan yüzeylerine işlenmektedir. Bazıları yüksek kabartma tekniğiyle bazıları da alçak kabartma tekniğiyle yapılmaktadır. Bu hayvan kabartmaları içinde en ilginç hayvan figürü, tasvir şekli biraz tartışmalı olan Varan (Varanus griseus) figürüdür. Göbekli Tepe'de, dikilitaşlar ve taş levhalar üzerine tasvir edilmiş olan Varan figürleri, günümüzde bile bölgede görülebilen Varan adlı bir sürüngen olup genellikle leş yiyen, ürkek ve insanlardan korkan bir hayvandır. Bu çalışmada, Neolitik Dönemde tasvirleri yapılan Varan adlı hayvanın genel özelikleri ile Neolitik dönemdeki tasvir edilme şekli üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Çöl Varanı (Varanus griseus), Neolitik Dönem, Göbekli Tepe
DESERT MONITOR FIGURES IN PRE-POTTERY NEOLITHIC PERIOD
10.th BC, in the PPNA Period, Neolithic communities lived in the Southeast Anatolia Region illustrated various animals figures on the steles made of limestone. These depictions were embroidered on their flattened surface of the steles. Some were made with high relief technique and some with low relief technique. The most interesting animal figure among these animal reliefs is the figure of desert monitor (Varanus griseus), which depiction is controversial. In Göbekli Tepe, the figures of monitor depicted on steles and stone plates are a reptile named desert monitor, which can be seen even in the area today, and it is carnivore, shy and afraid of people. In this study, the general characteristics of the desert monitor depicted in the Neolithic period and the way it’s depiction in the Neolithic period will be emphasized.
Keywords:
Desert monitor (Varanus giriseus) Monitor illustrations, Lion illustrations, Pre-Pottery Neolithic Period,
___
- BEİLE-BOHN, M., C. GERBER, M. MORSCH ve K. SCHMİDT. (1998) ”Frühneolithische Forschungen in Obermesopotamien. Göbekli Tepe und Gürcütepe.” IstMitt.48: 5-78.
- BECKER, N., O. DIETRICH, Th. GÖTZELT, Ç. KÖKSAL-SCHMIDT, J. NOTROFF ve K. SCHMIDT (2012). "Materialienzur Deutung der zentralen Pfeilerpaare des Göbekli Tepe und weiterer Orte des obermesopotamischen Frühneolithikums."Zeitschriftfür Orient-Archaeologie 5, 14-43.
- BUDAK, A. ve B. GÖÇMEN (2008) Herpetoloji. Ege Üniversitesi Yayınları, Fen Fakültesi Yayın No: 194.Bornova, İzmir.
- ÇELİK, B. (2003) ”Şanlıurfa Kent Merkezinde Çanak Çömleksiz Neolitik Bir Yerleşim: Yeni Mahalle." Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- SCHMIDT, K. (1999). "Boars, Ducks and Foxes-the Urfa Project 99". Neo-Lithics 2/99, 12-15.
- SCHMIDT, K. (2000). "Zuerst kam der Tempel, dann die Stadt, Vorläufiger Bericht zu den Grabungen am Göbekli Tepe und Gürcütepe 1995-1999." IstMitt.50: 5-41.
- SCHMIDT, K. (2007). "Göbekli Tepe", Anadolu'da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa'ya Yayılımı, Türkiye'de Neolitik Dönem, Yeni Kazılar, Yeni Bulgular., (Eds.) M. Özdoğan ve N. Başgelen, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 115-129.
- SCHMİDT, K. (2011). “Göbekli Tepe", The Neolithic in Turkey, New Excavations, New Research., (Eds.) M. Özdoğan, P. Kuniholm ve N. Başgelen, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 41-83.
- STORDEUR, D., B. JAMMOUS, D. HERMER, ve G. WILLCOX (1996). "Jerf el-Ahmar: a New Mureybetian Site (PPNA) on the Middle Euphrates." Neo-Lithics2/96, 1-2. van den DREİSCH A. ve J. PETERS (1999) " Vorläufiger Bericht über die archäozoologischen Untersuchungen am Göbekli Tepe und Gürcütepe bei Urfa, Türkei." Istanbuler Mitteilungen 49, 23-39.
- ISSN: 1308-6200
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Kültür Ajans
Sayıdaki Diğer Makaleler
A. N. Tolstoy'un "Azap Yolları" Üçlemesi: Epik Düzyazıdaki Gelenekler ve Yenilikler
XVI. YÜZYIL SONLARINDA SAMTSKHE-CAVAKHETİ KÖYLERİNİN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI: SAKUNETİ KÖYÜ ÖRNEĞİ
ÇANAK ÇÖMLEKSİZ NEOLİTİK DÖNEMDE VARAN FİGÜRLERİ