BEKSULTAN NURJEKEULI’NIN “EY, DÜNYA EY!” ADLI ROMANINDA KAZAK KİMLİĞİ VE RUS İMAJI

Bireyler ve toplumlar için en temel ihtiyaçlardan biri ‘tanıma’dır. Tanıma bireyin ya da toplumun ‘kendi’ varlığına dönük sorgulamalar yoluyla gerçekleşirse ortaya çıkan verilerden elde edilen sonuçlar bireysel veya kolektif kimliği oluşturur. Bu kimliklerden özellikle kolektif kimlik daha çok temelinde etnik ve milli bağların bulunduğu bir kültür zemininde toplumun aidiyet arayışının neticesinde oluşturulmakta ve diğer kolektif kimliklerden bir ayrışmayı da içermektedir. Bu anlamda toplumun ‘kendi’ dışında kalan ‘öteki’ kolektif kimliklere bakışı da ‘imaj’ı oluşturmaktadır. Kimlik oluşum süreci, toplumlar için uzun bir zamanda gerçekleşmektedir. Kimliğin ortaya konmasında toplumlar objektif esaslardan hareket etme çabasındadır. Buna karşılık tanımı yapan yine toplumun kendisi olduğu için ‘kimlik’ belirli ölçüde sübjektif bir özellik gösterir. İmaj ise karşı toplum konusundaki önyargı, stereotip ve klişelerden hareketle oluşturulur. Yazılı metinler içerisinde özellikle romanlar; kolektif kimlik ve imaj üretmek, yaymak için en ideal araçlardır. Yazar anlatı türündeki metinlerde; kahramanlar, olaylar üzerinden eserin ait olduğu ve en çok ilişki kurduğu toplumla ilgili oldukça zengin kimlik ve imaj unsurları paylaşır. Modern Kazak edebiyatının usta yazarlarından Beksultan Nurjekeulı’nın 2016 yılında tarihi vesikalardan da faydalanarak yazdığı ‘Ey, Dünya Ey!’ isimli romanı Kazak Türklerinin 20. asrın hemen başından sonuna kadar yaşadığı yetmiş beş yıllık sürede özellikle Ruslar’la nasıl mücadele ettiğini anlatmaktadır. Bu çalışmada, anılan eserde bir kolektif kimlik biçimi olarak ‘Kazak kimliği’nin nasıl ele alındığı, bu kimliğin biçimlenmesine ciddi ölçüde etki eden ‘Rus imajı’nın esere nasıl yansıdığı açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kazak edebiyatı, Kazak kimliği, Rus imajı, Beksultan Nurjekeulı

PDF

___

AÇIK, Fatma, (2014), Dil ve Kimlik Bağlamında Türk Dünyası, I. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, C. 1, s.145-156, NiğdeALTINMAKAS, Layik, (2014), Hanlık Devrinden Günümüze Örneklerle Kazak Edebiyatı, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul.ENGİN, Ertan, (2012), İmagoloji, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.27, s.57-66KAŞGARLI, Sultan Mahmut, (2004), Uygur Türkleri Kültürü ve Türk Dünyası, Çağrı Yay., İstanbul.KINACI, Cemile, (2011), Kazak Şairi Mağcan Cumabayoğlu’nun Şiirlerinde Kendi ve Öteki İmajı, Turkish Studies C.6, S.3, s.1663-1678KINACI, Cemile, (2016a), Kazak Edebiyatında İmaj ve Kimlik, Bengü Yay., Ankara.KINACI, Cemile, (2016b), Bir Pişmanlık Bir Ümit, Gazi Türkiyat, S.18, s.239-242, Ankara.KORAŞ, Hikmet, (2018), Ey, Dünya-Ey - Takdim, (Yaz. Beksultan Nurjekeulı), s. 5-7 Bengü Yay., Ankara.KÖSEOĞLU, Nevzat, (2013), Milli Kültür ve Kimlik, Ötüken Neşriyat, İstanbul.NURJEKEULI, Beksultan, (2018), Ey, Dünya-Ey, (Çev. Gulshat Shaikenova), Bengü Yay., Ankara.ÖZDEMİR, Aşur, (2014), Kazak Edebiyatında Hikâye, Ötüken Neşriyat, İstanbul.SMITH, Anthony D., (1994), Millî Kimlik, (Çev. B. Sina Şener), İletişim Yay., İstanbul.TALUN İNCE, Ayalp, (2008/15), Hans Dernschwam’ın İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü’ndeki Türk İmajı Üzerine Bir İnceleme, Türkbilig, s:110-125, Ankara.TANSU, Yunus Emre – ÖZDEMİR, Rüzgar, (2017), Kenesarı İsyanı (1837-1847), Tarih ve Gelecek Dergisi, C.3, S.3, s.208-220, Muş.TOPALOĞLU, Ahmet, (2014), Türkçe Sözlük, Kapı Yay., İstanbul.YALÇIN, Alemdar, (2012), Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı 1920-1946, Akçağ Yay., Ankara.YILDIZ, Süleyman, (2007), Kimlik ve Ulusal Kimlik Kavramlarının Toplumsal Niteliği, Millî Folklor, S.74, s.9-16АЛИНОВА, Марфуға (2017), Жазушы Бексұлтан Нұржекеұлының бір күні, 15.02.2019 tarihinde https://adebiportal.kz/kz/news/view/19006 adresinden erişildi.ДИЛЕК, Ибраһим – АХМЕТОВА, Айнұр, (2017), ХХІ. Ғасырдағы Қазақ Романдарындағы “Мәңгілік Ел” Концептінің Ментальды Құрылымдары, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4/10, s.69-79.ҚАЙЫМОВА, Нәзира, (2008), Ақын Көдек Байшығанұлына – 120 Жыл, 18.02.2019 tarihinde https://turkystan.kz/article/56568-a-yn-k-dek-bajshy-an-lyna-120-zhyl adresinden erişildi.