OSMANLI BASININDA (HAZİNE-i EVRAK ÖRNEĞİ) İKTİSADİ TEFRİKACILIK: MAHMUD CELALEDDİN’İN EKONOMİ POLİTİĞİ İLE SUPHİ PAŞA’NIN LAYİHASI

Osmanlı Devleti’nde gazeteler bir okul vazifesini icra etmiş ve gazetelerin yayım politikasının önemli unsuru halkı eğitmek olmuştur. Gazetelerin halkı eğittiği konulardan biri de iktisadi konuları oluşturmuştur. Osmanlı Devleti’nde modern iktisat düşüncesinin halka yayılmasında en önemli aracı gazeteler gerçekleştirmiştir. Halk gazeteler vasıtasıyla bu ilimle tanışmış ve bu ilmin kurallarını gazetelerde yayımlanan iktisadi alakalı yazılar ile iktisadi kitap tefrikalarıyla öğrenmiştir. Gazetelerde birçok iktisadi kitabın tefrikası yapılmış ve yayımlanan kitapların dili basit olması ve soru-cevaplı yani karşılıklı konuşma şeklinde verilmesi bu tefrikalarla amacının iktisadi ilminin öğretilmesi olmuştur. II. Abdülhamit döneminin önemli bir fen ve edebiyat dergisi olan Hazine-i Evrak dergisinde de iktisatla alakalı iki kitabın tefrikası yapılmıştır. Kitaplardan biri modern tarzda yazılmış kitabın bir bölümünün “Ekonomi Politik: İlmi Emval-i Milliye” başlığıyla verilmesidir. Diğeri de Suphi Paşa’nın 1865’te padişaha sunduğu geleneksel görüş doğrultusunda yazılan maliye alakalı risalesidir. Bu iki tefrika ile Hazine-i Evrak dergisi okurlarına ekonomi alakalı konularda halkı eğitmeyi amaçlamıştır. Çalışmada bu iki tefrikanın içeriği verilerek gazetelerde halka öğretilmesi amaçlanan ekonomi anlayışı aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Suphi Paşa, Mahmud Celaleddin, Osmanlı İktisat Düşüncesi

ECONOMIC COMMUNICATION IN THE OTTOMAN PRESS (HAZİNE-i EVRAK MAGAZINE): MAHMUD CELALEDDIN'S ECONOMIC POLICY AND LAYİHA OF SUPHI PASHA

In the Ottoman State, magazines performed a school duty and one of the important elements of the publication policy of the magazines was to educate the public. One of the issues that magazines inform the public is economic issues. Magazines have been one of the important mediators in the spread of modern economic thought in the Ottoman Empire. The people got acquainted with the science of economics through magazines and learned the rules of this science from the books of economics through articles on economics published in magazines. Many magazines have been serialized in magazines. The language of the published books is simple and it is given in the form of question-answer, that is, mutual speech, and the aim is to teach the science of economics. In the journal Hazine-i Evrak, an important science and literature journal of the II. Abdulhamid era, two books related to economics were also serialized. One of the books is that a part of the book written with a modern economic understanding is given under the title of "Political Economy: İlm-i Emval-i Milliye". The other one is the treatise about the finance written by Suphi Pasha in line with the traditional view of the sultan in 1865. With these two serials, Hazine-i Evrak magazine aimed to educate the public on economic issues on their readers. In this study, the concept of economy of the magazine is given by giving the contents of these two serials.

Keywords:

Suphi Paşa, Mahmud Celaleddin, Ottoman Economic Thought,

PDF

___

Okay, C., (1999). Suphi Paşa (Samipaşazade). Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Ortaylı, İ. (1980). Osmanlılarda İlk Telif İktisat Elyazması. Yapıt Toplumsal Araştırmalar Dergisi, 46/1. Öz, M., (1997). Osmanlı’da Çözülme ve Gelenekçi Yorumcuları. İstanbul: Dergah Yayınları. Özen, İ., (1975). Suphi Abdullatif Paşa, Bursalı Mehmet Tahir Efendi Osmanlı Müellifleri 1299-1915. İstanbul: Meral Yayınları. Sayar, A. G. (2003). İlk İktisat Muallimi: Serendi Arşizen. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 29. Sayar A. G., (2000). Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, İstanbul: Ötüken Yayınları. Süreyya, M., (1996). Sicil-i Osmani yahud Tezkire-i Meşahir-i Osmaniye, Haz: Aktan A. ve diğerleri. İstanbul: Sebil Yayınevi. Şener, A. (1994). Osmanlı Mali Düşüncesinin Çağdaşlaşması. Tanzimat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu Ankara 31 Ekim-3 Kasım 1989. Ankara: Türk Tarih kurumu basımevi. Tevetoğlu, F., (1971). Hazine-i Evrak. Türk Ansiklopedisi C.19. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Tütengil, C. O. (1965). Türkçe’de İlk İktisat Kitabı Konusu ve Yeni Bir Eser Üzerine Notlar. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 25/1-2. Uğur, A., (1982). Lütfi Paşa Asafname. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Uysal, S. S., (1961). Abdulhak Şinasi Hisar. İstanbul: Sermet Matbaası. Ülken, H. Z., (1966). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi c.1. Konya: Selçuk Yayınları