MİROSLAV HROCH’UN YAKLAŞIMI BAĞLAMINDA AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ

Bu çalışmanın amacı Çarlık Rusya’sı egemenliği altındaki Azerbaycan’da 19. yüzyılın ortalarından 1918 yılına kadar devam eden ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla sonuçlanan Azerbaycan Milli Hareketi’nin fikri oluşumunu, kültürel ve politik uygulamasını Miroslav Hroch’un milli hareketlerin üç evreli gelişimi yaklaşımı bağlamında açıklamaktır. Azerbaycan’daki Türk milliyetçileri tarafından pek çok söylem ve pratikle açığa çıkan Azerbaycan Milli Hareketi’nin özgünlüğünün, temel dinamiklerinin ve gelişme biçiminin anlaşılması için Miroslav Hroch’un yaklaşımının anlaşılması oldukça önemlidir. Çalışmada, Hroch’un yaklaşımı üzerinden Azerbaycan Milli Hareketi’nin tarihi üç evreye ayrılmıştır. 19. yüzyılın ortalarında başlayan A Evresi salt kültürel, edebi ve folklorik bir içeriğe sahipken, 20. yüzyılın başlarında B Evresi’ne geçilerek milliyetçi ajitasyon yoluyla etnik gruptan modern anlamda bir millet meydana getirilmiştir. 1905 Rus Devrimi’nden sonra Azerbaycan Milli Hareketi kitlesel bir destek kazanarak C Evresi’ne geçmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Milliyetçilik, Miroslav Hroch, Azerbaycan Milli Hareketi, Çarlık Rusya'sı, Transkafkasya

AZERBAIJAN NATIONAL MOVEMENT IN THE CONTEXT OF MIROSLAV HROCH'S APPROACH

The aim of this study is to explain the intellectual formation, cultural and political implementation of the Azerbaijan National Movement in Azerbaijan under the rule of Tsarist Russia from the mid-19th century to 1918 and resulted in the establishment of the Democratic Republic of Azerbaijan in the context of Miroslav Hroch's approach to the three-phase development of national movements. It is very important to understand Miroslav Hroch's approach in order to understand the originality, fundamental dynamics and the way of development of the Azerbaijani National Movement, which was revealed by the Turkish nationalists in Azerbaijan with many discourses and practices. In this study, the history of Azerbaijan National Movement is divided into three phases through Hroch's approach. Phase A, which began in the mid-19th century, had a purely cultural, literary and folkloric content, while a modern nation from the ethnic group was formed by the nationalist agitation through the transition to Phase B in the early 20th century. After the Russian Revolution of 1905, the Azerbaijani National Movement gained mass support and moved on to Phase C.

Keywords:

Nationalism, Miroslav Hroch, Azerbaijan National Movement, Tsarist Russia, Transcaucasia,

PDF

___

Akçura, Y. (1978). Türkçülük: Türkçülüğün Tarihi Gelişimi. İstanbul : Türk Kültür Yayını .
Akpınar, Y. (1994). Azeri Edebiyatı Araştırmaları . İstanbul: Dergâh Yayınları.
Akpınar, Y. (2017). İsmail Gaspıralı Seçilmiş Eserleri: IV. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Anderson, B. (2017). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. (İ. Savaşır, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
Armstrong, J. (1995). Towards a Theory of Nationalism. S. Periwal (Dü.) içinde, Notions of nationalism. Budapest: Central Europan University Press.
Attar, A. (2008). Milli Kimliğin Siyasallaşan Yüzü: Difâî. Belleten (263), 175-191.
Baykara, H. (1975). Azerbaycan İstiklal Mücadelesi Tarihi . İstanbul: Azerbaycan Halk Yayınları.
Cornell, S. E. (2011). Azerbaijan Since Independence. New York: M.E. Sharpe.
Çağla, C. (2002). Azerbaycan'da Milliyetçilik ve Politika . Ankara: Bağlam Yayıncılık.
Çelik, A. (2013). Kemalizm. Ö. Çaha, & B. Şahin (Dü) içinde, Dünya'da ve Türkiye'de Siyasal İdeolojiler (s. 623-672). Ankara: Orion Kitaevi.
Devlet, N. (1988). İsmail Bey Gaspıralı. Ankara : Başbakanlık Basımevi .
Gellner, E. (1998). Milliyetçiliğe Bakmak. (S. Coşar, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Hall, J. A. (1993). Nationalisms: Classified and Explained. Daedalus , 1-28.
Hobsbawm, E. J. (2014). 1780'den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik ''Program, Mit, Gerçeklik''. (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Hroch, M. (2011). Avrupa’da Milli Uyanış: Toplumsal Koşulların ve Toplulukların Karşılaştırmalı Analizi. (A. Özdemir, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Hroch, M. (1999). From National Movement to the Fully-Formed Nation: The Nation-building Process in Europe. G. Balakrishnan (Dü.) içinde, Mapping the Nation (s. 78-97). London : Verso-New Left Books.
Hroch, M. (1995). National Self-Determination from a Historical Perspective. S. Periwal (Dü.) içinde, Nations of nationalism (s. 65-82). Budapest: Central European University Press.
Karakurt, M. (2018). Çarlık Dönemi Azerbaycan'da Türk Milliyetçiliği . Ardahan: Ardahan Üniversitesi.
Mehmetzade, M. B. (1991). Milli Azerbaycan Hareketi. (A. Karaca, Dü.) Ankara: Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları.
Özkırımlı, U. (2016). Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Resulzade, M. E. (1990). Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti. (İ. M. Yıldırım, S. Çağın, & Y. Akpınar, Dü) İstanbul : İrfan Yayıncılık .
Somer, K. (1970). 100 Soruda Ekim İhtilali. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Swietochowski, T. (2004). Russian Azerbaijan 1905-1920: The Shaping of National Identity in a Muslim Community. Cambridge: Cambridge University Press.
Veliyev, A. (2004). Azerbaycan'da Yenileşme ve Milliyetçilik Hareketi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Yagublu, N. (2011). Azerbaycan Gerçeğinde Musavat Partisi. Azerbaycan Türk Kültür Dergisi (379), 22-24.
Zenkovsyk, S. A. (1971). Rusya'da Pan-Türkizm ve Müslümanlık. (İ. Kantemir, Çev.) İstanbul: İpek Matbaası.