Evlenme Geleneğine Müzik Davranışları Açısından Bakış: Gelin Ağlatma-Alma-İndirme Havaları Örneği

Geçiş dönemleri ile müzik ilişkisi pek çok açıdan irdelenebilecek konulardandır. Müziğin bir ritüel olarak en yaygın olarak kullanıldığı ve işlev gördüğü geçiş dönemi “evlenme”dir. Evlenmenin toplumsal ilanı ve kutlaması olan düğünler, müzik ile iç içe geçmiş ve müzikle ifade edilegelen geleneksel eğlenceler/törenler/kutlamalardır. Düğün törenleri içerisinde müzik, duyurma, eğlenme, eğlendirme, oynatma gibi açık işlevlere sahip olmanın ötesindedir. Evlenme geçiş döneminin her aşaması ayrı bir müzikal karaktere sahip olacak şekilde kültürel kodlamalar ve işlevler doğrultusunda ezgisel yapı ve içerik kazanmaktadır. Bu dönemde kültürel olaylar dizisi, müziği oluşturmakla birlikte müzik de yeni davranışları yaratmaktadır. Başka bir açıdan ifade ettiğimizde müziğin icra edilebilmesi, söz konusu kültüre özgü öğrenilmiş davranışlar dizisi olmasının yanı sıra müziği anlama ve anlamlandırma da bu kapsam içerisine girmektedir. Bu açıdan bir kültür içerisinde müziği icra eden çalgıcının doğru ve anlamlı performans ölçüsü, bağlama özgü tavır takınmakla ortaya konulabilmekte; bununla beraber müziğin yansıtıldığı kitlenin ezgisel yapıyı anlama/anlamlandırma yeteneği ve bu doğrultuda gerçekleştirecekleri her türlü davranış da geleneğe ilişkin kalıp yargıları önceden öğrenmeye bağlı olmaktadır. Bu bağlamda makalede “müzik ile kültür ekseninde” gelenek müziğinin evlilik geçiş dönemi ile ilişkisi, bağlamsal şartlar çerçevesinde incelenmiş; müziğin, bir kültür içerisinde davranış biçimi olarak nasıl konumlandığı, kodlandığı ve yansıtıldığına ilişkin çözümlemeler yapılmıştır.

A Look at the Transition Period of Marriage in Terms of Music Behaviors: The Gelin Ağlatma-Alma-İndirme Melodies

The relationship between transition periods and music is one of the topics that can be examined in many respects. Marriage is transition period in which music is most commonly used and function as a ritual. Weddings, which are social proclamation and celebrations of marriage, are traditional entertainments / ceremonies / celebrations intertwined with music and expressed by music. Each stage of the marriage transition period has a distinctive musical character which melodic structure and content in line with cultural codes and functions. In this period, cultural events series, also creates new behaviors as well as creating music. In other words, take shape the performance of musicial and create music depends on the culturel specific sequence of learned behaviors as well as the ability to understand and make sense of music. Therefore music is a system which have of indicators specific to culture and is based on meaning. In this context, in this article, the relationship between tradition music and marriage transition period is examined within the context of contextual conditions in addition to how music is positioned, coded and reflected as a behavior in a culture.

___

  • Ataman, S. Y. (1992). Eski Türk Düğünleri ve Evlenme Ritleri. Ankara: Kültür Bakanlığı.
  • Attali, J. (2014). Gürültüden Müziğe, (Gülüş Gülcügil Türkmen, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Başçetinçelik, A. (2009). Adana Düğünlerinde Gelin İndirme. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK BILIM/aysebascetincelik_gelin_indirme.pdf. [Erişim: 08.05.2019.]
  • Boratav, P. N. (1982). Folklor ve Edebiyat II. İstanbul: Adam Yayınları.
  • Çelik, S. (2017). Türk Kültüründe Geçmişten Günümüze Davul. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 6, (8), 11-18.
  • Çobanoğlu, Ö. (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Davies, S. (1994). Musical Meaning And Expression, New York: Cornell University Press.
  • Öğüt Eker, G. (1998). Karakeçili Türk Düğünü. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Öğüt Eker, G. (2000). Türk Düğün Geleneği İçinde Karakeçili Türk Düğününün Ritüel Açıdan Değerlendirilmesi. Milli Folklor, 12, (46). 92-100.
  • Elschekova, A. (1997). Functions and Transformational Processes of Central European Wedding Songs. The World of Music, 39, (3), 31-50.
  • Görkem, İ. (2001). Türk Edebiyatında Ağıtlar- Çukurova Ağıtları. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Lomax, A. (1968). Folk Song Style and Culture. Washington D.C. American Association fort he Advancement Of Science Publication.
  • Merriam, A. (1964). The Anthropology Of Musıc. Northwestern University Press.
  • Mirzaoğlu, G. (2015). Halk Türküleri: Konu-İcra-Yapı-Anlam-İşlev. Ankara: Akçağ Yayınları. Örnek, S. V. (1995). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
  • Özdemir, N. (2005). Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Şenel, O. (2014). Müziğin Evrenselliği Varsayımı ve Etnomüzikolojide Evrensel Arayışı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7, (33), 872-889.
  • Titon, J. T. (2009). Music and Sustainability: An Ecological Viewpoint. The World of Music, 51, (1), 119-137.
  • Töret, A. B. (2013). Yapısal ve İşlevsel Özellikleriyle Gelin Göçürme: Muğla İli Örneği. TÜBAR, 34, 35-56.
  • Yeşil, Y. (2012). Türk Dünyasında Geçiş Dönemi Ritüelleri ve Bu Ritüellerde İcra Edilen Türler. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.