AMERİKAN KONSOLOS RAPORLARINA GÖRE XX. YÜZYIL BAŞLARINDA TRABZON’UN TİCARİ DURUMU VE ABD’NİN TİCARET ODASI AÇMA GİRİŞİMLERİ

Trabzon Limanı, tarih boyunca İran içlerine kadar uzanan bölgenin önemli ticarî merkezlerden biri olmuş ve bu özelliğini uzun bir süre sürdürmüştür. Trabzon’un Osmanlı yönetimine girmesinden sonra limandaki hareketlilik bir miktar gerilese de 18. Yüzyılın sonlarından itibaren tekrar hareketlenmeye başlamış ve I. Dünya Savaşı başlarına kadar bölgenin en önemli ithalat-ihracat merkezlerinden biri olma özelliğini korumuştur. Trabzon Limanı’ndan ihracat-ithalat yapan devletlerden biri de Amerika Birleşik Devletleri olmuştur. Bu devletin Trabzon konsolosu, gerek ABD’ye gerekse diğer ülkelere yapılan ithalat ve ihracat ile başlıca ticaret kalemleri ve bölgede ticaret yapacak Amerikan tüccarları için ulaşım, iş potansiyeli, yetiştirilen başlıca ürünler hakkında bilgiler veren raporlar hazırlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Trabzon, Amerikan Konsolosluğu, Ticaret

ACCORDING TO THE AMERICAN CONSULATE REPORTS COMMERCIAL SITUATION OF TRABZON IN THE EARLIER OF TWENTIETH CENTURY AND ATTEMPTS OF UNITED STATES FOR OPENING CHAMBER OF TRADE

Throughout history, the port of Trabzon has been one of the major commercial centers of the region extending into interior parts of Iran and has kept this position for a long time. After the Ottoman conquest of Trabzon, though commercial activities in the port of Trabzon decreased, the port, from the end of the eighteen century up until the beginning of the World War I, became one of the most important import and export centers in the region. United States of America is one of the states that made import and export from the port of Trabzon. Trabzon consulate of USA wrote reports providing information for US merchants on import and export transactions both with USA and other countries and on transportation facilities, commercial goods and products grown in the region

Keywords:

Ottoman, Trabzon, American Consulate, Trade,

PDF

___

ALBAYRAK, Hüseyin, Trabzon Milli Eğitim Tarihi I, İstanbul 2008.
ARMAOĞLU, Fahir, Belgelerle Türk Amerikan Münasebetleri, Ankara 1991.
BASKICI, Murat, “Osmanlı Piyasasında Ticaret: Yabancı Tüccarların Dikkat Etmesi Gereken Hususlar”, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C: 64, S: 1 (2009), ss. 39-55.
BOSTAN, İdris, “Rusya’nın Karadeniz’de Ticarete Başlaması ve Osmanlı İmparatorluğu (1700-1787), Belleten, C: LIX, S: 225 Yıl: 1995, ss. 353-394.
DEARBORN, Henry, A Memoir on the Commerce and Navigation in the Black Sea: and the Trade and Maritime Geography of Turkey and Egypt, Boston 1819.
ERHAN, Çağrı, Türk-Amerikan İlişkilerinin Tarihsel Kökenleri, Ankara 2001
,Çağrı, “Osmanlı ABD İlişkileri”, Osmanlı, C: II, Ankara 1999.
EROL, Mine, Osmanlı İmparatorluğu’nun Amerika Birleşik Devletleri ile Yaptığı Ticaret Antlaşmaları, Konya (bty).
,Mine, “Amerika’nın Tunus ile Olan İlişkileri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C: 30, S: 1.2 (1982) s. 115-128.
FENDOĞLU, Hasan, “Osmanlı – ABD Ticarî İlişkileri”, Türkler Ansiklopedisi, Osmanlı, C: 14, Ankara 2002, ss. 270-282.
Foreign Office, Diplomatic and Consular Reports on the Trade and Finance, Turkey, Report for the Year 1893 on the Trade of the Consular District of Trebizond, London, 1894.
GİRGİN, Kemal, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemleri Hariciye Tarihimiz (Teşkilat ve Protokol), Ankara, 1994.
GİZ, Adnan, “Osmanlı Devleti’nde Ticaret, Sanayi Odaları ve Borsalar”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, C: 3, İstanbul 1985, ss. 748-752.
GOLOĞLU, Mahmut, Trabzon Tarihi, Fetihten Kurtuluşa Kadar, Ankara 1975.
İLSKİ, N., “Neskolko slov o vıvoznoy torgovle Trapezondskogo porta i o vajneyşih predmetah mestnago proizvodsva”, Sbornik statey, napeçatannıh v gazete Trapezondskiy voyennıy listok za 1916-1917, Der. S. R. Mintslov, Trapezond 1917, s.99-110.
KARA, Adem, Osmanlı Devleti-ABD Ticarî İlişkileri”, Akademik İncelemeler Dergisi, C: 1, S: 2, (2006).
KINLI, Onur, XIX. Yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’nin İzmir’deki Konsolosluk Faaliyetleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2009.
KURAT, Akdes Nimet, Türk Amerikan Münasebetlerine Kısa Bir Bakış, Ankara 1959.
, Akdes Nimet, “Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri Arasındaki Münasebetlere Ait Arşiv Vesikaları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C: 5, S: 8 (1967), ss. 282-372.
KÖPRÜLÜ, Orhan F., “Tarihte Türk - Amerikan Münasebetleri”, Belleten, C: LI, S: 200, (Ağustos 1987), ss. 927-945.
OKUR, Mehmet-DİLEK, Mehmet Sait “ABD'nin Osmanlı Devleti ile Siyasi İlişki Kurma Girişimleri (1784-1820)”, Internatıonal Turkısh Art Workshop, April 2011 Jacksonvılle - Florıda USA, Ankara 2011, ss. 9-19.
ÖKSÜZ, Hikmet, “I. Dünya Savaşı Sırasında Rus Donanmasının Karadeniz Limanlarını Bombalaması”, Uluslararası Trabzon ve Çevresi Kültür ve Tarih Sempozyumu, (16-18 Mayıs 2006), Tarih, C: 1, (Yay. Haz. Mithat Kerim Arslan-Hikmet Öksüz-Veysel Usta), Trabzon 2011, ss. 391-397.
ÖZBEN, Raif, “Trabzon’da Kültürel Yaşamın Özellikleri”, Bir Tutkudur Trabzon, (Haz: İ. Gündağ Kayaoğlu-Öner Cıravoğlu-Cüney Akalın), İstanbul 1997, ss. 368-412.
SÂBİS, Ali İhsan, Harp Hatıralarım Birinci Cihan Harbi, C: 2, İstanbul 1992.
ŞAHİN, Enis, “İngiliz The Times Gazetesi’ne Göre Trabzon’un Ruslar tarafından İşgali”, Uluslararası Trabzon ve Çevresi Kültür ve Tarih Sempozyumu, (16-18 Mayıs 2006), Tarih, C: 1,(Yay. Haz. Mithat Kerim Arslan-Hikmet Öksüz-Veysel Usta), Trabzon 2011, ss. 399-419.
ŞAŞMAZ, Musa, Trade Reports of the Trebizond Province on British Documents 1830-1914, Vol. III (İngiliz Belgelerine Göre Trabzon Vilayeti Ticari Raporları 1830-1914) Cilt III, Ankara 2014.
The National Archives of The United States, American Consulate Trebizond Correspondence.
The National Archives of the United States, American Consulate Trebizond Correspondence, Bureau of Trade Relations Department of State.
The Natıonal Archıves Mıcrofılm Publıcatıons Microfilm Publication MI107, (Inquiry Documents, Special Reports and Studies).
The Natıonal Archıves and Record Service General Servıces Administration, Washıngton 1980.
Trabzon Ticaret ve Sanayii Odası Tarihi 1884-1950, (Hikmet Öksüz-Veysel Usta-Kenan İnan), Trabzon 2009.
Türkçe Sözlük 2, TDK, Ankara 1998.
YILMAZ, Özgür, “Karadeniz’in Uluslararası Ticarete Açılması ve Trabzon”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: 2, S: 7, s. 359-382.
WERKING, R. H., “United States Consular Reports: Evolution and Present Possibilities”, Business History, C: 23, S: 3, (1981).