XVI. YÜZYILDA BOZOK, KIRŞEHİR VE NİĞDE’DE KÖYE DÖNÜŞEN MEZRAALAR

Kanunnâmelerde mezra’a, “harabesi ve suyu bulunan yer” olarak tarif edilmektedir. Harabeden kastedilen yerleşim biriminin terk edilmiş olmasıdır. Su ise iskân ve tarımın en önemli unsurudur. Bu tarife ek olarak, mezra’a tarlada tarımsal faaliyetlerin sürdürüldüğü yer olarak da ifade edilebilir. Tahrir defterlerinde mezraaların genellikle bir kö- ye bağlı olarak kaydedilmesi köy ekonomisinin bölünmez bir parçası olarak görülmesi ve köylü için köy sınırları içerisinde yeterli olmayan tarım topraklarına ek olarak tarım yapabileceği bir arazi rezervi gö- züyle bakılması ile alakalıdır. Değişen coğrafi şartlara ve ekonomik etkilere bağlı olarak zaman içerisinde çok farklı özellikler kazanan mezra’a için yapılan tanımlar her bölgeye ve zamanın şartlarına göre değiştiği için kesinlik arz etmez. Bu çalışmada tahrir defterlerinden is- tifade etmek suretiyle Bozok (Yozgat), Kırşehir ve Niğde’de yer alan mezra’aların XVI. yüzyılda köylere dönüşürken zamanın şartlarına gö- re nasıl bir süreçten geçtiği izah edilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Mezra’a, köy, Bozok, Kırşehir, Niğde.

PDF

___

ATALAY İbrahim (1989) “Türkiye’de Kır Yerleşmelerinin Arazi Degredas- yonu Üzerindeki Etkileri”, Coğrafya Araştırmaları, C. 1, S. 1. s.91-103.
BARKAN Ömer Lütfi (1943) , XV. ve XVI . Asırlarda Osmanlı İmparatorlu- ğu’nda Zirai Ekonominin Hukukî ve Mali Esasları Kanunlar I, İstanbul.,
ÇINAR Hüseyin- GÜMÜŞÇÜ Osman (2002), Osmanlıdan Cumhuriyete Çubuk Kazası, Çubuk Belediyesi Yay., Ankara.
GÜMÜŞÇÜ Osman (2002), Tarihi Coğrafya Açısından Bir Araştırma, XVI. Yüz- yıl Larende (Karaman) Kazasında Nüfus ve Yerleşme, Ankara.
GÜNDÜZ Tufan (1998) “Kayseri’de Mezraların Köye Dönüşmesinde Konar- Göçer Aşiretlerin Rolü”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildi- rileri (16-17 Nisan 1998), Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yay., Kayseri.s. 183-192 .
GÜNDÜZ Tufan (2005) XVII ve XVIII. Yüzyıllarda Danişmendli Türkmenleri İstanbul.
GÜNEŞ Mehmet (2015) 3537 Numaralı Kırşehir Nüfus Defteri (1841), Beri- kan Yay., Ankara.
İNALCIK Halil (2000) Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarih, C. 1 (1300-1600), Eren Yay, İstanbul .