Millî Mücadele ve Erken Dönem Cumhuriyet Romanında Harp Zenginleri

Birinci Dünya Savaşının neden olduğu ekonomik sıkıntılar, Türk toplumunu derinden etkilemiştir. Savaş ekonomisi nedeniyle temel gıda maddelerinin temininde büyük sıkıntılar yaşanmıştır. Bu durumu fırsat bilen bir kesim, karaborsa yoluyla büyük kârlar sağlamıştır. Bu husus dönemin gazetelerinde çeşitli yazarlar tarafından dile getirilmiş, çeşitli yazılarda bu yolla zengin olan insanlar eleştirilmiş ve devletin bunu önlemek için tedbirler alması zorunluluğu üzerinde durulmuştur. Savaş yıllarında yaptıkları vurgunlarla zenginleşen bu insanlar romancıların da dikkatini çekmiştir. Geniş halk yığınları kıtlık ve sefaletle boğuşurken harp zenginlerinin mutlu hayatları yazarlar tarafından eleştirel bir gözle anlatılmıştır. Bu araştırmada konunun romanlarda nasıl ele alındığı, harp zengini insanların hangi yönleriyle ön plana çıkartıldıkları gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Roman, savaş, ekonomik sıkıntı, harp zengini

War Profiters in the Novels of National Strugle and Early Republican Periods

Economic woes, which was caused by World War-1, atracted Turkish community profoundly. Because of world economy there was tribulation on obtaining of basic foodstuff. A part of community who tried to get chance from this situation, got good benefit by black market. This situation was depicted by writers of that period, various writers critized this kind of people ana the focused that goverment must to take some caution to stop it. This people, who got riched doing booty at world years, were remarked by novelist as well. While large of community were struggling with beggary, happy life of war profiters was described as criticaly by writers. İn this paper will show that how this subject was discussed (used) at novels and which aspects of war profiters draw attention.

Keywords:

Novel, war, economic woes, war pofiters.,

PDF

___

AKTAŞ, Şerif; Refik Halit Karay, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
ATABEYOĞLU, Selahattin Enis, Zâniyeler, Orhaniye Matbaası, İstanbul 1923.
BENİCE, Ethem İzzet, Çıldıran Kadın, Cemiyet Kütüphanesi, Necm-i İstikbal Matbaası, İs- tanbul 1924.
ELDEM, Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
EMİL, Birol, Reşat Nuri Güntekin’in Romanlarında Şahıslar Dünyası I, İstanbul Üniversitesi Ede- biyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1984.
ENGİNÜN, İnci-Mustafa Kutlu, “Reşat Nuri Güntekin”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Cilt: 3, İstanbul 1978.
GÖÇGÜN, Önder, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanları ve Romanlarında Şahıslar Kadrosu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1987.
GÜNDÜZ, Osman, Meşrutiyet Romanında Yapı ve Tema, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1997. (2 cilt)
GÜNTEKİN, Reşat Nuri, Gizli El, İnkılâp Kitapevi İstanbul 1959.
GÜRPINAR, Hüseyin Rahmi, Billûr Kalp, Ma’rifet Matbaası, İstanbul 1926.
KARAY, Refik Halit, İstanbul’un İç Yüzü, Kenan Basımevi İstanbul 1939.
LEVEND, Agâh Sırrı, Acılar, Matbaa-ı Ebüzziya, İstanbul 1928.
MORKAYA, Burhan Cahit, Coşkun Gönül, Akşam Matbaası, İstanbul 1925.
MORKAYA, Burhan Cahit, Harp Dönüşü, Burhan Cahit ve Şürekâsı Matbaası, İstanbul 1928.
SAFA, Peyami, Cânân, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2000.
SAFA, Peyami, Mahşer, Ötüken Yayınları, İstanbul 2000.
TALU, Ercüment Ekrem, Gün Batarken, İkbal Kütüphanesi, Ahmet Kamil Matbaası, İstanbul 1926.
TİMUR, Kemal, “İstanbul’un İç Yüzü ve Üç İstanbul Romanlarından İnsan Manzaraları”, İlmî Araş- tırmalar, Güz 2004 sayı: 18.
TOPRAK, Zafer, Türkiye’de Millî İktisat (1909-1918), Yurt Yayınları, Ankara 1982.
YESARİ, Mahmut, Çoban Yıldızı, İnkılâp ve Aka Kitapevleri, Yeni Matbaa, İstanbul 1967.
YESARİ, Mahmut, Pervin Abla, İkbal Kütüphanesi, Ahmet Kâmil Matbaası, İstanbul 1927.