Kuzey Kafkasyada Müridizmin Kurumsallaşması ve Gazavat

Dağıstanda ve Çeçenistanda Rus istilasına karşı Nakşibendî-Halidî müritle-rince organize edilen bir direniş hareketi başlamıştır. Hızla yayılan bu hareket Ruslar tarafından müridizm olarak tesmiye edilmiştir. 19. Yüzyılda Kuzey Kafkasyada yayılan ve güçlü bir toplumsal taban edinen müridizm hareketinin kumsallaşması ve bir devlete dönüşmesi söz konusudur. Bu devletleşme süreci öncelikli olarak bir hukuk sisteminin Kafkasya toplumu üzerinde uygulanmak istenmesi ile tezahür etmiştir. Devletleşmenin en önemli belirtisi ise işgalci Ruslara karşı yürütülen gazavattır.

Anahtar Kelimeler:

Kafkasya, Müridizm, Sufizm, Şamil, , Naip, Gazavat, Rusya, Kolonizasyon

Institutionalism of Muridism in the Northern Caucasus and Gazavat

Against Russian invasion a resistance movement which had been organised by Naqshibandî-Khalidî murids started in Daghestan and Chachnia. This movement, which had been quickly spread, was named as muridism by Russians. In the nineteenth century, isntitutionalism and nationalism of muridism action, which had been spread on Northern Caucasus and had acquired a social base, was in question. This nationalism process had occured via implementing a law system on Caucasus community primarily. The most indicative part of this nationalism was gazavat, which had been maintaining against Russians.

Keywords:

Caucasus, Muridism, Sufism, Shamil, Naib, Gazavat, Russia, Colonisation,

PDF

___

AKMAZ Ahmet, “Kafkasya Müridizm Hareketinin Önderi İmam Mansur”, Yeni Türkiye, sayı 16 (1997), s.1970-1988.
AKMAZ Ahmed, Rus Yayılmacılığı Karşısında Kafkasya Müridizm Hareketi, Kay- seri 1994.
BADDELEY John F., Rusların Kafkasya’yı İstilası ve Şeyh Şamil (çev. Murat Öz- den), İstanbul, 1996.
БЛИЕВ М.-Дегоев, В. В.-Киняпина, Н. С., “Современная Буржуазная Историография Политики России на Кавказе и в Средней Aзии в XIX Веке”, Вопросы Истории, No:0004 (1988), сс.37-53.
БИРЮКОВ А. В., “Российско-Чеченские Отнощениа в XVIII-Середние XIX века”, Вопросы Истории, No. 0002 (1998), сс .44-57.
БОБРОВНИКОВ Владимир, “Крымская война на руccком Кавказе: идеология фронтира и диcкурc муcульманcкого cопротивления”, The Crimean War 1853-1856, Confrontation Between Different Civilisations, Warsaw-Obory 3-4 (2007).
DİBİR Hasan, “Tarih-i Hasan” (haz. Nurmuhammed Muhammed), Muhammed Tahir el-Karakî, Dağıstan Kılıçlarının Parlaması, İstanbul 1999. ДУБРОВИН Н. Ф., О Народах Центрального и Северо-Западного Кавказа, Налбчик 2002.
GAMMER Moshe, “The Beginnings of the Naqshbandiyya in Daghestan and the Russian Conquest of the Caucasus”, Die Welt des Islams, New Ser., XXXIV/2. (Nov., 1994), pp. 204-217.
GRALEWSKİ Mateusz, Kaukaz Wspomnenia z Dwunastoletniej Niewoli, Lwow 1877.
EL-KARAKÎ Muhammed Tahir, Dağıstan Kılıçlarının Parlaması (mütercimi belir- tilmemiş) İstanbul 1999.
KALINOWSKI Karol, Pamietnik Mojej Zolnierkina Kaukazie i Niewoli u Szamila od Roku 1844 do 1864, Warszawa 1883.
KEMPER Michael, “Khalidiyya Network in Daghestan and Question of Jihad”, Die Welt des İslam, sayı 42, I, Leiden 2002, pp.41-71.
KUTLU Tarık Cemal, Çeçen Direniş Tarihi, İstanbul 2005.
MAHOMEDOV Dibir M., “Shamil’s Testament”, Central Asian Survey XXI/3 (2002), s.241–244.
MAHOMEDOV Dibir M. “On the social aims and spiritual ideals of the Mountaineers duringthe Caucasian War”, Central Asian Survey, XXI/3 (2002). ПОКРОВСКИЙ Н. И., Кавказкие Войны и Имамом Шамилья, Москва 2000. ПОТТО Василий, Кавказская Война от Древнейших Времен до Ермелова, Москва 2007.
RBA Dam, Şeyh Şamil’in Yüz Mektubu (çev. Fikret Efe), İstanbul 2004.
REJCHMAN Jan, Podroznycy Polscy Na Bliskim Wschodzie, Warszawa 1972
REYNOLDS M., “Myths and Mysticism: A Longitudinal Perspective on İslam and Conflict in the North Caucasus”, Middle Eastern Studies, XLI/1 (January 2005), pp.31-54..
TILLETT Lowell R., “Shamil and Muridism in Recent Soviet Historiography” American Slavic and East European Review, XX/2. (Apr., 1961), pp. 253- 269.