Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya’sı arasında 1877-78’de geçekleşen savaş sonucunda Osmanlı idaresindeki Batum Çarlık Rusya’sına geç- miştir. Batum’da Türkçe konuşan ahalinin örgün Türkçe öğrenimine olan gereksinimleri iki ülke arasında savaşı takip eden müzakerelere konu olmuş fakat bu konuda somut sonuçlara varılamamıştır. Batum yerel yönetimi 40 yıl sonra Osmanlı Devleti’nden Türkçe öğretmeni talep etmiştir. Söz konusu talep Osmanlı Devleti tarafından olumlu karşılanmış ve 1918 yılında İstanbul’dan Batum’a Hikmet Cevdetzade (1893-1945) gönderilmiştir. Cevdetzade, 1924 yılında Batum’da Batum Orta Dereceli Türk Okulu’nu açmış ve burada Türkçe öğretme- ye başlamıştır. Cevdetzade, ailevi nedenlerden dolayı 1920’lerin so- nunda St. Petersburg’a geçmiş ve burada da Türkçe öğretimi üzerine çalışmalarını sürdürmüştür. Cevdetzade’nin başta Batum, daha sonra da St. Petersburg’daki yaşamı ve bu iki mekândaki Türkçe öğretim fa- aliyetleri Rusça, Gürcüce ve hatta Türkçe kaynaklara yeterince yansı- mamıştır, bu da Cevdetzade’nin Türkoloji alanındaki yerinin tespitin- de sorun oluşturmaktadır. Bu çalışmada Cevdetzade’nin Gürcistan’ın Batum şehrinde meskûn oğlu Temuri ve torunu Nina’ya başvurularak Türkoloğun yaşamı ve Gürcistan ve Rusya’daki Türkçe öğretim faali- yetlerine ilişkin gerekli bilgi ve belgeler temin ve tanzim edilmiştir. Varılan sonuçlar ışığında Cevdetzade’nin Gürcü ve Rus Türkoloji diz- gelerindeki yerine dair yatay ve dikey projeksiyonlar geliştirilmiştir.