I. Selim Giray'ın Hanlık Döneminde Osmanlı-Lehistan Savaşlarında Kırım Kuvvetleri
1671-1704 tarihleri arasında 22 yıl 7 ay süre ile Kırım Hanlığı’nda bulunan Selim Giray’ın 1671-1677 seneleri arasındaki birinci hanlık dönemi, Osmanlı Devleti ve Lehistan arasındaki ilişkilerin başta Kozak meselesi olmak üzere ayrıca Eflak-Boğdan üzerindeki hâkimiyet mücadelesi yüzünden bozulduğu ve taraflar arasında savaşa dönüştüğü bir döneme tesadüf etmişti. Osmanlı Devleti’nin 1672 Bucaş ve 1676 İzvançe (Zurowno) Anlaşmaları ile Kamaniçe kalesinin de içinde içinde bulunduğu Podolya ve Ukrayna topraklarındaki hâkimiyetini Lehistan’a kabul ettirmesiyle Osmanlı Devleti ve Lehistan arasında 1699 Karlofça Anlaşması’na kadar sürecek uzun bir mücadele dönemine girilmişti. Bu mücadele döneminde özellikle Kırım Hanı Selim Giray’ın gayretleri ile Lehistan Kralı Sobieski’ye Kamaniçe kalesi ve Podolya topraklarını Osmanlı Devleti’nden geri alma fırsatı verilmemekle beraber 1673 Hotin ve 1683 Viyana zaferleri haricinde ömrünün sonuna kadar bir kez daha Türkler karşısında galip gelme hazzı yaşatılmamıştır.
Anahtar Kelimeler:
Selim Giray, Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti, Lehistan
Crimean Forces in the Wars Between the Ottoman Empire and Poland Under the Rule of Selim Giray I (1671-1704)
As the Crimean Khan for 22 years and 7 months between the years 1671-1704, Selim Giray ’s first period between the years 1671-1677 clashed with a period of breakdown in relationships and war between Ottoman Empire and Poland primarily because of question of Kozak and secondarily sovereignity struggle in Eflak-Boğdan. Getting Poland to accept its sovereignity in Podolia and Ukraina including Kamanice fortress with Bucas 1672 and İzvance(Zurowno) 1676 Treaties, a struggling period between Ottoman Empire and Poland ,which would last until Karlofca Treaty in 1699, started. During this struggling period, thanks to Crimean Khan Selim Giray’s efforts Sobieski, the king of Poland, was given neither the chance to take back Kamanice fortress and the lands in Podolia, nor the pleasure of getting the upper hand against Turks except for defeats of Hotin 1673 and Vienna 1683 until his death.
Keywords:
Khan Selim, Crimean, Ottoman Empire, Poland,
___
- Arşiv Belgeleri BOA, A. {DVNS. DVE.d. 55/1 (Lehistan Ahidnâme) BOA, A.DVN. ARZ. 900/114 (1672 tarihli 22 sayfalık Askeri Rûznamçe Defteri) BOA, A. DVNS. NHM.d. 1, 5 BOA, İE. HR:1/34, 1/68, 27126, 2/167, 3/253, 3/254, 4/342, 9/946 BOA, İE, AS: 4/1339, 42/3819, 53/4809 BOA. İE. ML: 20/1930 BOA, İE. NF: 1/18, 1/19, 1/21, 1/22 BOA, K.K.d. 52 (Leh Musâlaha Protokolü Müsveddesi) BOA, K.K.d. 53 (Nemçe Çasarına Verilen Ahidnâme-i Hümayûn Kaydı) Araştırma Eserler Abdurrahman Abdi Paşa Vekâyi-nâmesi 1648-1682 (2008), Haz. Fahri Ç. Derin, İstanbul. ABOU-El-Haj, Rifa’at A. (1967), “Ottoman Diplomacy at Karlowitz”, Journal of the American Society, Volume 87, No: 4, October-December. ABRAHAMOWİCZ Zygmunt (1960), “Leh”, Encyclopaedia of Islam, Volume V, Leiden. ALLEN, W.E.D. (1940), The Ukraine: A History, Cambridge. ALPARGU Mehmet (1990), “Kozaklar’ın Kırım Hanlığı’na Karşı Faaliyetlerin Başlaması”, Emel, S. 181, Kasım-Aralık. ALTINAY Ahmet Refik, “Lehistan’da Türk Hâkimiyeti”, Türk Tarih Encümeni Mecmuası 14, 1340 ALTUNAN Sema (2005), “18. yy.’da Silistre Eyaletinde Haberleşme Ağı: Rumeli Sağ Kol Menzilleri”, OTAM ( Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.18. ARIK Sabire (2004), Polonya Kralı Jan III. Sobieski ve Hükümdar’lığında Osmanlı-Lehistan İlişkileri (1674-1696), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara. -----, “Polonya Kralı III. Jan Sobieski Hükümdarlık Dönemi (16741696)”, Tarih Araştırmaları, Ankara Üniversitesi D.T.C.F., C. XXIV, S.38, Eylül, 2005. BAİOV A. K. (1906), Russkaya Armiya v Tsarstvovanie İmperatritsy Annı Ioannovnı. Voyna Rossii s Turtsiey v 1736-1739 gg., St. Petersburg. Baron Joseph Von Hammer Purgstall (1990), Büyük Osmanlı Tarihi, C. XI, İstanbul: Sabah Yayınları.
- ISSN: 2536-5126
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2004
- Yayıncı: Osman Karatay
Sayıdaki Diğer Makaleler
Kafkasların Kalbine Yolculuk; Karaçay-Malkarlar
Manastır Şehri’nde Günümüzde Ayakta Olmayan İki Camii
I. Selim Giray'ın Hanlık Döneminde Osmanlı-Lehistan Savaşlarında Kırım Kuvvetleri
M. Naci Kayaoğlu, Hayrettin Köroğlu
Rus Çarı I. Pavel Dönemi Osmanlı-Rus Siyasi İlişkileri ve Napolyon’a Karşı Ortak Mücadele