DİNİ/DİNLERİ BOYUTSAL AÇIDAN İNCELEME MODELLERİ: NINIAN SMART, FRANK WHALING VE BRYAN RENNIE ÖRNEĞİ

Dini yedi boyutlu bir organizma olarak tanımlayan Ninian Smart, din araştırmalarında özellikle dinin/dinlerin doktrinel yönüne aşırı derecede vurgu yapılmasını eleştirerek, dinin çok yönlü/boyutlu bir fenomen olarak incelenmesinin gerekliliğini vurgular. Bu doğrultuda dinin/dinlerin yedi boyutlu din modeli bağlamında analiz edilmesini teklif eder. Bu model, pratik-ritüel, tecrübi-duygusal, hikayesel-mitolojik, doktrinel-felsefi, ahlaki-yasal, sosyal-organizasyonel ve materyal-sanatsal boyutlardan oluşur. Smart’ı takiben İngiliz din bilimcilerinden Frank Whaling, toplum, ritüel, ahlak, toplumsal bağlılık, kutsal metin/mit, kavramlar/doktrinler, estetik ve maneviyat boyutlarından oluşan sekiz boyutlu; Bryan Rennie tecrübe, yanıt, bilgi, ahlak, cemaat ve ifade boyutlarından oluşan altı boyutlu din modelleri ortaya koymuştur. Bu makalede Smart’ın modeli ve onu takip ederek ortaya konan modeller, genel özellikleri, benzerlikleri ve farklılıkları yönünden incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ninian Smart, Frank Whaling, Bryan Rennie, Din, Boyut, Model

PDF

___

Bakay, Uri E.., Phenomenology of Religion, http://everything2.com/title/Phenomenology+of+Religion, (erişim tarihi: 07.09.2014). Bennett,Clinton, Studying Islam, London, New York: Continuum International Publishing Group, 2010. -------, In Search of the Sacred: Antropology and the Study of Religions, London, New York: Cassell, 1996. Connolly, Peter (Ed.), Approaches to the Study of Religion, London: The Continuum International Publishing, 2006. Cox, James L. A Guide to the Phenomenology of Religion: Key Figures, Formative Influences and Subsequent Debates, New York: The Continuum International Publishing Group,2006. Hanedraaff, Wouter J., “New Age Movement”, The Encyclopedia of Religion, (ER), Lindsay Jones, Editor in Chief),Second Edition, USA: Macmillan Reference, 2005, c. XII, s. 6495-6500.