Alımlama Çeşitleri Olarak Etki ve Tepki: Emevî Dönemi Nekâizi Üzerine Bir Uygulama
Bu araştırma Emevi dönemi nekâizinde alımlama estetiği çeşitlerine iki açıdan ışık tutmayı amaçlamaktadır. Öykünme üzerinden şeklî düzey, anlamların çevrilme üslubu ve mekanizması bakımından içerik incelenecektir. Makale, problem oluşturan birtakım sorulara örneklemeler ve şiirlerden delil getirmeler yoluyla yanıtlar sunmaktadır. Yanıt sunulan sorular arasında şunlar vardır: Meşhur Emevi üçlüsü Ferezdak, Ahtal ve Cerîr arasında Emevî dönemi nekâizini ortaya çıkaran alımlama çeşitleri kendini nasıl göstermiştir? Muhatap alınan şairler olarak ve alımlayıcı kitle olarak nekâizin alımlayıcılarda bıraktığı etkiler nelerdir? Bu etkilerden doğan tepkilerin keyfiyeti nedir? Makalenin önemi ve sunduğu içeriğin değeri, bu sorulara verilen yanıtlarda gizlidir. Araştırmada tümevarım ve analiz yöntemleri kullanılmış, edebi metnin değerlendirilmesinde alımlama kuramının kavram yapısı esas alınmıştır. Kurama göre okuyucuların çeşitlenmesiyle çeşitlenen alımlama kalıpları, zorunlu olarak kalıpların alımlayıcılardaki etkisinde ve onların tepkilerinde de çeşitliliğe sebep olmaktadır. Bütün bunlar, alımlayıcının kültürüne, ilgilerine, çevresine ve eğilimlerine bağlıdır. Fenomenolojik kuramın işaret ederek ısrarla vurguladığı şey de budur. Ferezdak, Ahtal ve Cerîr arasında deverân eden Emevî döneminin meşhur nekâizi araştırmanın sınırlarını belirlemektedir. Emevîler dönemi, alimler ve fakihler arasında cedel ve münazaraların yaygınlığına tanık olmuş, hatta cedel, söz konusu dönemin ayırt edici özelliği haline gelmiştir. Elinizdeki makale, inceleme konusu olan nekâizin, dönemin cedel ve münazara kültüründen etkilenmekle beraber şiirselliğini ileri derecede koruduğunu ortaya koymaya çalışacaktır. Şiirselliğin bileşik bünyede bir unsur olduğu doğrudur. Ancak bu unsur, diğer unsurlar üzerinde hakimiyet sahibidir ve onları bir potada eritip dönüştürerek toplamın karakterini belirlemektedir. Makale, araştırmanın amaçladığı hedeflerden başlıca ulaşılanların ve elde edilen sonuçların açıklanması ile tamamlanmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Alımlama çeşitleri, etki, tepki, Emevî dönemi nekâizi, Cerîr, Ferezdak, Ahtal
The effect that the poems have on the recipient and the resulting response Umayyad poetry ) Poetic Contradictions ( for example
The research aims to shed light on the forms of reception (effect and response) in the Umayyad contradictions, from two angles; On the level of form through simulation, and on the level of content by looking at the mechanism and style of reversing meanings. The research answers some of the problematic questions through representation and inference with poetic evidence; Including: How were the forms of reception that resulted from the Umayyad contradictions manifested between the famous Umayyad triangle: (Al-Farazdaq, Al-Akhtal and Jarir)? And what effects did it have on the recipients as intended poets and as a receiving audience? And what were the responses to it? In the answers provided to these questions lies the importance of the research and the value of what it presents and offers. The research relied on the inductive and then analytical approach based on the mechanisms of reception theory in approaching the literary text, as the different patterns of reception according to different readers necessarily lead to a different impact it has on the recipients and different responses. All of this is dependent on the recipient's culture and interests, and according to his environment and whims. This was indicated by the theory of phenomenology. Then she concluded the research with a conclusion that clarifies the most prominent desired goals achieved by the study, and the results it reached.
Keywords:
Arabic language and its eloquence, forms of receiving, impact, response, Umayyad contradictions, Jarir - Farazdaq - al-Akhtal,
___
- Ali Hasen, Mehdi S. Enmâtu’l-bessi ve’t-telakkî fi’l-hitâbi’r-rivâiyyi’l-muâsır. Şârika: İsdârâtü Dâirati’s-sekâfe ve’l-i‘lâm, 2006.
- Blachere, Regis. Târîhü’l-edebi’l-Arabî. Çev. İbrâhîm el-Keylânî. Dimeşk: Menşûrâtü Vizâreti’s-sekâfe, 1973-74.
- Cerîr, ve el-Ferezdak. Şerhu Nekâizi Cerîr ve’l-Ferezdak. Thk. Muhammed İbrâhîm Hûr ve Velîd Mahmud Halis. Ebu Dabi: Menşûrâtü’l-Mecma‘ es-sekâfî, 1998.
- Dayf, Şevki. et-Tetavvur ve’t-tecdîd fi’ş-şi‘ri’l-Ümevî. Kahire: Dâru’l-Meârif, ty.
- el-Ceâfire, Macide Y. et-Tenâss ve’t-telakkî: Dirâsât fi’ş-şi‘ri’l-Abbâsî. İrbid: Dâru’l-Kindî, 2003.
- Ebû Temmâm. Nekâizu Cerîr ve’l-Ahtal. Nşr. el-Eb Antuan Salihânî el-Yesû‘î. Beyrut: el-Matbaatü’l-Kâtûlîkiyye li’l-âbâi’l-Yesû‘iyyîn, 1922.
- Ebû Temmâm. Nekâizu Cerîr ve’l-Ahtal. Nşr. Abdülmecîd Abdüsselâm el-Muhtesib. Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 1972.
- el-Fehhâm, Şâkir. el-Ferezdak. Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 1977.
- el-Ferezdak, Şerhu Dîvâni’l-Ferezdak. Nşr. Abdullah İsmâîl es-Sâvî. Mısır: Matbaatü’s-Sâvî ve’l-mektebetü’t-ticâriyyeti’l-kübrâ, 1936.
- el-Hâdî, Salahuddîn. İtticâhâtü’ş-şi‘r fi’l-asri’l-Ümevî. Mektebetü’l-Hancî. Kahire: 1986.
- Heddâre, Muhammed Mustafa. İtticâhâtü’ş-şi‘ri’l-Arabî fi’l-karni’s-sânî el-hicrî. Muhammed Mustafa Heddâre. Kahire: Dâru’l-Meârif, 1963.
- İbn Manzûr. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdir, 1997.
- Jakobson, Roman. Kadâyâ eş-şi‘riyye. Çev. Muhammed el-Vâlî ve Mübârek Hannûn. Kazablanka: Dâru’t-Tevbe, 1988.
- Jauss, Hans Robert. Min ecl-i te’vîlin cedîd li’n-nassi’l-edebî. Çev. Reşid b. Huddu. Kahire: el-Meclisü’l-a‘lâ li’s-sekâfe: 2004.
- Kartâcennî, Hazim. Minhâcü’l-büleğâ ve sirâcü’l-üdebâ. Thk. Muhammed el-Habîb b. el-Hûce. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1986.
- Lü’lüe, Abdülvâhid (çev). Mevsû‘atü’l-Mustalahi’n-nakdî. Beyrut: el-Müessesetü’l-Arabiyye li’d-dirâsâti ve’n-neşr, 1982.
- Ma‘mer b. el-Müsennâ, Ebû Ubeyde. Kitâbü’n-Nekâiz: Nekâizu Cerîr ve’l-Ferezdak. Nşr. Anthony Ashley Bevan. Leiden: Brill, 1905.
- Ma‘mer b. el-Müsennâ, Ebû Ubeyde. Kitâbü’n-Nekâiz: Nekâizu Cerîr ve’l-Ferezdak. Nşr. Halîl Umrân el-Mansûr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1998.
- Merdem Bek, Halîl. el-Ferezdak. Dimeşk: Mektebetü Arafe ve matbaatü’t-terakkî, 1939.
- Muhammed b. Habîb, Şerhu Dîvâni Cerîr. Thk. Numân Muhammed Emîn Tâhâ. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1971.
- er-Ruveylî, Mîcân, ve Sa‘d el-Bâzi‘î. Delîlü’n-nâkıdi’l-Arabî. Kazablanka: el-Merkezü’s-sekâfî el-Arabî, 2005.
- es-Seyyid, Ğassân vd. İtticâhât nakdiyye ve mu‘âsıra. Dimeşk: Menşûrâtü Camiati Dimeşk, 2005
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Kırıkkale Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Fethu’l-Kadîr Özelinde Şevkânî’nin Kırâat-i Seb‘a ile Kırâat-i Aşereye Yaklaşımı
Ashâb-ı Kehf Kıssası Bağlamında İsmâil Hakkı Bursevî’de Allah-İnsan İlişkisi
Kerbelâ Hadisesine Dair Bir Risale: Edhem’in Vak‘a-i Kerbelâ’sı
Zekeriyya Tamer’in Öykülerinde Sonucun Mikroanlatısal Tenkidi
Alımlama Çeşitleri Olarak Etki ve Tepki: Emevî Dönemi Nekâizi Üzerine Bir Uygulama