Pamukta Gossypol
Pamuk tohumu, dünyada protein kaynağı olarak soya fasulyesinden sonra ikinci sırada; yağ üretiminde ise,besinci sırada yer almaktadır. Ancak, pamuk tohumunun gerek protein ve gerekse yağ kaynağı olarak insan vehayvan beslenmesinde kullanımını tohumun içerdiği gossypol maddesi sınırlandırmaktadır.Gossypol, pamuk (Gossypium spp.) bitkisinde pigment bezelerinde bulunan polifenolik bir bilesiktir. Bubezelerin çapları 0.01-0.04 mm arasında değismektedir. Pamuk tohumunun gossypol içeriği %0.0 ile %9.0 oranındadeğisebilmekle birlikte ticari pamuk çesitlerinin tohum gossypol oranı %0.6 ile %2.0 arasında değismektedir. Bubilesik insan ve monogastrik hayvanlara çok toksik olduğundan dolayı, pamuk unundan yapılan bütün besin ve yemürünlerinde düsük oranda tutulmak zorundadır. Diğer taraftan, gossypol ve ilgili bilesikler savunma mekanizmasınınbir parçası olup bitkiyi böceklere ve muhtemelen bazı hastalıklara karsı da korumaktadırlar. Bu bilesiğin aynızamanda, antikanserojen, antifungal ve antitümör aktivitesinin yanında tıbbi etkileri ve kısırlastırıcı etkileri devardır.Bitki ıslahçıları; bitki aksamında yoğun gossypol bezeleri (glands) bulunan ancak tohum iç kısmında (kernel)gossypol bezesi içermeyen genotipler üzerinde çalısmaktadır. Ancak böyle bir özellik (bezesizlik) ile pamuk verimiarasında da ters bir iliski bulunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Gossypol, Beze, Tohum, Pamuk, Gossypium.
___
- Anonim, 2007. World Trade Report, World Trait
Organization, 385p (http://www.wto.org/english/res
_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report07_e.pdf),
(12.09.2008).
- Altman, D.W., Stelly, D.M., Kohel, R.J. 1987.
Introgression of Glanded-Plant and Glandless-Seed
Trait from Gossypium sturtianum Willis into
Cultivated Upland Cotton Using Ovule Culture.
Crop Science., 27: 880-884.
- Beisel, C.L., Dowd, M.K., Reilly, P.J. 2005.
Conformational Analysis of Gossypol and Its
Derivatives by Molecular Mechanics. Journal of
Molecular Structure: Theochem, 730: 51-58.
- Bell, A.A., Stipanovic, R.D., Obrien, D.H., Fryxell, P.A.
1978. Sesquiterpenoid Aldehyde Quinones and
Derivatives in Pigment Glands of Gossypium.
Phytochemistry, 17: 1297-1305.
- Benbouza, H., Lognay, G., Palm, R., Baudoin, J.P.,
Mergeai, G. 2002. Development of a Visual Method
to Quantify the Gossypol Content in Cotton Seeds.
Crop Science, 42: 1937-1942.
- Benson, C.G., Wyllie, S.G., Leach, D.N., Mares, C.L.,
Fitt, G.P. 2001. Improved Method for the Rapid
Determination of Terpenoid Aldehydes in Cotton.
Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49(5):
2181-2184.
- Berardi, L.C., Goldblatt, L.A. 1980. Gossypol. In Toxic
Contituents of Plant Foodstuff, ed. I.E. Liener, New
York, 183p.
- Buser, M.D., Abbas, H.K. 2001. Update on the Impact
of Dry Extruding Cottonseed to Reduce Aflatoxin
and Gosspyol Levels. Proceedings of the Beltwide
Cotton Conference, 2: 1392-1403.
- Cai, Y., Zhang, H., Zeng, Y., Mo, J., Bao, J., Miao, C.,
Yan, F., Bai, J., Chen, F. 2004. An Optimized
Gossypol High Performance Liquid
Chromatography Assay and Its Application in
Evaluation of Different Gland Genotypes of Cotton.
Journal of Biosciences, 29(1): 101-105.
- Calhoun, M.C., Houston, J.F., Khlman, S., Balduin,
B.C., Engdahl, B.S., Bales, K.W. 1989. Free
Gossypol Intake in Erythrocyte Fragility of Lamps
for Cottonseed Meal Processed by Different
Methods. Journal of Animal Science, 68: 53.
- Calhoun, M.C., Holmberg, C. 1991. Safe Use of Cotton
By-Products as Feed Ingradients for Ruminants: A
Review. In L.A. Jones (ed). Cattle Research with
Gossypol-Containies Feeds. National Cottonseed
Prod. Assoc. Memphis, TN, 97-129.
- Cass, Q.B., Tiritan, E., Matlin, S.A., Freire, E.C. 1991.
Gossypol Enantiomer Ratios in Cotton Seeds.
Phytochemistry, 30(8): 2655-2657.
- Coutinho, E.M. 2002. Gossypol: A Contraceptive for
men. Contraception, 65: 259-263.
Dilday, R.H. 1986. Development of a Cotton with
Glandless Seed and Glanded Foliage. and Fruiting
Forms. Crop Science, 26: 639-641.
- Emiroğlu, S.H. 1974. Gossypol Glandı Tasımayan
Pamuk Islahı ve Glandsız Bazı Đntrodüksiyon
Pamuklarının Ticari Çesitlerle Karsılastırmalı Verim
ve Kaliteleri Üzerinde Arastırmalar. Ege
Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Doçentlik Tezi, Đzmir,
1-20.
- Emiroğlu, S.H., Yazıcıoğlu, G., Turan, Z.M., Akdemir,
H. 1989. Gossypol’süz Yeni Pamuk Çesitleri Islahı.
Doğa TÜBĐTAK Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi.
13(2): 204-215.