VIII-X. Yüzyıllar Arası Maraş’ın (Germenicia) İslâm Dünyası ile Bizans için önemi ve Bizans’ın Maraş Halkını Trakya’ya Yerleştirme Politikası

Maraş’ın stratejik önemi ve kontrolü meselesi hem Bizans için hem de Müslümanlar için şehirde kendi nüfuslarını arttırma politikasını gütmelerine sebebiyet veriyordu. Genelde Müslümanlar savaş kazanınca Maraş’a bölge şehirlerden yeni Müslüman nüfus takviyesi yaparken, Bizans’ta savaş kazanınca bölge Müslüman nüfustan tutsak olarak ele geçirdiklerini Trakya’ya götürüyordu. Bir taraf nüfus arttırmaya çalışırken diğer taraf artan Müslüman nüfusu şehirden çıkarmaya çalışıyordu. Bizans Trakya’ya esir götürmekle bir yandan da Balkanlarda ihtiyaç duyduğu nüfusu tedarik etmeye çalışıyordu. Genel olarak bakıldığında Maraş, Bizans için Bilâd-ı Şam bölgesine giden yolların güvenliğini kontrol altında tutmak için çok önemliydi ve stratejik bir bölgeydi. Güneyde Toros dağlarının uzantısı Maraş’a kadar devam ettiği için büyük orduların geçebileceği elverişli yollar Maraş ile Malatya arasından sağlanıyordu. Bizans Maraş’ı kaybettiği tarihten itibaren şehri geri almak için hiç durmadı ve sürekli saldırılarda bulundu. Bu durumu kabullenmediği gibi Maraş’ta oluşabilecek Müslüman nüfus çoğunluğuna karşı da sürekli önleyici bir politika takip etti.

the Importance of Marash (Germenicia) for the Islamic World and Byzantium between the 8th and 10th Centuries and the Byzantine Policy of Settling the People of Marash in Thrace

The issue of the strategic importance and control of Marash led to the policy of increasing their population in the city for both Byzantium and Muslims. In general, when the Muslims won the war, they were supplying the new Muslim population from the cities of the region to Marash, and when the war in Byzantium won the region, they took the Muslim population as prisoners to Thrace. While Byzantium was trying to increase the population on one side, the other side was trying to get the growing Muslim population out of the city. By taking prisoners to Thrace, Byzantium was trying to satisfy the population it needed in the Balkans. Generally speaking, Marash was very important for Byzantium to keep the security of the roads leading to the region of Bilâd-ı Damascus under control and it was a strategic region. Since the extension of the Toros Mountains in the south continued until Marash, convenient roads were provided between Marash and Malatya where great armies could pass. Since the date that Byzantium lost Marash, it never stopped to take the city back and made constant attacks. He did not accept this situation and followed a preventive policy against the majority of the Muslim population that could occur in Marash.

PDF

___

Abu’l Farac (1999). Abu’l Farac tarihi, C. I, (Çev: Ö. R. Doğrul), 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Alkım, U. B. (1959). Güney-Batı Antitoros bölgesinde eski bir yol şebekesi, Belleten, C. XXIII, (89), 59-73.
Belâzurî (2013). Fütuhu’l Bûldân, (Trc: M. Fayda), Siyer Yayınevi.
Clot Andre (2007). Harun Reşid ve Abbasiler dönemi, (Çev: N. Demirtaş), Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Çelik Aydın (2018). Fâtımîler devlet tarihi (909-1171), Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Demirkent Işın (1992). Bizans, DİA, C.VI., 230-244.
Ebu’l Fidâ (1997). el-Muhtasar fi Ahbâri’l-Beşer, C.I, (Neşr: Mahmud Deyyub), Dâru’l Kutubu’l-İlmiye. Ebu’l Fidâ (2017). Takvimu’l Bûldan, (Çev: R. Şeşen), Yeditepe Yayınları.
Ed-Dûrî Abdülaziz (2020). Abbâsîler tarihi, siyasî, idarî, sosyal ve ekonomik açıdan, Trc. Kâsım Koç, Beka Yayınları.
Elçibey Ebûlfez (1997). Tolunoğulları devleti (868-905), Ötüken Yayınevi.
Gökhan İlyas (2009). Arapların Fethinden Selçuklular Zamanına Kadar Maraş, Belleten, C. LXXIII, Sayı: 266, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 35-77.
Guy Le Strange (2015). Doğu Hilafetinin Memleketleri, (Mezopotamya, İran ve Orta Asya) İslam Fetihlerinden Timur Zamanına Kadar, (Çev: A. Eskikurt), Yeditepe Yayınları.
Gündüz Tufan (2001). Kahramanmaraş, DİA, C. XXIV, 192-196.
Halaçoğlu Yusuf (1995). “Fersah”, DİA, C. XII, 412.
Haldon John (2005). The Polgrave atlas of Byzantine history, Polgrave Macmillion.
Haldon John (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204, UCL Press.
Hild Friedrich and Hellenkemper Hansgerd (1990). Kilikien und Isaurien, ÖAW.
Honigmann Ernst (1970). Bizans Devleti’nin doğu sınırı, (Trc: F. Işıltan), İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Alkım, U. B. (1959). Güney-Batı Antitoros bölgesinde eski bir yol şebekesi, Belleten, C. XXIII, (89), 59-73.
Belâzurî (2013). Fütuhu’l Bûldân, (Trc: M. Fayda), Siyer Yayınevi.
Clot Andre (2007). Harun Reşid ve Abbasiler dönemi, (Çev: N. Demirtaş), Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Çelik Aydın (2018). Fâtımîler devlet tarihi (909-1171), Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Demirkent Işın (1992). Bizans, DİA, C.VI., 230-244.
Ebu’l Fidâ (1997). el-Muhtasar fi Ahbâri’l-Beşer, C.I, (Neşr: Mahmud Deyyub), Dâru’l Kutubu’l-İlmiye.
Ebu’l Fidâ (2017). Takvimu’l Bûldan, (Çev: R. Şeşen), Yeditepe Yayınları.
Ed-Dûrî Abdülaziz (2020). Abbâsîler tarihi, siyasî, idarî, sosyal ve ekonomik açıdan, Trc. Kâsım Koç, Beka Yayınları.
Elçibey Ebûlfez (1997). Tolunoğulları devleti (868-905), Ötüken Yayınevi.
Gökhan İlyas (2009). Arapların Fethinden Selçuklular Zamanına Kadar Maraş, Belleten, C. LXXIII, Sayı: 266, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 35-77.
Guy Le Strange (2015). Doğu Hilafetinin Memleketleri, (Mezopotamya, İran ve Orta Asya) İslam Fetihlerinden Timur Zamanına Kadar, (Çev: A. Eskikurt), Yeditepe Yayınları.
Gündüz Tufan (2001). Kahramanmaraş, DİA, C. XXIV, 192-196.
Halaçoğlu Yusuf (1995). “Fersah”, DİA, C. XII, 412.
Haldon John (2005). The Polgrave atlas of Byzantine history, Polgrave Macmillion.
Haldon John (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204, UCL Press.
Hild Friedrich and Hellenkemper Hansgerd (1990). Kilikien und Isaurien, ÖAW.
Honigmann Ernst (1970). Bizans Devleti’nin doğu sınırı, (Trc: F. Işıltan), İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Tokuş Ömer (2020). Başlangıçtan Mirdasilerin Sonuna Kadar Bilâdü’ş-Şam’da Müslüman Bizans-Münasebetleri, Araştırma Yayınları.
Tredgold Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society, Stanford Universty Press.
Urfalı Mateos (2000). Urfalı Mateos Vekayinamesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), (Çev: H. D. Andreasyan), Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Üçok Bahriye (1968). İslam Tarihi; Emeviler-Abbasiler, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Ünal Oğuz (1980). Türkiye tarihine giriş, Horosan’dan Anadolu’ya, Töre Devlet Yayınları.
Vardan Vartabet (1937). Türk Fütuhatı Tarihi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Milli Mecmua Basımevi.
Vasiliev A. A. (1943). Bizans imparatorluğu tarihi, C.I, (Çev: A. M. Mansel), Maarif Matbaası.
W. M. Ramsay (1960). Anadolu’nun tarihi coğrafyası, (Çev: M. Pektaş), Milli Eğitim Basım Evi.
Yâkût el-Hamevî (1977). Mu’cemü’l-Bûldân, C.V, Daru’s-Sadr.
Yınanç Mükrimin Halil, (1969). Milli tarihimizin adı, Hareket Yayınları.
Yiğit İsmail (2008). “Ribât”, DİA, C. XXXV, 76-79.
Yörükhan Yusuf Ziya (2013). Ortaçağ Müslüman coğrafyacılarından seçmeler, 2. Baskı, Ötüken Yayınevi.
Yusuf D. Muhsin (1985). Economic Survey of Syria During the Tenth and Elevent Centruies, Klaus Schvarz Verlag.
Zeydan Corci (2012). İslam uygarlıkları tarihi, C. I, (Çev: N. Gök), İletişim Yayıncılık.