Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Tarihsel Sorgulama Becerilerinin Değerlendirilmesi

Bilginin hızla yayıldığı ve hayata verdiği faydaların yanı sıra bilgi kirliliğinin de son derece etkin olduğu günümüzde, sunulan bilgilerin güvenilirliğini sorgulamak da önem taşımaktadır. Özellikle sosyal paylaşım alanlarında verilen bilgilerle ya da birkaç dakikalık videolarla tarihi olaylar saptırılmakta, algılar yanlış bir şekilde yönlendirilmektedir. Bu bağlamda öğrencilerin düşünme becerileri üzerinde önemli bir etkisi olduğu düşünülen öğretmenlerin ‘’Tarihsel sorgulamaya dayalı araştırma becerilerine ‘’ sahip olması son derece önemlidir. Nitel desende tasarlanan bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının tarihsel sorgulamaya dayalı araştırma becerilerinin kullanım durumlarını incelemektir. Bu çalışmada veri toplama aracı olarak literatürde kabul görmüş tarihsel sorgulamaya dayalı araştırma becerisini oluşturan alt beceriler doğrultusunda hazırlanan sorular ve ilgili tarihsel kanıtların yer aldığı çalışma yaprakları kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının tarihi kanıtlar üzerinde benzer sorular sordukları, özgün yanıtların sınırlı olup derinlemesine ele almakta zorluk yaşadıkları, tarihi kanıtları ele alırken aidiyet duygusuyla hareket edip nesnel bir bakış açısı oluşturmakta zorlandıkları, sorgulamayarak var olanı betimledikleri görülmüştür. Tarihi konularda verileri yorumlamaktan ziyade ön bilgilerinden istifade ettikleri ve duygusal cevaplar verdikleri görülmektedir. Ancak bazı öğretmen adaylarının diğer becerilere nispeten önyargı veya çarpıtmaları tespit edebildikleri, görüşlerini tarihsel kanıtlarla destekleme konusunda ise yeterli beceriyi gösteremedikleri anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tarihsel sorgulama, Sosyal bilgiler, Öğretmen Adayları Tarihsel Düşünme Becerisi

Evaluation of Historical Questioning Skills of Social Studies Teacher Candidates

The aim of this research, which is designed as a qualitative research, is to examine the use of social studies teacher candidates’ historical inquiry-based research skills. In this study, as the data collection tool, the worksheets containing the questions prepared in the direction of the sub-skills forming the historical inquiry-based research skill accepted in the literature and the related historical evidence are used. As a result of the research, it was seen that the teacher candidates had asked similar questions on the historical evidence, they had difficulty in dealing with the limited and in-depth answers of the historical evidence, they were sensitive to the historical evidence and acted with the sense of belonging and were forced to form an objective point of view. In historical matters, it is seen that they have used their preliminary knowladge and feeling instead of interpretation of numerical data. Some of the candidates questioned, but they were forced to use historical evidence.

Keywords:

Historical Inquiry Skills, Social Studies, Ability of Historical Thinking of Teacher Candidates,

PDF

___

Başar, H. (2013). Nasıl Düşünelim? (1. Baskı b.). Ankara: Pegem Aademi.
Bayramoğlu, A. Ç. (2016). Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Tarih Konularının Tarihsel Düşünme Becerileri Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, T.C Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın
Bektaş, M., ve Horzum, M. (2010). Otantik Öğrenme. Ankara: Pegem Akademi.
Benazus, H. (2011). Düşünce: İnsana Tanınan Ayrıcalık. İstanbul, Türkiye: Hiperlink/Bizim Kitaplar. 04 16, 2018 tarihinde http://eds.b.ebscohost.com/eds/detail/detail?vid=4&sid=ccacd813-6ee9-48fa-a557-af5e0266113d%40sessionmgr101&bdata=Jmxhbmc9dHImc2l0ZT1lZHMtbGl2ZQ%3d%3d#AN=571015&db=nlebk adresinden erişilmiştir.
Bono, E. (1999). Altı Şapkalı Düşünme Tekniği (2. Baskı b.). (E. Tuzcular, Çev.) İstanbul: Remzi Kitapevi.
Buny, J. B. (2010). Düşünme Ve Konuşma Özgürlüğü (1. Baskı b.). (M. Özdil, Çev.) İstanbul: Çalış Ofset.
Collingwood, R. G., ve Dinçer, K. (1996). Tarih Tasarımı. Ankara: Hiperlink (Firm). doi:610344
Demircioğlu, İ. H. (2009, Ocak). ‘’Tarih Öğretmenlerinin tarihsel düşünme becerilerine yönelik görüşleri’’, Milli Eğitim Dergisi, 39(184), 228-239.
Demirkaya, H. (2008). Sosyal Bilgilerde Düşünme Ve Soru Sorma Becerileri. B. Tay, Ve A. Öcal İçinde, Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 392). Ankara: PEGEM Akademi.
Dilek, D. (2002). Tarih Derslerinde Öğrenme Ve Düşünce Gelişimi (2. baskı b.). Ankara: Pegem A Yayınları.
Doğan, Y. (2007). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanımı. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Guitton, J. (2011). Düşünme Sanatı (1. Baskı b.). (C. Perin, Çev.) Ankara: Elips Kitap.
Güneş, F. (2016). ‘’Eğitimde Sorgulamanın Gücü’’ Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 188-204.
Işık, H. (2008, EKİM). ‘’Tarih Öğretiminde Döküman Kullanımının Öğrencilerin Başarılarına Etkisi’’, Kastamonu Eğitim Dergisi, 16, 389-402.
Jenkins, K. (1997). Tarihi Yeniden Düşünmek (1. b.). (B. S. Şener, Çev.) Ankara: Dost Kitap Evi.
Karademir, Ç. A. (2013). Öğretmen Adaylarının Sorgulama ve Eleştirel Düşünme Becerilerinin Öğretmen Öz Yeterlik Düzeyine Etkisi. Doktora tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
MEB. (2018).Ortaöğretim tarih dersi öğretim programı (9,10 ve 11. sınıflar ). 43. Ankara.
MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 Ve 7. Sınıflar). Ankara.
Narin, N., ve Aybek, B. (2010). ‘’İlköğretim İkinci Kademe Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Becerilerinin İncelenmesi’’ Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 336-350.
Özmen, C. (2015, July). ‘’Social Studies Teacher Candidates Views On Historical Thinking Skills. Educational Research And Reviews’’, 10(14), 2031-2042.
Öztürk, Y. A., Bilgen, Z., ve Bilgen, S. (2017, Temmuz-Aralık). ‘’Sorgulama Becerileri İle Kendi Kendine Öğrenme Becerileri Arasındaki İlişki: Temel Eğitim Öğretmen Adaylarına Yönelik Bir Araştırma’’ Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 179-214.
Peale, N. V. (2003). Olumlu Düşünmenin Gücü (14. Basım b.). (Ş. CÜCELOĞLU, Çev.) İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Saygın, O. (2011). Düşünce Becerisi (5. Baskı b.). İstanbul: Karma Kitaplar.
Şimşek, A. (2008). ‘’Tarih Öğretiminde Sorgulamacı Yaklaşım Çerçevesinde Soru Sorma Becerisi Ve Lise Tarih Ders Kitaplarının Durumu’’, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-15. 08 31, 2018 tarihinde https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/436/281 adresinden erişildi
Turan, R. (2016). ‘’Tarih Öğretmenlerinin Öğrencilere Temel Ve Tarihsel Düşünme Becerilerinin Kazandırılma Düzeyine İlişkin Görüşleri’’, Journal of Turkish Studies, 11(Volume 11 Issue 14), 705–705.
TDK. (2018, 04 10). Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5acc9a935e3034.09752860 adresinden erişildi.
University of California, L. A. (2018). https://phi.history.ucla.edu/nchs/historical-thinking-standards/. 08 30, 2018 tarihinde https://phi.history.ucla.edu/: https://phi.history.ucla.edu/ adresinden erişildi
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (3. b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık