Kazak Türklerinde İdari Yapı

Orta Asya Türk toplulukları içerisinde en önemli topluluklardan birisi olan Kazaklar’ın etnik açıdan Özbeklerin devamı oldukları ve zaman içerisinde Özbek kontrolünden çıkarak müstakil bir hanlık haline geldikleri görülmektedir. Kazaklarla Özbekler arasında etnik açıdan ortaklığın yanı sıra askeri ve idari yapılanmada da önemli benzerlikler bulunmaktadır. Kazakların hâkim olduğu coğrafyanın genişliği Kazakların idari yapılanmasında bölünmeyi gerekli kılmış olmakla birlikte bu bölünme zaman içerisinde bir ayrışmaya doğru gitmiş ve bu durum Kazak cüzlerinin Ruslar tarafından işgalini kolaylaştırmıştır. Çalışmada Kazakların Özbeklerden ayrıldıktan sonra kendi içlerinde cüzlere ayrılma süreci ve idari yapılanması incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kazak, Cüz, Orda, Devlet, İdare

Administrative Structure In Kazakh Turks

The Kazakhs, one of the most important communities in the Central Asian Turkic communities, is the continuation of the Uzbeks in ethnically terms, and it is seen that they have become an independent Khan of Uzbek. There are important similarities in the military and administrative structure between the Kazakhs and the Uzbeks as well as the ethnic partnership. While the width of the geography dominated by the Cossacks made it necessary to divide the administrative structure of the Cossacks, this division went through a divergence over time, which facilitated the invasion of the Kazakhs by the Russians. In this study were examined the process of separating the Kazakhs from the Uzbeks and the administrative structure of them

Keywords:

Kazakh, Cuz, Orda, State, Administration,

PDF

___

Baıpakov, K. M.- Kumekov, B. E. (2003). History of Civilization of Central Asia, Development in Contrast: From the Sixteenth to the Mid-Nineteenth Century, UNESCO Publishing.
Bregel, Yuri. (2003). An Historical Atlas of Central Asia, Brill: Boston.
Caferoğlu, Ahmet. (1988). Türk Kavimleri, Enderun Kitabevi, İstanbul.
Doğan, Orhan ve Erdoğan, Aysel. (2017). Batı Türkistan Hanlıkları Kuruluştan Yıkılışa, Berikan Yayınevi, Ankara.
Doğan, Orhan (2007). “Orda”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c.33, ss. 357.
Doğan, Orhan (2002). Kazak-Kalmuk (Jungar) Savaşları, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, C. 8, ss. 670- 686.
Doğan, Orhan (2006). Küçük Orda Kazak Hanlığının Güney ve Kuzey Komşuları ile İlişkileri (1734-1742), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, S.38, C.24, ss.145- 162.
Doğan, Orhan (2002). Tavke Han Dönemi (1680-1718) Kazak Hanlığı Ve Tavke Han Yasaları (Jetı Jargı), Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 12, Süreli Yayınlar Dizisi: 5, Bişkek, 2002, ss. 59-80.
Erofeyava, İ.V. (2007), “Çarlık Rusya’nın Hakimiyeti Altında Kazakistan”, Eski Devirlerden Günümüze Kazakistan ve Kazaklar, Çev. Abdulvahab Kara, Selenge, İstanbul.
Golden, Peter B. (2002). Türk Halkları Tarihine Giriş, Çev. Osman Karatay, Ötüken Yayıncılık, İstanbul.
Hayit, Baymirza (2004). Türkistan Devletlerinin Milli Mücadeleleri Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Hıtchıns, Keith (2002). “Kazaklar”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.25, ss.131-132.
Hizmetli, Sabri (2011). Kazak Ulusu Ve Kazak Tarihi Üzerine: Dünü Ve Bugünü, istem • YJ/:9 • S.7, ss. 23-43.
Kafkasyalı, Ali (2012). Bağımsızlıkların 20. Yüzyılda Kazakların İstiklal Mücadelesi Tarihine Bir Bakış, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Sayı. 12, 2012, ss. 167- 192.
Kalkan, Mustafa (2006), Kırgızlar ve Kazaklar, Selenge Yayınları, İstanbul.
Kesici, A. Kayyum(2003). Dün, Bugün ve Hedefteki Kazakistan, Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
Kumekov, B. (2007). “Kazak Devleti’nin Oluşumu”, Kazakistan Tarihi Makaleler, Türk Tarih Kurumu, ss. 54- 60.
Kurat, Akdes Nimet (1993). Rusya Tarihi, Başlangıçtan 1917’e Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Maukhara, Yerkinay (2011). “Siyasî ve Kültürel Açıdan Kazak Hanlığı (1456-1731)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihi Ve Sanatları Ana Bilim Dalı İslâm Tarihi Bilim Dalı,133s.
Moldabaeva, D. N. (2002). “Kazak Hanlığı'nın Kuruluşu”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, C. 8, ss.641- 648.
Moldabaeva, D. (2002). Kazaklardaki Cüzlük Sistemi Ve Tarihçesi Üzerine Bir İnceleme, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S.21, 2002, ss.27- 45.
Olcott, Martha Brill (1995). The Kazakhs, Hoover Institution Press.
Ölçekçi, Tamara (2009). Kazak Halkının Kenesarı Kasımoğlu’nun Başkanlığında Ruslara Karşı Verdiği Milli Bağımsızlık Mücadelesi (1837-1847), Ankara, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Sayı. 51, ss. 124-133.
Özdemir, Emin (2007). 20. Yüzyılın Baslarında Kazakistan’da Fikir Hareketleri, Gazi Üniversitesi, Ankara, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Türkiye Cumhuriyeti Bilim Dalı, Doktora Tezi.
Sarbassova, Guldana (2015). Language and Identity in Kazakh Horse Culture, bilig, s.227- 248.
Skrine Francis Henry ve Ross, Edward Denison, The Heart of Asia, A History of Russian Turkestan and the Central Asian Khanates from the Earliest Times, (Roudledge Curzon, Taylor&Francis Group.
Şimşir, Nahide (2008). Kazak Tarihi ve Kültürü Araştırmaları, Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
Tamir, Ferhat. (2002). “Kazak Hanlığı”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, C. 8, s. 649- 656.
Tansu, Yunus. Emre ve ÖZDEMİR R. (2017). “Kenesarı İsyanı (1837-1847)”, Tarih ve Gelecek Dergisi, Cilt 3, Sayı 3, 2017, s.208-220.
Togan, A. Zeki Velidi (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi, İstanbul.
Togan, A. Zeki Velidi (1981). Bugünkü Türkili Türkistan ve Yakın Tarihi, Enderun Kitabevi, İstanbul.
Ünal, Fatih (2010). Rus Emperyalizmine Karşı Stepte Büyük Başkaldırı Sultan Kenasarı, İlgi kültür sanat yayıncılık.