Mîrzâ Âkâ Hân-ı Kirmânî’nin Sultan Abdülhamid’e Takdim Ettiği Rıdvân Adlı Farsça Eseri

Malazgirt zaferinden sonra Anadolu Selçukluları, Anadolu Beylikleri ve Osmanlı Devleti dönemlerinde devlet adamlarının sağladığı güvenli ve huzurlu ortam sayesinde birçok yazar, şair, edip ve âlim İran, Irak, Orta Asya’dan Anadolu topraklarına göç etmiştir. Bu seçkin kimseler hem ders vermiş, hem de edebî ve dinî eserler yazarak Anadolu’nun ilim ve kültür merkezi haline gelmesine yardımcı olmuştur. Bunlardan biri de Kaçarlar döneminde Osmanlı topraklarına zorunlu olarak göç eden Mîrzâ Âkâ Hân-ı Kirmânî’dir. Âkâ Hân on yıldan fazla İstanbul’da kalmış ve Sa’dî-i Şîrâzî’nin Gülistân adlı eserini taklit ederek, Rıdvân adında manzum ve mensur bir eser yazmış ve Sultan Abdülhamid’e takdim etmiştir. Âkâ Hân’ın 1887’de İstanbul’da tamamladığı bu eser bir dîbâce, mufassal bir mukaddime, dört bölüm ve bir hâtimeden oluşmaktadır. Eserde toplam 353 manzum ve mensur yazılmış hikâye yer almaktadır. Âkâ Hân’ın yaklaşık yirmi beş yaşındayken yazmaya başladığı bu edebî eserde Sultan Abdülhamid ve Münif Paşa iyilikle yâd edilmiştir. Bu makalede Türkiye’de ilk defa Mîrzâ Âkâ Hân’ın yazdığı Rıdvân eseri ele alınıp incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Mîrzâ Âkâ Hân-i Kirmânî, , Rıdvân

PDF

___

Âdemiyyet, Ferîdûn, (1357), Endîşehâ-yı Mîrzâ Âkâ Hân-i Kirmânî, İntişârât-i Peyâm, Tahran.
Âryanpûr, Yahyâ, (1387), Ez Sabâ tâ Nîmâ, İntişârât-i Zevvâr, Tahran.
Aydın, Şadi, (2010), Türk Edebiyatında Farsça Divan ve Divançeler, İskenderiye Kitaplığı, İstanbul.
Değirmençay, Veyis, (2013), Farsça Şiir Söyleyen Osmanlı Şairleri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
Dilgoşâ, Ali Bâğdârî, (1394), “Bâzhân-i Kitâb-i Rıdvân Risâle-i Münteşir Neşode ez Mîrzâ Abdülhüseyîn Hân Berdesîrî-i Kirmânî”, Peyâm-i Bahâristân, Tahran.
Enûşe, Hasan, (1383), Dânişnâme-i Edeb-i Fârsî/ Edeb-i Farsî Der Ânâtûlî ve Bâlkân, Sâzmân-i Çâp ve İntişârât-i Vezâret-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, Tahran.
Kartal, Ahmed, (2008), “Anadolu Selçuklu Devleti Döneminde Dil ve Edebiyat”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İstanbul.
Oğûlbîg, Sayyâd Yektâî, (1388), Tashîh-i Nusha-i Hatî-i “Rıdvân” Eser-i Mîrzâ Âkâ Hân-i Kirmânî, Dânişgâh-i Peyâmnûr Dânişkede Edebiyyât ve Ulûm-i İnsânî, Y.L. Tezi, Tahran.
Özgüdenli, Osman G. (2008), “İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Farsça Yazmaların Öyküsü: Bir Giriş”, Tarih Araştırmaları Dergisi, İstanbul.
Riyâhî, Muhammed Emîn, (1995), Osmanlı Topraklarında Fars Dili ve Edebiyatı, (çev. Mehmet Kanar), İnsan Yayınları, İstanbul.
Serefzârî, Abbâs- Dilgoşâ, Ali Bâğdârî, (2015), “Bâznigerî-i Câyigâh-i Sa’dî der Endişehâ-i Rûşenfıkrân-i Asr-i Meşrûte”, Pejûheşnâme-i Târîh, Tahran.
Yazıcı, Tahsin, (1996), “Gülistân”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.