Askeri Vesayetten FETÖ Vesayetine: 15 Temmuz Üzerine Genel Bir İnceleme

Türk tarihinin geleneklerinden birini askeri darbeler oluşturmaktadır. Askerin yönetim üzerinde Osmanlı Devleti’nin son döneminde başlayan baskısı Cumhuriyet ile daha farklı bir boyut kazanmıştır. Kendini rejimin bekçisi olarak gören asker, sistemi tehlikede gördüğü dönemlerde siyasete dolaylı veya doğrudan müdahale etmiştir. Her müdahale sonrasında kendi vesayetinin alanını ve gücünü pekiştiren asker, aynı zamanda ciddi ekonomik kazanımlar da elde etmiştir. 15 Temmuz 2016’da gerçekleşen darbe kalkışması, Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki bütün diğer darbelerden önemli farklılıklar taşımaktadır. Daha önceki dönemde gerçekleşen darbelerde asker kendi vesayetini inşa ederken, 15 Temmuz’da kökü dışarda olan bir ihanet çetesinin veya diğer bir ifade ile kendini dini cemaat olarak tanımlayan bir yapının kontrolüne vermeyi amaçlamaktaydı. Bu makalede askeri vesayetin tesisi için askerlerin yaptığı müdahaleler ile 15 Temmuz kalkışması karşılaştırılarak, bunun bir askeri darbe girişiminden ziyade, bir cemaat vesayetinin sağlanması amacını güttüğü ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

15 Temmuz, FETÖ, Paralel Devlet, Askeri Darbe

A General Overview On 15 July: From Military Tutelage To FETÖ Tutelage

One of the traditions of Turkish history is the military coups. The pressure that started over the military administration in the last period of the Ottoman Empire got a different dimension during the republic. The military who regarded himself as the guardian of the regime, indirectly or directly intervened politics in periods when the system is perceived to be in danger. After every intervention, the military who reinforced the field and the strength of his tutelage also achieved serious economic gains.The coup d’état on 15 July 2016 carries significant differences from all other deficits in the history of the Ottoman Empire and the Republic of Turkey. While in the previous coups the military was constructing its own guardianship; the army intended to give control to–a rogue gang, in other words a structure that defined itself as a religious community on July 15. In this article we will compare the previous interventions made by the soldiers for the establishment of military tutelage with the July 15th initiative and try to show that July 15 is aimed at providing a community guardian rather than a military coup attempt.

Keywords:

15 July, FETÖ, Parallel Goverment, Military Coups,

PDF

___

Akıncı, Abdulvahap (2013a), “Türkiye’de Askeri Vesayetin Tesisi ve Demokratikleşmeye Olan Etkisi”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, s.93-123
Akıncı, Abdulvahap (2013b), “Türk Siyasal Hayatında 1980 Sonrası Darbeler ve E-Muhtıra”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 15, Sayı 2, 39-58
Akıncı, Abdulvahap (2014), “Türkiye’nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1, s.55-72
Alkan, Haluk (2016), “15 Temmuz’u Anlamak: Parametreler ve Sonuçlar”, Bilig, Güz, Sayı: 79, s.253-272
Alpar, Melek (2017), “Sonuçları İtibarıyla 15 Temmuz Darbesi”, Turkish Studies, Cilt: 12, sayı: 16, s.53-64
Anadolu Ajansı (2016), Dakika Dakika FETÖ’nün Darbe Girişimi; 15-20 Temmuz 2016, http://aa.com.tr/uploads/TempUserFiles/pdf%2Ffeto_darbe_girisimi.pdf (E.T. 04.11.20147)
Aras, Bülent (2017), 15 Temmuz Sonrası Türkiye’de Devlet Kurumlar ve Reform, İstanbul Politikalar Merkezi, http://ipc.sabanciuniv.edu/wp-content/uploads/2017/03/15-Temmuz-sonras%C4%B1-Turkiyede-devlet-kurumlar-ve-reform_Bulent-Aras.pdf (E.T.: 03.11.2017)
Aydın, Levent ve Dilek Çetin (2017), “Türkiye’de 15 Temmuz Darbesinin Ekonomik Etkileri: Darbe ile Darbe Girişimi Karşılaştırması”, Turkish Studies, Cilt: 12, sayı: 16, s.103-124
Bakırcı, Mustafa (2016), “Dindarlık ve Sekülerlik Bağlamında 15 Temmuz Darbe Teşebbüsü”, Uluslararası Demokrasi Sempozyumu: Darbeler ve Tepkiler, Sempozyum Kitabı, s. 661-666,, http://iibf.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/Demokrasi/Demokrasi4/Demokrasi5/kapak0901.pdf (E.T. 14.10.2017).
Bulut, Yakup (2005), “21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Parlamentonun Yasa Faaliyeti: Sorunlar ve Çözümler”, Adnan Küçük ve diğerleri (der.), 21. Yüzyılın
Eşiğinde Türkiye’de Siyasal Hayat, Cilt: 1, Aktüel Yayınları, Bursa, s.145-164
Çitçi, Oya (2006), “Ordu-Siyaset İlişkileri”, Amme İdare Dergisi, Cilt 39, Sayı 4, Aralık, s.17-44
Demir, Sertaç Timur, İsmail Çağlar (2017), FETÖ’nün ve 15 Temmuz Darbe Girişiminin İletişim Stratejisi, SETA yayınları
Devran, Yusuf, Ömer Faruk Özcan (2016), “15 Temmuz Darbe Girişimi: Gelenekselden Yeniye Medya Araçlarının Kullanımı”, AJIT-e; Online Academic Journal of Information Technology, Cilt: 7, sayı: 25, s:71-91
DİB (2017), Kendi Dilinden Fetö; Örgütlü Bir Din İstismarı, Diyanet işleri Başkanlığı Yayınları, Ankara
Dursun, Davut (1999), Demokratikleşemeyen Türkiye, 1. Baskı, İşaret Yayınları, İstanbul
Erdem, Fazıl H. (1999) “Liberal-Demokratik Kuram Bağlamında Sivil-Asker İlişkileri”, Yeni Türkiye, Yıl 5, Sayı 25, Ocak-Şubat, ss. 145-165.
Genç, F. Neval (2017), “Türkiye’de Askeri Müdahaleler ve Kriz Yönetimi”, Turkish Studies, Cilt: 12, sayı: 16, s.219-240
Hali, Servet ve Selcan Rencuzoğulları (2017), “Tarih Öğretmen Adaylarının, Askeri darbelerin Siyasi ve Sosyal Etkisine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi”, Turkish Studies, Cilt: 12, sayı: 16, s.259-276
Heper, Metin (1994), “Atatürk’te Devlet Düşüncesi”, Ersin Kalaycıoğlu; Ali Yaşar Sarı- bay (der.), Türkiye’de Siyaset: Süreklilik ve Değişim içinde, Der Yayınları, İstanbul, s.233-263
Heper, Metin (1998), “Türkiye’de Devlet, Demokrasi Geleneği ve Silahlı Kuvvetler”, Davut Dursun; Hamza Al (der.), Türkiye’de Yönetim Geleneği, İlke Yayıncılık, İstanbul, s.209-233
Heper, Metin (2006), Türkiye’de Devlet Geleneği, Çev. Nalan Soyarık, Doğu Batı Yayınları
İzol, Ramazan (2002), “Türkiye’de Ordu’nun Siyasi Varlık Sebepleri”, Mülkiye, Cilt XXVI, Sayı 235, Temmuz-Ağustos, s.193-215
Kalaycıoğlu, Ersin (2007), “Türkiye’de Politik Rejimin Evrim ve Yasama Sistemi”, Ersin Kalaycıoğlu; Ali Yaşar Sarıbay (der.), Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, 3.Baskı, Aktüel Yayınları, İstanbul, s.331-349
Karacaoğlu, Korhan ve Fatih Saydam (2016), “Örgütsel Politika Düzleminde Bir Darbe Girişiminin Arka Planındaki Örgütlü Yapının Çözümlenmesi”, Uluslararası Demokrasi Sempozyumu: Darbeler ve Tepkiler, Sempozyum Kitabı, s. 609-617, http://iibf.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/Demokrasi/Demokrasi4/Demokrasi5/kapak0901.pdf (E.T. 14.10.2017).
Kaya, Emine (2017), “Dini grupların Dini Bilgi Kaynaklarını Kullanımı (Gülen Cemaati Örneği)”, Turkish Studies, Cilt: 12, sayı: 16, s.343-360
Kohn, Richard H. (2000) “Demokrasiler Orduyu Nasıl Denetler?”, Çev. Yusuf Tekin ve Sabri Çiftçi, Türkiye Günlüğü, Sayı 59, Ocak- Şubat, ss. 9-18.
Palabıyık, Adem (2016), “15 Temmuz darbe Girişiminde Liderlik ve Milli Duruş örneği Olarak, Recep Tayyip Erdoğan Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Demokrasi Sempozyumu: Darbeler ve Tepkiler, Sempozyum Kitabı, s. 344-362, http://iibf.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/Demokrasi/Demokrasi4/Demokrasi5/kapak0901.pdf (E.T. 14.10.2017).
Sarı, Enver (2016), “Fetullahçı Terör Örgütünün Felsefi Analizi”, Uluslararası Demokrasi Sempozyumu: Darbeler ve Tepkiler, Sempozyum Kitabı, s. 785-793, http://iibf.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/Demokrasi/Demokrasi4/Demokrasi5/kapak0901.pdf (E.T. 14.10.2017).
Sarıkaya, Mehmet Emin (2017), “Dini Gruplarda Güç devşirme Yöntemleri: FETÖ Örneği”, Turkish Studies, Cilt: 12, sayı: 16, s.423-438
Şengün, Hayriye (2016), “15 Temmuz darbe Girişiminin Kadın ve Çocuklar üzerindeki Etkisinin Medyada Yansıması”, Uluslararası Demokrasi Sempozyumu: Darbeler ve Tepkiler, Sempozyum Kitabı, s. 283-293, http://iibf.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/Demokrasi/Demokrasi4/Demokrasi5/kapak0901.pdf (E.T. 14.10.2017).
Şen, Mustafa (2016), “15 Temmuz Aslında neydi?”, Uluslararası Demokrasi Sempozyumu: Darbeler ve Tepkiler, Sempozyum Kitabı, s. 378-386, http://iibf.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/Demokrasi/Demokrasi4/Demokrasi5/kapak0901.pdf (E.T. 14.10.2017).
Yalçınkaya, Alaeddin (2016), “Darbeler ve Oryantalist Bakış”, Uluslararası Demokrasi Sempozyumu: Darbeler ve Tepkiler, Sempozyum Kitabı, s. 11-25, http://iibf.giresun.edu.tr/fileadmin/user_upload/Demokrasi/Demokrasi4/Demokrasi5/kapak0901.pdf (E.T. 14.10.2017).
Yıldırım, Sevda Gülşah ve Eren Yürüdür (2017), “Öngörüden Gerçeğe: 15 Temmuz Askeri Darbe Girişiminde Gençlik”, Turkish Studies, Cilt: 12, sayı: 16, s.493-510