Anadolu Ağızlarında Ünsüz Türemesi

Bir kelimenin aslında bulunmayan bir ünsüzün ortaya çıkmasına ünsüz türemesi adı verilir. Ünsüz türemesi ön ses türemesi, iç ses türemesi ve son ses türemesi olmak üzere üç şekilde gerçekleşir. Bu ses olayı daha çok ağızlarda görülmektedir. Bu çalışma Anadolu ağızlarına ait eserleri inceleyerek ağızlardaki ünsüz türemesi örneklerini tespit etmeyi amaçlamıştır. Bu amaçla taranan eserler seçilirken Anadolu ağızları ile ilgili tasnifler göz önünde tutulmuştur. Çalışmada bu tasniflerde yer alan ana gruplar ile her bir grubun alt grubuna ait belirli ağızlar yer almaktadır. Anadolu ağızları ile ilgili tasniflerde belirtilen Batı grubu ağızlarından (Malatya, Uşak, Edirne, Nevşehir ve Ordu) Doğu grubu ağızlarından (Keban-Baskil-Ağın, Erzincan, Kars, Erzurum, Urfa) ve Kuzey Doğu grubu ağızlarından (Rize ve Trabzon) olmak üzere toplamda on iki eser incelenmiştir. Bu çalışmada tarama yöntemi esas alınmıştır. Elde edilen bulgulardan hareketle ünsüz türemeleri üç başlık altında tasnif edilmiştir. Ünsüz türemesiyle ilgili ağızlardaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dil, Anadolu Ağızları, Ünsüz Türemesi

PDF

___

Banguoğlu, Tahsin (2007). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Buran A. (1997). Keban, Baskil ve Ağın Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
CAFEROĞLU A. (1994) Anadolu Ağızlarında Toplamalar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Demir, N. (20001). Ordu İli ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Demir, N. (2006). Trabzon ve Yöresi Ağızları I-II-III. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
Eckmann, J. (1953). Kelime Ortasında Anorganik B, P ve M’nin Türemesi. Türkiyat Mecmuası X, s. 313-320.
Edip Urfalı K. (1991) Urfa Ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ercilasun, Ahmet B.(1988). Kars İli Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ergin , M.(1999). Türk Dili, İstanbul:Bayrak Basın Yayın Tanıtımı,
Gemalmaz, E.(1995). Erzurum İli Ağızları, (İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler), III. Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Gülseren, C. (2000). Malatya İli Ağızları (İnceleme-Metinler - Sözlük ve Dizinler). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Gülsevin, G.(2002) Uşak İli Ağızları Ağzı (Dil Özellikleri, Metinler, Sözlük), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Günay, T. (2003). Rize İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
İhan, N. (2009). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Ses Türemesi ve Ağız Tasnifleri Açısından Değerlendirilmesi. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Kalay, E. (1998). Edirne İli Ağızları, İnceleme-Metin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Karahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Koç, A. (2010) Kelime Sonunda Ünsüz Türemesi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.28:47-67, Konya.
Korkmaz, Z. (1994), Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Korkmaz, Z. (2007), Eski Andolu Türkçesinin Türk Dili Tarihindeki Yeri, Türk Dili Üzerine Araştırmalar-III, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tekin, T. (1975). Ana Türkçede Aslî Uzun Ünlüler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Üstüner, A. (2003). Türkçede Pekiştirme. Elazığ.
Sağır M. (1995). Erzincan ve Yöresi Ağızları, İnceleme Metinler Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Sağır, M. (2002). “Ses Olayları Bakımından Anadolu Ağızları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S: 20.
Korkmaz, Z. (1994). Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.