Mahmûd Sâmî el-Bârûdî’nin Şiirinde Özlem

Bu çalışma, pek çok Arap edebiyatı eleştirmeninin Modern Mısır şiirinin öncüsü kabul ettiği Mahmûd Sâmî el-Bârûdî’nin şiirlerinde özlem konusunu ele almaktadır. Şiire karşı duyduğu özel ilgi ve doğal yeteneğe sahip olan el-Bârûdî, Abbâsî dönemi şairlerinin üslûplarını taklit etmiştir. Abbâsîlerden sonraki süreçte zayıflamaya yüz tutan Arap şiirinin şekil ve içerik bakımından yenilenmesi gerektiğini savunmuştur. Eski anlayıştan farklı olarak, şiirde edebî sanatlardan ziyade anlamı öne çıkaran ve toplumun duygu, düşünce ve sorunlarını konu edinen şiirler üreten Neo-Klasik akımı başlatmıştır. Şair kişiliğinin yanı sıra bir asker olduğu için “kalem ve kılıcın efendisi” lakabıyla anılan el-Bârûdî, ʻUrâbî isyanına katıldığı için Hidiv Tevfîk tarafından 1882 yılında Seylan’a sürgüne gönde-rilmiştir. Tasvir, gazel, hamâset, medîh, mersiye, zühd ve hikmet gibi türlerde şiirler kaleme alan şairin en etkili eserleri, vatanı ve sevdiklerinden uzaklarda 17 yıl geçirdiği sürgünde söylediği özlem yüklü şiirleridir. Özlem, el-Bârûdî’nin vatanı, ailesi, dostları, geçmişi ve sevgiliye duyduğu hasreti tüm içtenliğiyle mısralara döktüğü şiirlerde yoğun bir biçimde hissedilmektedir. Anahtar Sözcükler: Arap Dili Belâğatı, Şiir, Neo-Klasik, el-Bârûdî, Özlem.

Anahtar Kelimeler:

Arap Dili Belâğatı, Şiir, Neo-Klasik, el-Bârûdî, , Özlem

The Nostalgia in the Poetry of Maḥmūd Sāmī al-Bārūdī

This study discusses the subject of nostalgia in the poem of Maḥmūd Sāmī al-Bārūdī, who is considered as the pioneer of modern Egyptian poetry by many critics of Arabic literature. Al- Bārūdī, who had a special interest and a natural talent for the poem, imitated the styles of the ʿAbbāsid period poets. He argued that Arabic poetry which began to weaken after the period of ʿAbbāsids, had to be renewed in terms of form and content. Diffe-rent from the old understanding, he initiated the neoclassical movement in the poem, prioritising the meaning rather than literary arts in the poem and generating the poems subjecting emotions, thoughts and problems of the society. Al-Bārūdī, who was called “the master of pen and sword” as he was a soldier in addition to being a poet, was exiled to Ceylon (now Sri Lanka) in 1882 by Hidiv Tevfîk since he participated in the ʿUrābī revolt. Amongst different types of poems written by the poet such as depiction, ghazal, heroism, glory, elegy, asceticism and aphorism, his most important works are the nostalgic poems written during his 17 years of exile away from his homeland and beloved ones. The nostalgia is felt intensively in his poems in which al- Bārūdī wrote his longing for his country, family, friends, past and beloved.Keywords: Arabic language rhetoric, poem, neoclassical, al- Bārūdī, nostalgia.

Keywords:

Arabic Language Rhetoric, Poem, Neo-Classical, el-Bârûdî, Missing,

PDF

___

ʻAbbûd, Mârûn. Ruvvâdu’n-Nahdati’l-Hadîse, Kâhire: Müessesetu Hindâvî li’t-Taʻlîm ve’s-Sekâfe, 2011.
Âl Cundî, Edhem. Aʻlâmu’l-Edeb ve’l-Fenn, Şam: Matbaʻatu’l-İttihâd, 1958.
el-Bârûdî, Mahmûd Sâmî. Dîvânu’l-Bârûdî, thk.: ʻAlî el-Cârim, Muhammed Şefîk Maʻrûf, Beyrût: Dâru’l-ʻAvde, 1998.
el-Buhturî, Ebû Ubâde. Dîvânu’l-Buhturî, thk.: Hasan Kâmil es-Sîrafî, Kâhire: Dâru’l-Maʻârif, 1963.
Dayf, Şevkî. el-Edebu’l-Arabiyyu’l-Muâsır fî Mısr, Kâhire: Dâru’l-Maârif, 1961.
Dekkâk, Ömer. el-İtticâhu’l-Kavmiyyu fî’ş-Şiʻri’l-ʻArabiyyi’l-Hadîs, Halep: Mektebetu Dâri’ş-Şark, 1963.
Desûkî, Ömer. fi’l-Edebi’l-Hadîs, Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1964.
Desûkî, Ömer. Mahmûd Sâmî el-Bârûdî, Kâhire: Dâru’l-Maârif, 1953.
el-Fâhûrî, Hannâ. el-Câmiʻ fî Târîhi’l-Edebi’l-ʻArabî el-Edebu’l-Hadîs, Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1986.
el-Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Ya‘kūb. el-Meğânimu’l-Mutâbe fî Meʻâlimi’l-Mirtâbe, thk.: Hamad el-Câsir, Riyâd: Dâru’l-Yemâme, 1969.
el-Hadîdî, Alî. Mahmûd Sâmî el-Bârûdî: Şâʻiru’n-Nahda, Kâhire: Mektebetu’l-Anclû el-Mısriyye, 1969.
Hafâcî, Muhammed ʻAbdulmunʻim. Dirâsât fî’l-Edebi’l-ʻArabiyyi’l-Hadîs ve Medârisih, Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1992.
Heykel, Ahmed. Tetavvuru’l-Edebi’l-Hadîs fî Mısr: Min Evâili’l-Karni’t-Tâsiʻa ʻAşere ilâ Kiyâmi’l-Harbi'l-Kubrâ es-Sâniye, Kâhire: Dâru’l-Maʻârif, 1994.
Huseyn, Tâhâ. Taklîd ve Tecdîd, Birleşik Krallık: Müessesetu Hindâvî, 2017.
İbn Hâni’, Ebû Nuvâs el-Hasan. Dîvânu Ebî Nuvâs, thk.: İskender Âsâf, Kâhire: el-Matbaʻatu’l-ʻUmûmiyye, 1898.
İbnu’l-Muʻtez, Abdullâh. Dîvânu Abdullâh b. el-Muʻtez, thk.: Muhyiddîn el-Hayyât, Beyrût: Matbaʻatu’l-İkbâl, 1913.
el-İskenderî, Ahmed, ʻAnânî, Mustafâ. el-Vasît fi’l-Edebi’l-ʻArabî ve Târîhihî, Kâhire: Matbʻatu’l-Maʻârif, 1919.
Karaarslan, Nasuhi Ünal. “Mahmûd Sâmî Paşa Bârûdî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 5: 90-91, İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
Karaarslan, Nasuhi Ünal. “Şair”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 38: 301-302. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Mihâîl, Saʻd. Âdâbu’l-ʻAsr fî Şuʻarâi’ş-Şâm ve’l-ʻIrâk ve Mısr, Kâhire: Matbaʻatu’l-ʻİmrân, tsz.
Mucâhid, Zekî Muhammed. el-Aʻlâmu’ş-Şarkiyye fi’l-Mie er-Râbiʻa ʻAşrate Hicriyye, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
Mûsâ vd., Âmâl. Min Şuʻarâi’l-İhyâ: Ahmed Şevkî, Maʻrûf er-Rusâfî, Muhammed eş-Şâzelî Haznedâr, Tûnus: el-Munazzamatu’l-ʻArabiyyetu li’t-Terbiye ve’s-Sekâfe ve’l-ʻUlûm el-Âleskû, tsz.
el-Mutenebbî, Ebu’t-Tayyib. Dîvânu’l-Mutenebbî, Beyrût: Dâr Beyrût li’t-Tıbâʻa ve’n-Neşr, 1983.
er-Râfiʻî, ʻAbdurrahmân. es-Sevretu’l-ʻUrâbiyye ve’l-İhtilâlu’l-İncilîzî, Kâhire: Dâru’l-Maʻârif, 1983.
es-Seʻâfîn, İbrâhîm. Medresetu’l-İhyâ ve’t-Turâs: Dirâse fî Eseri’ş-Şiʻri’l-ʻArabiyyi’l-Kadîm ʻAlâ Medreseti’l-İhyâi fî Mısr, Beyrut: Dâru’l-Endulus, 1981.
Tuzcu, Kemal. “Mısırlı Neo-Klasik Şairler”, Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 2/5, (2002): 107-126.
Ürün, Ahmet Kazım. Modern Arap Edebiyatı, Konya: Çizgi Kitabevi, 2015.
Yanık, Nevzat Hafız. Mahmûd Sâmî Paşa el-Bârûdî Hayatı, Edebî Kişiliği ve Eserleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1991.
Zeydân, Corcî. Terâcim Meşâhîri’ş-Şark fi’l-Karni’t-Tâsiʻa ʻAşara, Kâhire: Müessesetu Hindâvî li’t-Taʻlîm ve’s-Sekâfe, 2011.