Hz. Peygamber (s.a.v.) ve Sahabenin Âyetleri Bağlam Dışı Kullanım Örnekleri

Yazılı ve sözlü metinlerde herhangi bir sözü, doğru anlama hususunda dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan birisi, sözün bağlamına dikkat etmektir. Zira anlamın açığa çıktığı asıl yer, içinde bulunduğu bağlamdır. Bu gerçek Kur’an için de geçerlidir. Dolayısıyla ayetlerin doğru bir şekilde anlaşılmasında, içinde bulundukları bağlamın göz önünde tutulması son derece önem arz etmektedir. Kur’an’ın nazil olduğu ilk zamanlardan günümüze kadar, çeşitli sebeplerden dolayı, ayetlerin bağlamından koparılarak anlaşıldığı gerçeği ise karşımızda durmaktadır. Bunun nedenlerinden birinin, Hz. Peygamber (sav) ve sahabenin de kimi zaman, ayetleri bağlam dışında kullanmaları olduğunu düşünmekteyiz. Fakat gerek Hz. Peygamber’in, gerekse sahabenin bu tarz anlamalarının genel olarak Kur’an bütünlüğüyle uyum içinde olduğunu, uyum içinde olmayanların ise hem Hz. Peygamber, (sav) hem de sair sahabe tarafından düzeltildiğini söylemek gerekir.Bu çalışmada Peygamberimizin (sav) ve sahabenin ayetleri bağlam dışında kullanma örnekleri üzerinde durulacak ve buradan hareketle en azından İslam ve Kur’an bütünlüğü çerçevesinde bağlam dışı anlamanın imkânına dikkat çekilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Peygamber (sav), Sahabe, Ayet, Bağlam, Anlama

PDF

___

Bakkal, Ali. “Kur’an’ı Anlamada Siyak-Sibakın Önemi”. Tarihten Günümüze Kur’an İlimleri ve Tefsir Usûlü. ed. Bilal Gökkır v.dğr.. 11-48. Ankara: İlim Yayma Vakfı Kur'an ve Tefsir Akademisi, 2009.
Buhârî, “Teheccüd”. 5. Sahih-i Buhari. thk. Muhammed Fuad Abdulbaki v.dğr. 4 cilt. Kahire: El-Mektebetü’s-Selefiye, 1400/1980.
Buhari, Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih. trc. Abdullah Feyzi Kocaer. Konya: Hüner Yayınevi, 2009.
Ebû Dâvûd. “Tahâret”. 125. Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sahihu Sünen-i Ebî Dâvûd. telif: Muhammed Nasıruddin el-Elbani. 7 cilt. Kuveyt: Dar-ı Gerâs, 1423/2002.
Erten, Mevlüt. “Tefsirde Sahabenin Öznelliği”. Kur’an ve Sahabe Sempozyumu. (Sivas, 22-23 Mayıs 2015), ed. Hasan Keskin ve Abdullah Demir. 171-196. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 2016.
Erul, Bünyamin. “İlk Dönem Kur’an Okumaları (Sahabenin Kur’an’ı Anlama Çabaları Üzerine)”. VII. Kur'an Sempozyumu Kur'an ve Müslümanlar (Kayseri 15-16 Mayıs 2004). 23-40. Ankara: Fecr Yayınevi, 2005.
Halil bin Ahmed. “Sbk”. Kitâbu’l-Ayn. thk. Abdulhamid Henedâvî. 2:214. 4 cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1424/2003.
Hevvârî, Hûd b. Muhakkem. Tefsîru Kitabi’l-lahi’l-Aziz. thk. El-Hac bin Saîd Şerîfî. 4 cilt. Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslamî, 1990.
İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azîm. thk. Esad Muhammed et-Tayyib. Suudi Arabistan: Mektebetu Nezâru'l-Bâz, 1417/1997.
İbn Ebû Zemenîn, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Îsâ el-Mürrî el-Kurtubî. Tefsiru’l-Kur’ani’l-Aziz. thk. Ebu Abdillah Hüseyin bin Ukkâşe ve Muhammed bin Mustafa el-Kenz. 5 cilt. Kahire: el-Fârûku’l-hadîse, 1423/2002.
İbn-i Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkī eş-Şâfiî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Sami bin Muhammed es-Selâme. 8 cilt. Riyâd: Dar-ı Tayyibe, 1418/1997.
İbn-i Manzur. “Svk”. Lisânu’l-Arab. nşr. Emin Muhammed Abdülvehhab ve Muhammed es-Sadık el-Ubeydi. 6:434-438. 18 cilt. Beyrut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi, 1419/1999.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr. 3. Baskı. 9 cilt. Beyrut: Mektebü’l-İslamî, 1404/1984.
Kırca, Celal. Hayatın İçinde Hayatla Birlikte Kur’an’ı Anlama (Sorunlar-Yöntemler). İstanbul: Marifet Yayınları, 2010.
Kuşeyrî, Ebü’l-Kāsım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. Letâifü’l-İşârât. thk. Said Katife.6 cilt. Kahire: Mektebetü’t-Tevfikiye, t.y.
Mâtürîdî, Ebu Mansur. Te’vîlâtü’l-Kur’an. thk. Fatıma Yusuf el-Haymî. 5 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1425/2004.
Mukātil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsiru Mukâtil b. Süleyman. thk.Ahmed Ferid. 3 cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1424/2003.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim bi-Şerhi’n-Nevevî. 18 cilt. Kahire: el-Matbaatu’l-Mısriyeti bi’l-Ezher, 1349/1930.
Nesâî, Eşribe, 37; Sünenü'n-Nesâ'î bi-Şerhi's-Süyûtî ve Hâşiyeti's-Sindî, thk. Mektebu Tahkîki’t-Turasi’l-İslamî (Beyrut: Daru’l-Marife, t.y.),
Nîsâbûrî, Ebû Bekr Muhammed b. İbrâhîm b. el-Münzir. Kitabu Tefsîri’l-Kur’an. thk. Sad b. Muhammed es-Sad. 2 cilt. Medine: Daru’l-Meâsir, 1423/2002.
San‘ânî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ el-Himyerî. Tefsîru’l-Kur’an. thk. Mustafa Müslim Muhammed. 3 cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1410/1989.
Seâlibî. Ebû Zeyd Abdurrahmân b. Muhammed b. Mahlûf. Cevahirü’l-Hisân fî Tefsîri’l-Kurân. thk. Ali Muhammed Muavviz ve dğr.5 cilt. Beyrut: Daru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1418/1997.
Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî. ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsiri bi’l-Me‘sûr. thk. Abdullah bin Abdulmuhsin et-Türkî. 17.cilt. Kahire: Merkez-i Hicr, 1424/2003.
Ömer, Ahmet Muhtar. “Bağlam Teorisi”. trc. Şahin Güven. Bilimname 20/1 (Mart 2011): 197-208.
Öz, Ahmet. Kur’an’ı Anlamada Bağlam. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2016.
Taberî, Muhammed b. Cerir. Camiu’l-Beyan an Te’vîli’l-Âyi’l-Kur’an. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî . 25 cilt. Kahire: Dar-ı Hicr, 1422/2001.
Tiyek, Fatih. Kur’an’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2014.
Türk Dil Kurumu Sözlükleri. “Bağlam”. erişim: 08 Aralık 2020. https://sozluk.gov.tr/.
Tüsterî, Ebû Muhammed Sehl b. Abdillâh b. Yûnus b. Îsâ b. Abdillâh b. Refî‘. Tefsîru’t-Tüsterî. thk. Muhammed Basil Uyûnu’s-Sûd. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1423/2002.
Ünver, Mustafa. “Kur’an’ı Kerim’in Anlaşılmasında Siyak-Sibakın Önemi”, Tefsirin Dünü ve Bugünü Sempozyumu (Samsun 22-23 Ekim 1992). 99-114. Samsun: On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi-Samsun İlim Yayma ve Eğitim Vakfı, 1992.
Yeğin, Abdullah. “Sibak”. İslamî, İlmî, Edebî, Felsefî Yeni Lûgat. İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları, 2008. Yıldız, Abdullah. “Serahsi’nin (483/1090) Hadis Anlayışı – 2 Nesh ve İhtilafu’l-Hadisle Alakalı Meseleler”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/5 (1999): 255-298.