Furkan ERDOĞAN, Ergun ERASLAN

5816

Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi

Radyoaktif maddeler, sahip oldukları potansiyel risk büyüklüğü göz önüne alındığında, kaza olması durumunda acil müdahale gerektiren tehlikeli maddeler sınıfında yer almaktadır. Kaza sonrasında, dünya genelinde kayda geçen radyoaktif madde taşıma kazası birkaçı geçmese dahi, gerekli tüm taşıma tedbirleri alınmalı, çalışanlar ve toplum bilgilendirilmeli ve acil önem durum planları yapılmalıdır. Radyoaktif maddelerin taşınması, ulusal ve uluslararası otoritelerce belirlenen özel kurallar ve koşullar dikkate alınarak, maddelerin sahip olduğu radyolojik riskler göz önünde bulundurularak, her bir madde farklı özelliklerine göre sınıflandırılarak taşınmalıdır. Radyoaktif maddenin taşıma süreci; kaynağın içerisinde taşınacağı kabın tasarımı ve imalatı dahil olmak üzere, hazırlanan paketlerin etiketlenmesi, yüklenmesi, taşınması, indirilmesi, geçici olarak depolanması ve alıcıya teslim edilmesi aşamalarını kapsamaktadır. Çalışmada, karmaşık bir yapıya sahip olan radyoaktif madde taşımacılığı sırasında herhangi bir kazanın gerçekleşmesine neden olacak olaylar hata ağacı analizi ile incelenecektir. Burada amaç, taşıma kazasına neden olacak olay dizileri birbirleriyle ilişkilendirilerek, risk analizini güçlendirmek ve hata risklerini en aza indirmektir. Birinci aşamada, ortaya çıkacak tehlikenin ciddiyetine göre esas olay ve esas olayın ortaya çıkmasını etkiyecek faktörler belirlenmiştir. İkinci aşamada, belirlenen hata faktörleri hata ağacına yerleştirilerek durum incelenmiştir. Sonuç olarak, hata ağacı analizi sonucunda kesin bir sayısal değere ulaşmanın mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmış, bunun yanında hata ağacı analinizin risk faktörlerini ortadan kaldırmak için uygun bir yöntem olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:

İsg, Radyoaktif Maddeler, Hata Ağacı Analizi, Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınması

Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Kullanımının İncelenmesi

Radyoaktif maddeler, sahip oldukları potansiyel risk büyüklüğü göz önüne alındığında, kaza olması durumunda acil müdahale gerektiren tehlikeli maddeler sınıfında yer almaktadır. Kaza sonrasında, dünya genelinde kayda geçen radyoaktif madde taşıma kazası birkaçı geçmese dahi, gerekli tüm taşıma tedbirleri alınmalı, çalışanlar ve toplum bilgilendirilmeli ve acil önem durum planları yapılmalıdır. Radyoaktif maddelerin taşınması, ulusal ve uluslararası otoritelerce belirlenen özel kurallar ve koşullar dikkate alınarak, maddelerin sahip olduğu radyolojik riskler göz önünde bulundurularak, her bir madde farklı özelliklerine göre sınıflandırılarak taşınmalıdır. Radyoaktif maddenin taşıma süreci; kaynağın içerisinde taşınacağı kabın tasarımı ve imalatı dahil olmak üzere, hazırlanan paketlerin etiketlenmesi, yüklenmesi, taşınması, indirilmesi, geçici olarak depolanması ve alıcıya teslim edilmesi aşamalarını kapsamaktadır. Çalışmada, karmaşık bir yapıya sahip olan radyoaktif madde taşımacılığı sırasında herhangi bir kazanın gerçekleşmesine neden olacak olaylar hata ağacı analizi ile incelenecektir. Burada amaç, taşıma kazasına neden olacak olay dizileri birbirleriyle ilişkilendirilerek, risk analizini güçlendirmek ve hata risklerini en aza indirmektir. Birinci aşamada, ortaya çıkacak tehlikenin ciddiyetine göre esas olay ve esas olayın ortaya çıkmasını etkiyecek faktörler belirlenmiştir. İkinci aşamada, belirlenen hata faktörleri hata ağacına yerleştirilerek durum incelenmiştir. Sonuç olarak, hata ağacı analizi sonucunda kesin bir sayısal değere ulaşmanın mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmış, bunun yanında hata ağacı analinizin risk faktörlerini ortadan kaldırmak için uygun bir yöntem olduğu belirlenmiştir.
Keywords:

İSG, Radyoaktif Maddeler, Hata Ağacı Analizi, Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınması,

PDF

___

  • Alizadeh, SS., Mortazavi, SB. & Sepehri, MM. (2015). Analysis of Occupational Accident Fatalities and Injuries Among Male Group in Iran Between 2008 and 2012. Iran Red Crescent Medical Journey. 17/10: e18976. doi: 10.5812/ircmj.18976
  • ARPANSA (Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Agency). Transport of radioactive material Erişim adresi: https://www.arpansa.gov.au/regulation-and-licensing/safety-security-transport/transport-of-radioactive-materials s.e.t. 10 Nisan 2020.
  • Connolly KJ & Pope RB. (2016). A Historical Review of the Safe Transport of Spent Nuclear Fuel. Prepared for US Department of Energy Nuclear Fuels Storage and Transportation Planning Project. Erişim adresi: https://www.energy.gov/sites/prod/files/2017/03/f34/Enhanced%20safety%20record%20report%20-%20final%20public%20release_0.pdf
  • Cook D, Flowers Q, Maders S, Chapman N &McCombie C. (2016). Safety and Risks in the Transportation of Radioactive Materials to and in Australia. Australia, Jacobs Group Pty Limited.
  • Dizdar EN. (2003). Sistem Güvenirliği için Hata Ağacı Analizi. Teknoloji. 3(4), 35-40.
  • Easton AP, Bajwa CS. (2010). Just How Risky Is It? Comparisons of the Risks of Transporting Radioactive Waste. WM2010 Conference, Phoenix, AZ. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/docs/ML1001/ML100190888.pdf
  • Er, Z. (2008). Safety and security aspects for the effective shipment of radioactive materials with maritime transportation. International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation, 2(3):303-309. Retrieved from http://www.transnav.eu/Article_Safety_and_Security_Aspects_for_Er,7,109.html
  • Ericson, A. & Clifton, II. (1999). Fault tree analysis. A History. Proceedings of the 17th International Systems Safety Conference. Seattle, Washington.
  • Görçün, ÖF. (2018). Tehlikeleri Maddelerin Sınıflandırılması ve Paketlenmesi. İçinde: Koparal AS. Tehlikeli Madde Lojistiği ve İş Güvenliği. Eskişehir, 1.Baskı. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
  • Health and Safety Executive. Radiations. Erişim adresi: https://www.hse.gov.uk/toolbox/radiations.htm s.e.t. 22.11.2019.
  • IAEA. (2012). Regulations for the Safe Transport of Radioactive Material, IAEA Safety Standards Series No. SSR- 6. Erişim adresi: https://www.iaea.org/publications/8851/regulations-for-the-safe-transport-of-radioactive-material-2012-edition, s.e.t. 01 Nisan 2020.
  • IAEA Safety Standards. (2008). Advisory Material for the IAEA Regulations for the Safe Transport of Radioactive Material, No. TS-G-1.1. 63-194. Erişim adresi: https://www.iaea.org/publications/12288/regulations-for-the-safe-transport-of-radioactive-material
  • International Atomic Energy Energy Agency (IAEA). Transporting radioactive materials. Erişim adresi: https://www.iaea.org/topics/transporting-radioactive materials s.e.t. 01.03.2020.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. (2012, 20 Haziran). Resmî Gazete. (Sayı: 6331). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdf
  • Lamarsh, J. (2001). Introduction to Nuclear Engineering (3rd Edition). Prentice Hall.
  • NASA, (2002), National Aeronautics and Space Administration. “Fault Tree Handbook with Aerospace Applications. NASA Office of Safety and Mission Assurance, NASA Headquarters, Washington, DC.
  • Occupational Safety and Health Administration (OSHA). Hazard Identification and Assessment. Erişim adresi: https://www.osha.gov/shpguidelines/hazard-Identification.html s.e.t. 17.03.2020.
  • OSHA. Radiation. Erişim adresi: https://www.osha.gov/SLTC/radiation/ s.e.t. 22.11.2019.
  • Özen, M ve Zorlu, F. (2018). Türkiye’de Devlet Karayollarında Kaza Oranlarının ve Kaza Örüntüsünün Analizi. Teknik Dergi, 29 (5), 8589-8604. doi: 10.18400/tekderg.308318
  • Radyoaktif Maddenin Güvenli Taşınması Yönetmeliği. (2005, 8 Temmuz). Resmî Gazete. (Sayı: 25869). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=9020&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
  • Ratin ASR, Mithel MFH, Rishad ASR, Nitu TAK. (2014). Radioactive waste management of nuclear power plant. International Journal of Renewable Energy Technology Research, 3(7): 1-10. Retrieved from http://ijretr.org
  • Roberts, NH & Haasl, DF. (1981). Fault Tree Handbook (pdf). Erişim adresi: https://www.nrc.gov/docs/ML1007/ML100780465.pdf Shrader-Frechette K. (2003). Risk and uncertainty in nuclear waste management. Erişim adresi: https://www.nwmo.ca/~/ media/Site/Files/PDFs/2015/11/04/17/31/607_1-5Riskand UncertaintyinNuclearWaste Management.ashx s.e.t. 21.04.2020.
  • TAEK. (2018). Radyoaktif Maddelerin Güvenli Taşınmasına İlişkin Kılavuz (pdf), RSGD-KLV-035. Erişim adresi: https://www.taek.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=614&Itemid=429&lang=tr
  • TÜİK Karayolu Trafik Kaza İstatistikleri. (2018). Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27668 s.e.t. 16.03.2020.
  • US Department of Health & Human Services REMM. Understanding Shipping Labels and Placards for Radioactive Materials. Erişim adresi: https://www.remm.nlm.gov/transportation_hazard_id.htm , s.e.t. 15 Nisan 2020.
  • US Department of Transportation (DOT). (2015). Bureau of Transportation Statics. Freight Facts and Figures. Erişim adresi: https://www.bts.gov/ , s.e.t. 10. Nisan 2020.
  • US Department of Transportation (DOT). Radioactive Material Regulations Review. Erişim adresi: https://rampac.energy.gov/docs/default-source/dotinfo/dotramreg.pdf?sfvrsn=2 s.e.t. 10 Nisan 2020.
  • USNRC. Definitions. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/cfr/part020/part020-1003.html s.e.t. 13.12.2019.
  • USNRC Protecting People and the Enviroment. (2017). Safety of Spent Fuel Transportation (pdf), NUREG/BR- 0292. Washington, Office of Public Affairs. Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/nuregs/brochures/br0292/
  • USNRC. (1990). Severe Accident Risks: An Assessment for Five U.S. Nuclear Power Plants (pdf). Erişim adresi: https://www.nrc.gov/reading-rm/doc-collections/nuregs/staff/sr1150/v2/sr1150v2appa.pdf
  • USNRC Technical Training Center. Reactor Concepts Manual, Transportation of Radioactive Material (pdf). Erişim adresi: https:// www.nrc.gov/reading-rm/basic-ref/students/for-educators/11.pdf
  • Yaprak, Ş ve Akbulut, AM. (2019). Trafik Kaza ve Denetim İstatistikleri. Polis Akademisi Yayınları. 75: 8-13.
  • Yüksek Aktiviteli Kapalı Radyoaktif Kaynakların ve Sahipsiz Kaynakların Kontrolü Yönetmeliği. (2009, 21 Mart). Resmî Gazete. (Sayı: 27176). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=12938&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
  • World Nuclear Association. Transport of Radioactive Materials. Erişim adresi: https://www.world- nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/transport-of-nuclear-materials/transport-of-radioactive-materials.aspx s.e.t. 18 Nisan 2020.
Journal of Turkish Operations Management-Cover
  • ISSN: 2630-6433
  • Başlangıç: 2017
  • Yayıncı: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

q-Rung orthopair fuzzy TOPSIS application for 3rd party logistics provider selection

Adem PINAR

Yüksek Radyoaktif Maddelerin Taşınmasında Hata Ağacı Analizi Yönteminin Uygulanmasının İncelenmesi

Furkan ERDOĞAN, Ergun ERASLAN