KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALARINDA HASTALIK ALGISI VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLER

ÖZETAmaç: Bu çalışma kronik obstrüktif akciğer hastalarında hastalık algısı ve ilişkili faktörleri incelemesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırma tanımlayıcı türde yapılmış olup, Konya’daki bir üniversite hastanesinin göğüs hastalıkları polikliniğine başvuran hastalar üzerinde Kasım 2015-Şubat 2016 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırma örneklem büyüklüğü 175 hastadır. Verilerin toplanmasında “Anket Formu” ve “Hastalık Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde Kruskal Wallis H testi, Mann Whitney U testi, bağımsız gruplarda t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 67.3±10.8, %83.4’ü erkek, %89.7’si evli, %58.3’ü ilkokul mezunudur. Hastaların hastalık algısı alt boyutlarının puan ortalamalarının; sosyodemografik, sağlık ve hastalık özelliklerine göre dağılımı incelendiğinde yaş, çalışma durumu, hastalık süresi, algılanan sağlık durumu, hastalık hakkında bilgi alma durumu, hastalığa uygun beslenme ve KOAH evresiyle ilişkili bulunmuştur. Hastaların soluk almada güçlüğü hastalıklarının başlangıcından itibaren yaşadıkları ve bunu sıklıkla hastalıklarına bağladıkları saptanmıştır.Sonuç: Bu çalışma sonucunda hastaların hastalığını anlayamadıkları ve hastalığı üzerinde kişisel kontrollerinin düşük olduğu belirlenmiştir. Hastaların çoğunluğu hastalığın kısa süreli olmadığına, kalıcı olduğunu ve hayatları boyunca bu hastalıkla yaşayacaklarına ilişkin görüşlere sahip oldukları ve birçok faktörden etkilenmiş olabileceği tespit edilmiştir. Hemşirelerin, KOAH hastalarının hastalık algısını etkileyen sosyodemografik, sağlık ve hastalık özelliklerini dikkate alarak hastaların pozitif hastalık algılarını arttırmaya yönelik hemşirelik bakımını planlamaları ve uygulamaları önerilebilir.Anahtar kelimeler: Hastalık algısı; hemşirelik; kronik obstrüktif akciğer hastalığıABSTRACTIllness Perception and Related Factors in Patients with Chronic Obstructive Pulmonary DiseaseAim: This study was conducted to investigate the illness perception and related factors in patients with chronic obstructive pulmonary disease.Method: The study was conducted in a descriptive manner and was conducted between November 2015 and February 2016 in patients admitted to the outpatient clinic of a university hospital in Konya. The research sample size was 175 patients. ”Survey Form” and “Illness Perception Questionnaire” were used to collect data. Kruskal Wallis H test, Mann Whitney U test, independent samples t test and one-way variance analysis were used in statistical analysis.Results: The mean age of the participants was 67.3 ± 10.8, 83.4% were male, 89.7% were married, and 58.3% were primary school graduates. The mean scores of the patients' illness perception questionnaire sub-dimensions; When the distribution according to sociodemographic, health and disease characteristics were examined, it was found that age, working status, duration of disease, perceived health status, getting information about the disease, and proper nutrition and COPD stage were found. It was determined that the patients had difficulty in breathing difficulty from the beginning of the disease and they were frequently connected to their diseases.Conclusion: As a result of this study, it was determined that patients could not understand their disease and their personal controls on the disease were low. The majority of the patients were found to have short-term disease, were permanent, and had a history of life with this disease and could be affected by many factors. It can be suggested that nurses plan and implement nursing care to increase the positive perception of patients by taking into account the sociodemographic, health and disease characteristics of COPD patients. Key words: Illness perception; nursing; chronic obstructive pulmonary disease

Anahtar Kelimeler:

hastalık algısı, hemşirelik, kronik obstrüktif akciğer hastalığı

PDF

___

Afşar, B. B., Yalçınsoy, M., Yakar, H. İ., Bilgin, S., ve Akkaya, E. (2012). Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı olan bireylerin yeti yitimi, anksiyete ve depresyon yönünden değerlendirilmesi. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 34, 260-267.
Akbay, S., Kurt, B., Ertürk, A., Gülhan, M., ve Çapan, N. (2001). Kronik obstrüktif akciğer hastalığında yaşam kalitesi ve solunum fonksiyon testi ile ilişkisi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 49(3), 338-344.
Al-Shair, K., Kolsum, U., Singh, D., ve Vestbo, J. (2016). The effect of fatigue and fatigue intensity on exercise tolerance in moderate COPD. Lung, 194(6), 889-895. doi:10.1007/s00408-016-9931-y
Aras, A., ve Tel, H. (2009). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan hastalarda algılanan sosyal destek ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Türk Toraks Dergisi, 10(2), 63-68.
Armay, Z., Özkan, M., Kocaman, N., ve Özkan, S. (2007). Hastalık Algısı Ölçeği'nin kanser hastalarında Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Klinik Psikiyatri, 10, 192-200.
Atasever, A., ve Erdinç, E. (2003). KOAH’da yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 51(4), 446-455.
Barnes, P., ve Celli, B. (2009). Systemic manifestations and comorbidities of COPD. European Respiratory Journal, 33(5), 1165-1185.
Bilir, N. (2006). Değişen sağlık örüntülerinde halk sağlığı çalışanlarının rolü: Kronik hastalıklar ve yaşlılık sorunları. Toplum Hekimliği Bülteni, 25(3), 1-6.
Borge, C. R., Moum, T., Puline Lein, M., Austegard, E. L., ve Wahl, A. K. (2014). Illness perception in people with chronic obstructive pulmonary disease. Scandinavian journal of psychology, 55(5), 456-463.
Bourjeily, G., ve Rochester, C. L. (2000). Exercise training in chronic obstructive pulmonary disease. Clinics in chest medicine, 21(4), 763-781.
Buist, A. S., McBurnie, M. A., Vollmer, W. M., Gillespie, S., Burney, P., Mannino, D. M., . . . Weiss, K. B. (2007). International variation in the prevalence of COPD (the BOLD Study): a population-based prevalence study. The Lancet, 370(9589), 741-750.
Celli, B., MacNee, W., Agusti, A., Anzueto, A., Berg, B., Buist, A. S., . . . Fahy, B. (2004). Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD: a summary of the ATS/ERS position paper. European Respiratory Journal, 23(6), 932-946.
Cohen, J., Cohen, P., West, S., ve Aiken, L. (2003). Applied Multiple Regression/Correlation Analysis for the Behavioral Sciences. In. Routledge: Lawrence Erlbaum Associates.
Crinion, S. J., ve McNicholas, W. T. (2014). Sleep-related disorders in chronic obstructive pulmonary disease. Expert Rev Respir Med, 8(1), 79-88. doi:10.1586/17476348.2014.860357
Çınar, İ. Ö., ve Kartal, A. (2008). Signs of depression in the elderly relationship between depression and sociodemographic characteristics. TAF Prev Med Bull, 7(5), 399-404.
Dharmage, S. C., Benke, G., Dennekamp, M., Burgess, J., Perret, J. L., Lodge, C. J., . . . Matheson, M. C. (2016). Lifetime Occupational Exposure to Vapor, Gases/Fumes, Dust and Risk of COPD at 45 Years: The Tasmanian Longitudinal Health Study (TAHS). In B24. OCCUPATIONAL MEDICINE (pp. A2989-A2989).
GOLD. (2017). Global Strategy for Diagnosis, Management, and Prevention of COPD. Retrieved from http://goldcopd.org/
Hanson, C., Rutten, E. P., Wouters, E. F. M., ve Rennard, S. (2014). Influence of diet and obesity on COPD development and outcomes. International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 9, 723-733. doi:10.2147/COPD.S50111
Howard, C., Hallas, C. N., Wray, J., ve Carby, M. (2009). The relationship between illness perceptions and panic in chronic obstructive pulmonary disease. Behaviour research and therapy, 47(1), 71-76.
Ji, W., Lim, M. N., Bak, S. H., Hong, S. H., Han, S. S., Lee, S. J., . . . Hong, Y. (2018). Differences in chronic obstructive pulmonary disease phenotypes between non-smokers and smokers. Clin Respir J, 12(2), 666-673. doi:10.1111/crj.12577
Karabulutlu, E. Y., ve Okanlı, A. (2011). Hemodiyaliz hastalarında hastalık algısının değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(4), 25-30.
Karakuş, G., Öztürk, Z., ve Tamam, L. (2012). Ölüm ve ölüm kaygısı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 21(1), 42-79.
Kentson, M., Todt, K., Skargren, E., Jakobsson, P., Ernerudh, J., Unosson, M., ve Theander, K. (2016). Factors associated with experience of fatigue, and functional limitations due to fatigue in patients with stable COPD. Ther Adv Respir Dis, 10(5), 410-424. doi:10.1177/1753465816661930
Keskinoğlu, P., Pıçakçıefe, M., Giray, H., Bilgiç, N., Uçku, R., ve Tunca, Z. (2006). Yaşlılarda depresif belirtiler ve risk etmenleri. Genel Tıp Dergisi, 16(1), 21-26.
Kocabaş, A., Atış, S., Çöplü, L., Erdinç, E., Ergan, B., Gürgün, A., . . . Yıldırım, N. (2014). Kronik Obstrüktif Akciğer Hastaliği (KOAH) Koruma, Tani ve Tedavi Raporu 2014. Türk Toraks Derneği KOAH Çalışma Grubu, Turkish Thoracic Journal, Official Journal of the Turkish Thoracic Society, 15.
Koehler, F., Doehner, W., Hoernig, S., Witt, C., Anker, S. D., ve John, M. (2007). Anorexia in chronic obstructive pulmonary disease--association to cachexia and hormonal derangement. Int J Cardiol, 119(1), 83-89. doi:10.1016/j.ijcard.2006.07.088
Kurmi, O. P., Semple, S., Simkhada, P., Smith, W. C. S., ve Ayres, J. G. (2010). COPD and chronic bronchitis risk of indoor air pollution from solid fuel: a systematic review and meta-analysis. Thorax, 65(3), 221-228. doi:10.1136/thx.2009.124644
Laghi, F., ve Tobin, M. J. (2003). Disorders of the respiratory muscles. American journal of respiratory and critical care medicine, 168(1), 10-48. doi:https://doi.org/10.1164/rccm.2206020
Mannino, D. M., ve Buist, A. S. (2007). Global burden of COPD: risk factors, prevalence, and future trends. The Lancet, 370(9589), 765-773. doi:http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(07)61380-4
Martinez, C. H., Diaz, A. A., Parulekar, A. D., Rennard, S. I., Kanner, R. E., Hansel, N. N., . . . Han, M. K. (2016). Age-related differences in health-related quality of life in COPD: An Analysis of the COPDGene and SPIROMICS Cohorts. Chest, 149(4), 927-935. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.chest.2015.11.025
Matheson, M. C., Benke, G., Raven, J., Sim, M. R., Kromhout, H., Vermeulen, R., . . . Abramson, M. J. (2005). Biological dust exposure in the workplace is a risk factor for chronic obstructive pulmonary disease. Thorax, 60(8), 645-651. doi:10.1136/thx.2004.035170
Moss-Morris, R., Weinman, J., Petrie, K., Horne, R., Cameron, L., ve Buick, D. (2002). The revised illness perception questionnaire (IPQ-R). Psychology and health, 17(1), 1-16.
Olgun, N., Aslan Eti, F., Yücel, N., Öntürk Kan, Z., ve Laçin, Z. (2013). Yaşlıların sağlık durumlarının değerlendirilmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 72-78.
Özdemir, Ü., ve Taşcı, S. (2013). Kronik Hastalıklarda Psikosoyal Sorunlar ve Bakım. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 57-72.
Öztürk, Z., Karakuş, G., ve Tamam, L. (2011). Yaşlı bireylerde ölüm kaygısı. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(1), 37-43.
Scharloo, M., Kaptein, A., Weinman, J., Hazes, J., Willems, L., Bergman, W., ve Rooijmans, H. (1998). Illness perceptions, coping and functioning in patients with rheumatoid arthritis, chronic obstructive pulmonary disease and psoriasis. Journal of Psychosomatic Research, 44(5), 573-585.
Scharloo, M., Kaptein, A. A., Schlösser, M., Pouwels, H., Bel, E. H., Rabe, K. F., ve Wouters, E. F. (2007). Illness perceptions and quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Journal of Asthma, 44(7), 575-581.
Singh, S. (2016). Respiratory symptoms and signs. Medicine, 44(4), 205-212. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.mpmed.2016.02.001
Sinha, T., Nalli, S. K., ve Toppo, A. (2017). A study of clinical profile of patients with chronic obstructive pulmonary disease. 2017, 4(4), 5. doi:10.18203/2394-6040.ijcmph20171314
Tageldin, M. A., Nafti, S., Khan, J. A., Nejjari, C., Beji, M., Mahboub, B., . . . El Hasnaoui, A. (2012). Distribution of COPD-related symptoms in the Middle East and North Africa: Results of the BREATHE study. Respiratory medicine, 106, S25-S32. doi:10.1016/S0954-6111(12)70012-4
Tel, H., Demirkol, D., Kara, S., ve Aydın, D. (2012). KOAH'lı Hastaların Bakım Vericilerinde Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesi. Care Burden and Quality of Life Among the Caregivers of Patients with COPD., 13(3), 87-92. doi:10.5152/ttd.2012.21
Tödt, K., Skargren, E., Kentson, M., Theander, K., Jakobsson, P., ve Unosson, M. (2014). Experience of fatigue, and its relationship to physical capacity and disease severity in men and women with COPD. International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 9, 17-25. doi:10.2147/COPD.S52506
Ulubay, G., Ulaşlı, S., Akıncı, B., Görek, A., ve Akçay, Ş. (2009). KOAH’lı olgularda depresyon durumu, solunum fonksiyon testi, egzersiz performansı ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Turk J Tubercul Torax, 57(2), 169-176.
Uysal, Y., ve Akpınar, E. (2013). Tip 2 Diyabetli Hastalarda Hastalık Algısı ve Depresyon. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 38(1), 31-40.
Ünsal, A., ve Yetkin, A. (2005). Kronik Obstruktif Akciğer Hastaliği Olan Bireylerin Günlük Yaşam Aktivitelerinin Etkilenme Durumunun Incelenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 8(1), 42-53.
Valipour, A., Lavie, P., Lothaller, H., Mikulic, I., ve Burghuber, O. C. (2011). Sleep profile and symptoms of sleep disorders in patients with stable mild to moderate chronic obstructive pulmonary disease. Sleep Medicine, 12(4), 367-372. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.sleep.2010.08.017
Vozoris, N. T., ve O’Donnell, D. E. (2012). Prevalence, Risk Factors, Activity Limitation and Health Care Utilization of an Obese Population-Based Sample with Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Canadian Respiratory Journal, 19(3). doi:10.1155/2012/732618
Weinman, J., Petrie, K. J., Moss-Morris, R., ve Horne, R. (1996). The illness perception questionnaire: a new method for assessing the cognitive representation of illness. Psychology and health, 11(3), 431-445.
Weldam, S. W., Lammers, J.-W. J., Heijmans, M. J., ve Schuurmans, M. J. (2014). Perceived quality of life in chronic obstructive pulmonary disease patients: a cross-sectional study in primary care on the role of illness perceptions. BMC family practice, 15(1), 140.
Willgoss, T., Yohannes, A., Goldbart, J., ve Fatoye, F. (2011). COPD and anxiety: its impact on patients' lives. Nursing times, 107(15-16), 16-19.
Yakışan, A., Özbudak, Ö., Çilli, A., Öğüş, C., ve Özdemir, T. (2006). KOAH’lı kadın hastalardaki risk faktörleri. Dicle Tıp Dergisi, 3, 215-221.
Yalçın, A., ve Kaya, A. (2013). KOAH’ta Yaşamın Son Günleri. Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi, 1(1), 143-151.
Yohannes, A. M., ve Alexopoulos, G. S. (2014). Depression and anxiety in patients with COPD. European Respiratory Review, 23(133), 345-349. doi:10.1183/09059180.00007813
Yoshihisa, A., Takiguchi, M., Shimizu, T., Nakamura, Y., Yamauchi, H., Iwaya, S., . . . Takeishi, Y. (2014). Cardiovascular function and prognosis of patients with heart failure coexistent with chronic obstructive pulmonary disease. J Cardiol, 64(4), 256-264. doi:10.1016/j.jjcc.2014.02.003
Yüksel, E. G., Ursavaş, A., Irdesel, J., Koç, M., Uzaslan, E. K., Güneş, S., ve Özyardımcı, N. (2005). Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığında Multidisipliner Pulmoner Rehabilitasyon Programının Etkinliği. Turkiye Klinikleri Archives of Lung, 6(3), 115-119.