Gambusia holbrooki (Sivrisinek balığı)’nin Türkiye’deki Dağılımına Katkılar

Bu çalışmada, dünyanın en istilacı 100 canlı türünden birisi olduğu ifade edilen ve özellikle endemik balık türlerinin varlığı açısından risk oluşturan sivrisinek balığı, Gambusia holbrooki türünün Türkiye’deki dağılımına katkılar sağlanması amaçlanmıştır. Çalışma süresince Türkiye’nin 6 farklı coğrafik bölgesinde bulunan su kaynakları arasından toplam 130 lokalitede çalışılmıştır. Çalışma sonucunda 39’u lotik, 28’i lentik su kaynağı olmak üzere toplam 67 lokalitede G. holbrooki türünün varlığı tespit edilmiştir.

Contribution on the Distribution of Gambusia holbrooki (Mosquitofish) in Turkey

In this study, it was aimed to contribute the knowledge on the distribution of mosquitofish Gambusia holbrooki, which is known one of the 100 invasive species of the earth and pose a risk to the existence of endemic species, in Turkey. During the study period, total of 130 localities from six different geographic regions in Turkey were investigated. The presence of G. holbrooki were determined in 67 localities (39 lotic and 28 lentic).

PDF

___

Anonim. 1997. Türkiye kıyılarındaki lagünlerin yönetim ve geliştirme stratejileri ve ıslahı konusunda yapılan çalışma (Cilt I ve II). Ankara: T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Tarımsal Sanayi Projesi WB/3077-TU.
Bahadıroğlu C, Büyükçapar HM. 1997. Sıtma ile biyolojik mücadelede sivrisinek balıkları (Gambusia affinis, Baird ve Girard)’nın önemi. Ekoloji Çevre Dergisi. 22:34-36.
Balık S. 1979. Batı Anadolu balıklarının taksonomisi ve ekolojik özellikleri üzerine araştırmalar. İzmir: Ege Üniversitesi Fen Fakültesi İlmi Rap Serisi No:236 61 s.
Balık S. 1985. Trakya Bölgesi içsu balıkları bugünkü durumu ve taksonomik revizyonu. Doğa Bilim Dergisi. Seri A2, 9(2):147-160.
Balık S. 1988. Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi içsu balıkları üzerinde sistematik ve zoocoğrafik araştırmalar. Doğa, TU Zooloji b,c. 12(2):156-179.
Balık S, Ustaoğlu MR. 1988. Akgöl ve Gebekirse Gölü’nün (Selçuk-İzmir) fiziko-kimyasal özellikleri, balıkları ve balıkçılığı. IX. Ulusal Biyoloji Kongresi; Sivas. 2, 367-376.
Balık S, Ustaoğlu MR, Sarı HM. 1996. Tahtalı Baraj Havzasındaki (Gümüldür-İzmir) akuatik faunanın incelenmesi. İzmir: Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü Proje No:1992/FEN/035 52 s.
Balık S, Ustaoğlu MR, Egemen Ö, Cirik S, Eltem R, Sarı HM, Elbek AG, Güner Y, Özdemir G, Özdemir Mis D, Köksal Y, Özbek M, Aygen C, Taşdemir A, Yıldız S, İlhan A, Topkara ET, Sömek H, Kaymakçı A. 2002. Yuvarlak Çay’ın (Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi) sürdürülebilir kullanımı için eylem planı oluşturulması projesi. Ankara: T.C. Çevre Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı 182 s.
Balık S, Ustaoğlu MR, Cirik S, Egemen Ö, Sarı HM, Özdemir Mis D, Özbek M, Aygen C, Taşdemir A, Yıldız S, İlhan A, Topkara ET, Sömek H. 2003. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki tatlısuların limnolojik ve balıkçılık yönünden araştırılması. İzmir: Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü Ege Üniversitesi Bilim-Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (EBİLTEM) 27 s.
Balık S, Ustaoğlu MR, Sarı HM, İlhan A, Topkara ET. 2005. Yuvarlakçay (Köyceğiz, Muğla)’ın balık faunası. EgeJFAS. 22(1-2):221-223.
Berber S, Şaşı H, Topkara ET, Cengiz Ö. 2011. Apolyont Gölü (Bursa) balık faunasının belirlenmesi. J Fish Aquat Sci. 26(1):27-55.
Berg LS. 1965. Freshwater fishes of the U.S.S.R. and adjacent countries. Volume 3, 4th Edition, Jerusalem: Israel Program for Scientific Translations Ltd. 510p. Birecikligil S, Çiçek E. 2011. Gaziantep ili sınırları içindeki Fırat ve Asi Havzası akarsuları balık faunası. BİBAD. 4(2):29-34.
Courtenay WR, Meffe GK. 1989. Small fishes in strange places: A review of introduced poeciliids. In: Meffe, G.K. & Snelson, F.F., Jr., editors. Ecology and Evolution of Livebearing Fishes (Poeciliidae). USA: Prentice Hall Englewood Cliffs NJ. s 319–331.
Ergüden SA. 2013. Age, growth, sex ratio and diet of eastern mosquitofish Gambusia holbrooki Girard, 1859 in Seyhan Dam Lake (Adana/Turkey). Iran J Fish Sci. 12(1):204-218.
Erk’akan F, Özdemir F. 2011. Revision of the fish fauna of the Seyhan and Ceyhan River Basin in Turkey. Research Journal of Biological Sciences 6(1):1-8. doi: 10.3923/rjbsci.2011.1.8
Geldiay R, Balık S. 1996. Türkiye tatlısu balıkları, II. Baskı. İzmir: Ege Üniversitesi Basım Evi, 532s.
Güçlü SS, Küçük F. 2011. Reproductive biology of Aphanius mento (Heckel in: Russegger 1843) (Osteichthyes: Cyprinodontidae) in Kırkgöz Spring (Antalya: Turkey). Turk J Fish Aquat Sc. 11(2):323-327. doi:10.4194/trjfas.2011.0217
Güner U. 2010. Bioaccumulation of cobalt in mosquitofish (Gambusia affinis Baird & Girars, 1853) at different flow rates and concentrations. Journal of FisheriesSciences.com 4(1):20-27. doi: 10.3153/jfscom.2010003
ISSG. 2013. Global Invasive Species Database (Invasive Species Specialist Group) [Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016]. Erişim Adresi: http://www.iucngisd.org/gisd/100_worst.php
İlhan A, Balık S. 2008. Batı Karadeniz Bölgesi içsularının balık faunası. EgeJFAS. 25(1):75-82.
İlhan A, Sarı HM. 2013. Marmara Gölü balık faunası ve balıkçılık faaliyetleri. EgeJFAS. 30(4):187-191. doi:10.12714/egejfas.2013.30.04.08
İnnal D, Erk’akan F. 2006. Effects of exotic and translocated fish species in the inland waters of Turkey. Rev Fish Biol Fisher. 16(1):39-50. doi:10.1007/s11160-006-9005-y
İnnal D. 2012. Fish assemblage structure of the Köprüçay River Estuary (Antalya-Turkey). J Nat Sci Res. (2):8.
Kara C, Alp A, Şimşekli M. 2010. Distribution of fish fauna on the upper and middle basin of Ceyhan River, Turkey. Turk J Fish Aquat Sc. 10:111-122. doi: 10.4194/trjfas.2010.0116
Keskin E, Ağdamar S, Tarkan AS. 2013. DNA barcoding common non-native freshwater fish species in Turkey Low genetic diversity but high population structuring. Mitochondr DNA. 24(3):276-287. doi: 10.3109/19401736.2012.748041
Krumholz L. 1948. Reproduction in the Western Mosquitofish, Gambusia affinis affinis (Baird & Girard), and its use in mosquito control. Ecol Monogr. 18(1):1–43.
Kuru M. 1975. Dicle-Fırat Kura-Aras Van Gölü ve Karadeniz Havzası tatlı sularında yaşayan balıkların (Pisces) sistematik ve zoocoğrafik yönden incelenmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi 181 s.
Kuru M. 2004. Türkiye iç su balıklarının son sistematik durumu. Gazi University Journal of Science. 24(3):1-21.
Küçük F, İkiz R. 2004. Antalya Körfezi’ne dökülen akarsuların balık faunası. EgeJFAS. 21(3-4):287-294.
Küçük F, Sarı HM, Demir O, Gülle İ. 2009. Review of the ichthyofaunal changes in Lake Eğirdir between 1915 and 2007. Turk J Zool. 33:277-286. doi:10.3906/zoo-0811-16
Önsoy B, Filiz H, Tarkan AS, Bilge G, Tarkan AN. 2011. Occurrence of non-native fishes in a small man-made lake (Lake Ula, Muğla): past, present, future perspectives. Turk J Fish Aquat Sc. 11:209-215. doi: 10.4194/trjfas.2011.0205
Özcan G. 2008. Büyük Menderes nehir havzasındaki egzotik balık türleri ve etkileri. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 1(2):23-25.
Öztürk Ş, İkiz R. 2003. Akgöl (Fethiye-Muğla) sivrisinek balığı Gambusia affinis (Baird & Girard, 1853) popülasyonunun bazı biyolojik özellikleri. Turk J Vet Anim Sci. 27(4):911-915.
Öztürk Ş, İkiz R. 2004. Some biological properties of mosquitofish populations (Gambusia affinis) living in inland waters of the Western Mediterranean Region of Turkey. Turk J Vet Anim Sci. 28:355-361.
Öztürk T, Özer A, Yılmaz D, Çam A, Ünsal G. 2011. Sivrisinek (Gambusia affinis Baird and Girard, 1853) balığında tespit edilen Schulmanela petruschewskii nematodunun karaciğerdeki histopatolojisi. Paper presented at: 16. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu; Antalya.
Öztürk M, Çetinkaya G, Aydın S. 2017. Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasına göre Türkiye’nin iklim tipleri. J Geogr. 35:17-27. doi: 10.26650/JGEOG295515 Özuluğ M. 1999. A taxonomic study on the fish in the basin of Büyükçekmece Dam Lake. Turk J Zool. 23:439–451.
Özuluğ M, Altun Ö, Meriç N. 2005a. On the fish fauna of Lake İznik (Turkey). Turk J Zool. 27:371-375.
Özuluğ M, Acıpınar H, Gaygusuz Ö, Gürsoy, Ç, Tarkan AS. 2005b. Effects of human factor on the fish fauna in a drinking-water resource (Ömerli Dam LakeIstanbul, Turkey). Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 1(1):50-55.
Özuluğ M, Tarkan AS, Gaygusuz Ö, Gürsoy Ç. 2007. Two new records for the fish fauna of Lake Sapanca Basin (Sakarya, Turkey). J Fishscicom. 1(3):152-159. doi: 10.3153/jfscom.2007018
Özuluğ M, Saç G, Gaygusuz Ö. 2013. İstilacı özellikteki Gambusia holbrooki, Carassius gibelio ve Pseudorasbora parva (Teleostei) türleri için Türkiye’den yeni yayılım alanları. Turk J Fish Aquat Sc. 28(1):1-22.
Pyke GH, 2005. A review of the biology of Gambusia affinis and G. holbrooki. Rev Fish Biol Fisher. 15:339-365. doi:10.1007/s11160-006-6394-x
Peel MC, Finlayson BL, Mcmahon TA. 2007. Updated world map of Köppen-Geiger climate classification. Hydrology and Earth System Sciences Discussions, European Geosciences Union. 11(5):1633–1644.
Pyke GH, 2008. Plague minnow or mosquito fish? A review of the biology and impacts of introduced Gambusia species. Annu Rev Ecol Evol Sys. 39:171-191. doi:10.1146/annurev.ecolsys.39.110707.173451
R-Development Core Team. 2015. An introduction to r: notes on r, a programming environment for data analysis and graphics. Vienna: R Core Team.
Sarı HM, Balık S. 1995. Demirköprü Baraj Gölü’ndeki sudak balığı (Stizostedion lucioperca (L., 1758)) populasyonunun biyolojik özelliklerinin incelenmesi. İzmir: Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü Proje No: 1989/FEN/023.
Sarı HM, Balık S, Aygen C, Bilecenoğlu M, Türe KG, Kızılkaya Z, Kıraç CO, Metinkaya C, Kiremitçi A, Kıraç T. 1999a. Bafa Gölü biyo-ekolojik özelliklerinin sualtı limnolojisi açısından incelenmesi. İzmir: Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü Proje No: 1997/SÜF/003 49 s.
Sarı HM, Balık S, Bilecenoğlu M, Türe G. 1999b. Recent changes in the fish fauna of Lake Bafa, Aegean Region of Turkey. Zool Middle East. 18(1):67-76. doi:10.1080/09397140.1999.10637783
Sarı HM, Balık S, Ustaoğlu MR, Özdemir Mis D, Aygen C, Özbek M, İlhan A, Taşdemir A, Yıldız S, Topkara ET, Sömek H. 2004. Batı Karadeniz Bölgesindeki göllerin limnolojik yönden araştırılması. İzmir: Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü Proje No: 2001/SÜF/010.
Tarkan AS, Gaygusuz Ö, Acıpınar H, Gürsoy Ç, Özuluğ M. 2006. Length-weight relationship of fishes from the Marmara region (NW-Turkey). J Appl Ichthyol. 22(4):271-273. doi:10.1111/j.1439-0426.2006.00711.x
Uğurlu, S. ve Polat, N., 2007. Samsun ili tatlı su kaynaklarında yaşayan egzotik balık türleri. J Fishscicom. 1(3):139-151. doi:10.3153/jfscom.2007017
Ustaoğlu MR, Balık S, Sarı HM, Şipal Gezerler U, Özdemir Mis D, Özbek M, Aygen C, Taşdemir A. 2000. Toroslar üzerindeki bazı dağ göllerinin limnolojik ve balıkçılık yönünden araştırılması. İzmir: Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü Proje No: 1996/SÜF/006.
Walters DM, Freeman BJ. 2000. Distribution of Gambusia (Poeciliidae) in a southeastern river system and the use of fin ray counts for species determination. Copeia. 2000(2):555-559. doi:10.1643/0045-8511(2000)000[0555:DOGPIA]2. 0.CO;2
Walton WE, Henke JA, Why AM. 2012. A handbook of global freshwater invasive species, In: Robert A. Francis, editor, Gambusia affinis (Baird & Girard) and Gambusia holbrooki Girard (mosquitofish), Chapter: 22, New York: Earthscan, s. 261-272.
Wildekamp RH, Küçük F, Ünlüsayın M, Neer WV. 1997. Species and subspecies of the Genus Aphanius Nardo 1897 (Pisces:Cyprinodontidae) in Turkey. Turk J Zool. 23:23–44.
Yeğen V, Balık S, Bostan H, Uysal R, Bilçen H. 2006. Göller Bölgesi’ndeki bazı göl ve baraj göllerinin balık faunalarının son durumu. Paper presented at: 1. Ulusal Balıklandırma ve Rezervuar Yönetimi Sempozyumu; Antalya.
Yeğen V, Balık S, Bilçen E, Sarı HM, Uysal R, İlhan A, Bostan H. 2007. Afyon ili akarsularında yayılış gösteren balık türleri ve dağılımları. Türk Sucul Yaşam Dergisi, Ulusal Su Günleri; Antalya, Türkiye.
Yılmaz F, Barlas M, Yorulmaz B, Özdemir N. 2006. A taxonomical study on the inland water fishes of Muğla. EgeJFAS. 23(1-2):27–30.
Yoğurtçuoğlu B. 2016. İstilacı bir balık türü Gambusia holbrooki ile endemik bir balık türü Aphanius transgrediens'in Acıgöl (Denizli-Afyon) kaynaklarındaki yaşam döngüleri, besin rekabeti ve habitat kullanımları. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi 208 s.