Görice Kazası ve Civarında Suç ve Suçlularla Mücadele (XVII. Yüzyıl)

Görice şehri günümüzde Korča adıyla anılmakta olup Osmanlıların Arnavutluk’ta kurduğu en önemli şehirlerden biridir. 1395 yılında veya hemen sonrasında Osmanlı hakimiyetine giren Görice, Sultan II. Bayezid’in lalası ve Mirahuru İlyas Bey tarafından imar ve inşa edilerek bir şehir haline getirilmiştir. Coğrafi olarak Arnavutluk’un güneydoğusunda yer alan Görice, bölgede Müslüman bir şehir oluşturmak maksadıyla kurulmuştur. 1912 yılındaki elden çıkışına kadar Görice şehri Osmanlı idaresi altında büyüyüp gelişmiştir. Bu incelemede Osmanlı Arşivi’nde yer alan XVII. yüzyıla ait Mühimme defterlerindeki hükümlerden ve İbnülemin dahiliye fonundaki belgelerden istifade edilmiştir. Arşiv kayıtlarındaki belgeler ışığında Görice ve civarında meydana gelen kalpazanlık, adam öldürme ve eşkıyalık konularına temas edilmiştir. XVII. yüzyıl boyunca yaygın olarak görülen hukuka aykırı bu suçların önlenmesi için devletin aldığı tedbirler ve suçlularla mücadele konusu üzerinde durulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Görice, Osmanlı, Şehir, Hukuk, Suç

Fighting Crime and Criminals in and Around the Township of Korča (17th Century)

The city of Gorice, today known as Korča, is one of the most important cities established by the Ottomans in Albania. Gorice, which came under Ottoman rule in 1395 or just after, was reconstructed and built into a city by Mirahur İlyas Beg, the private tutor of Sultan Bayezid II. Geographically located in the southeast of Albania, Gorice was established to create a Muslim city in the region. Until its loss in 1912, the city of Gorice grew and developed under the Ottoman administration. In this study, the provisions in the 17th century muhimme books in the Ottoman Archives and the documents in the internal affairs fund of Ibnulemin were used. According to the information in the archive records, the issues of counterfeiting, murder and banditry that occurred in and around Korča were touched upon. It has been tried to focus on the measures taken by the state to prevent these illegal crimes, which were common during the 17th century, and the issue of fighting against criminals.

Keywords:

Korca , Ottoman, City, Law, Crime,

PDF

___

Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
AE.SMMD.IV. 77-9135. 77-9087. 80- 9542.
AE.SMST.II. 67-7114.
İE.DH., 6-587. 7-642. 20-1834.
MAD.d, 15961.
Mühimme Defterleri (A.DVNSMHM.d), 75, 76, 85, 93, 98, 100, 104, 108, 110, 111.
TS.MA.d., 734.
Akgündüz, Ahmed, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, I, Fey Vakfı Yayınları, İstanbul 1990.
Akgündüz, Ahmed, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, 8/I- 8/II, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1994.
Akün, Ömer Faruk, “Koçi Bey”, DİA, XXVI, Ankara 2002, 143-148.
Avcı, Mustafa, Türk Hukuk Tarihi, (9. Baskı), Atlas Akademi Yayınları, Konya 2020.
Aydın, M. Akif, Osmanlı Devleti’nde Hukuk ve Adalet, Klasik Yayınları (3. Baskı), İstanbul 2020.
Bardakoğlu, Ali, “Eşkıya”, DİA, XI, İstanbul 1995, s. 463-466.
Baytimur, Suha Oğuz, “Osmanlı Devleti’nde Kalpazanlık Faaliyetleri ve Uygulanan Cezalar (1789-1808)”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5/2, (Aralık) 2016, s. 249-256.
Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhat-ı Fıkhiyye Kamusu, III, Bilmen Basımevi, Ankara 1968.
Cin, Halil, Ahmet Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 2011.
Çapanoğlu, Zehra Nur, Temettüat Defterleri’ne Göre Görice Sancağı’nın Sosyal ve Ekonomik Yapısı (1844-1845), Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Tokat 2018.
Dağcı, Şamil, “Kısas”, DİA, XXV, Ankara 2002, s. 488-494.
Eyice, Semavi, “İmrahor İlyas Bey Camii”, DİA, XXII, İstanbul 2000, 228-231.
Eyice, Semavi, “İmrahor İlyas Bey Camii ve Türbesi”, DİA, XXII, İstanbul 2000, 231.
Gallotta, Aldo, “İlyas Bey, Mütevelliler ve Korçe/ Görice’nin Kökenleri”, Sol Kol, Osmanlı Egemenliği’nde Via Egnatia, (1380-1699), (Ed. Elizabeth A. Zacharıadou), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999, s. 122-132.
Gökbilgin, Tayyib, “Kanuni Sultan Süleyman Devri Başlarında Rumeli Eyaleti, Livaları, Şehir ve Kasabaları”, Belleten, XX/ 78, TTK Basımevi, Ankara 1956, s. 247-294.
Gökbilgin, M, Tayyib, XV. ve XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, Vakıflar-Mülkler-Mukataalar, İşaret Yayınları, İstanbul 2007. İlgürel, Mücteba “Eşkıya, Osmanlılarda Eşkıyalık”, DİA, XI, İstanbul 1995, s. 466-469.
İnalcık, Halil, Hicri 835 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, TTK Yayınları, (2. Baskı), Ankara 1987.
İnbaşı, Mehmet, “Avlonya Sancağı ve Yönetimi (1750-1800)”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 6/14, (Mart) 2019, s. 143-154.
Karagöz, Mehmet, “17. Asrın Sonunda Filibe ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri (1680-1700)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16/2, Elâzığ 2006, s. 373-402.
Kılıç, Orhan, “XVI. Yüzyılın ikinci Yarısında Osmanlı Devleti’nde Kalpazanlık Faaliyetleri”, Osmanlı Ansiklopedisi, III, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 180-226.
Kiel, M., “Korča”, EI2, V, Brill, Leiden 1986, s. 264-265.
Kiel, Machiel, “Görice”, DİA, XIV, İstanbul 1996, s. 157-158.
Manahasa, Edmond, İlknur Aktuğ Kolay, “Observations on the Existing Ottoman Mosques in Albania”, ITU A|Z, Vol 12/ No 2, (July) 2015, s. 69-81.
Ortaylı, İlber, “İkinci Viyana Kuşatmasının İktisadi Sonuçları Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, II, İstanbul 1981, s. 195-202.
Öz, Mehmet Emin “Modernleşme-Öncesinde Osmanlı Toplumunda Eşkıyalık Hareketlerinin Niteliği ve Özellikleri”, Osmanlı’dan Günümüze Eşkıyalık ve Terör, (Ed. Osman Köse), İlkadım Belediyesi Kültür Yay. No: 12, Samsun 2017, s. 11-20.
Öztel, Muharrem, “Osmanlı Devleti’nin Kalpazanlıkla İmtihanı (1818-1921)”, Belleten, 84/299, (Nisan) 2020, s. 315-356.
Öztürk, Mustafa, “Genel Hatlarıyla Osmanlı Para Tarihi”, Türkler, X, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, s. 802-822.
Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II, İstanbul 1993.
Pamuk, Bilgehan “Güney Arnavutluk’ta Osmanlı Hakimiyeti”, Rumeli Balkanlar Özel Sayısı, I, Yeni Türkiye Yayınları, 21/66, (Mart-Haziran) 2015, s. 647-658.
Rizaj, Skender, Kosova, Arnavutların ve Türklerin Dünü, Bugünü ve Yarını, Marifet Yayınları, İstanbul 1993.
Şemseddin Sami, “Görice”, Kamusu’l-Alam, V, Mihran Matbaası, İstanbul 1314.
Türkçe Sözlük, TDK, (11. Baskı), Ankara 2011.