SOSYAL VE SİYASAL ARASINA SIKIŞMIŞ BİR DÜŞÜNÜR: ZİYA GÖKALP VE HARS-MEDENİYET KURAMI

Öz Bu yazıda, Gökalp’in ‘hars-medeniyet’ yaklaşımı irdelenmektedir. Gökalp’in hars-medeniyet kuramı, yaygın olarak, Türk ve Müslüman kimliğimizi korumayı başararak nasıl Batılılaşabileceğimizin formülünü sunan bir yaklaşım olarak kabul görmüş ve işlenmiştir. Bu çalışmada ise, söz konusu kuramın bir başka özelliğine dikkat çekilmeye çalışılacaktır. Bu yazının temel iddiası; batılılaşma konusunda devlet ve toplum olarak yaşadığımız zihniyet problemlerini çözme iddiası taşıyan hars-medeniyet kuramının, aynı zamanda, düşünce ve uygulama noktasında pek çok potansiyel sorunu beraberinde getirdiğidir. Söz konusu sorunlar; kültür ve medeniyet kavramlarının birbirlerine karşıt anlamlarla yüklü kavramlar olarak kavranmasından ve özellikle de ‘Türklük’ kavramının içerdiği çelişik kavramlaştırmadan kaynaklanmaktadır. Bu makalede, söz konusu sorun alanları öncelikle kültür ve medeniyet kavramının etimolojik gelişimini ele alarak gösterilmeye çalışılıyor. Ardından Gökalp’in genel toplum anlayışı, Türk toplumuna ilişkin yaklaşımları ve özelde de ‘hars-medeniyet’ kuramı değerlendiriliyor. Son olarak da, Gökalp’in kavramlarının ve kuramının içeriğin, çelişik yönlerini gösterecek şekilde eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutuluyor.Anahtar Sözcükler: Ziya Gökalp, Emile Durkheim, Türk Sosyolojisi, Kültür, Medeniyet.