Arkaik Toplumlardan Günümüze Değiş-Tokuş Ekonomisi ve Örnek Ülke Uygulamaları

Ticaret, ekonomik anlamda değer taşıyan her türlü mal ve hizmetin alım satımını ya da değiştirilmesini öngören bir anlayışı ifade eder. Diğer bir deyişle ticaret, insanın kendisinde olmayan, ihtiyaç duyduğu mal ve hizmeti bir başkasından sağlamak için mübadele yapmasıdır. Sessiz şekilde, işaret yoluyla, ticaret diliyle (ticarette ortak bazı kelimelerin kullanımı ile) ve paranın kullanılmasıyla yapılan birden fazla ticaret türü görülebilir. Ticaretin temelini oluşturan mübadele ekonomisi günümüz ekonomik sistemlerin önemli bir alternatifidir. Özellikle son dönemde ülkeler arasında yaşanan ekonomik krizlerde arkaik toplumlarda uygulanan mübadele biçimleri sıklıkla gündeme gelir. İnsanlar, ekonomik krizlere ve işsizliğe karşı mübadele ekonomisi ile çözüm arar. Ancak mübadele ekonomisi; sadece ekonomik bir anlayış değil, aynı zamanda bir davranışlar ünitesidir. Çünkü bir topluluğun mübadele biçimlerini bilmek, aslında pek çok yönden o topluluğun kültürel yapısını özelde insani ilişkilerini anlamak demektir. Bu anlamda mübadele sistemi hem ekonomik olarak bir ihtiyacı karşılar hem de sosyal ilişkileri geliştirerek var olan düzenin devamlılığını sağlar. Bu çalışma, mübadele ekonomisinin tarihsel gelişimini açıklamak için teorik bir arka plan sunar. Aynı zamanda çalışmada, ülke ya da topluluk uygulamaları örneklendirilerek mübadele kültürünün hem toplumsal hem de ekonomik anlamda işlevi konu edilir.

Anahtar Kelimeler:

İlkel ekonomi, mübadele ekonomisi, ilkel ticaret, ilkel toplumlar

Exchange Economy from Archaic Times to the Present and Practices from Example Countries

Trade refers to an understanding of the buying and selling or exchanging of all kinds of goods and services of economic value. In other words, trading is all about the exchanging of goods and services which people do not have and which can be supplied by others. There are several ways of doing trade, such as silently, by the use of sign language, by the language of commerce (with the use of some common trade vocabulary), and by the use of money. The exchange economy, which forms the foundation of trade, is an important alternative to today’s economic systems. In recent economic debate, forms of exchange that were used in archaic societies have frequently come to the agenda. People are seeking solutions to economic crises and unemployment through the exchange economy. In fact, the exchange economy is not only an economic understanding but also a behavioral package. This is because knowing the forms of exchange of a community indeed means understanding, in many ways, the cultural structure of that community and in particular its human relations. In this sense, the exchange system both meets economic need and improves social relations, thus ensuring the continuity of the existing order. This study provides a theoretical background to the historical development of the exchange economy. At the same time, this study also describes different country and community practices, and the function of exchange culture in both social and economic terms is discussed.

Keywords:

Primitive economy, exchange economy, primitive trade,

PDF

___

Adanır, O. (2004). Kapitalizm öncesi evrensel kültür/zihniyetten günümüze: Osmanlı ve ötekiler. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
Akay, A. (2016). Armağan. İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
Akyüz, H. (2008). Kurumlar sosyolojisi: Tanımlar, kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Siyasal kitabevi.
Balandier, G. (2010). Siyasal antropoloji (D. Çetinkasap, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yayınları.
Bataille, G. (2017). Lanetli pay (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Bates, D.G. (2009). 21. Yüzyılda kültürel antropoloji: İnsanın doğadaki yeri (S. Aydın ve ark., Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Baudrillard, J.(2009). Gösterge ekonomi politiği hakkında bir eleştiri (O. Adanır, A. Bilgin, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Benedict, R. (2000). Kültür örüntüleri (M. Topal, Çev.). Ankara: Öteki Yayınevi.
Birekul, M. (2014). Armağan kültürü. İstanbul: Açılım Kitap.
Carlin, W., Fries, S., Schaffer, M.E., & Seabright, P. (2000). Barter and non-monetary transactions in transition economies: Evidence from a cross-country Survey. https://www.researchgate.net/publication/5101588.
Chagnon, N.A. (1992). Yanomamo: The last days of eden. New York: Harcourt Brace & Company.
Chapman, A. (1980). Barter as a universal mode of exchange. L’Homme, 20(3): 33–83.
Dalton, G. (1982). Barter. Journal of Economic Issues, 16(1), 181–190.
De Moraes Farias, P.F. (1974). Silent trade: Myth and historical evidence. History in Africa,1, 9–24.
Diamond, j. (1997). Tüfek, mikrop ve çelik (Ü. Çelik, Çev.). Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
Doğan, İ.B. (2009). Tarih öncesinde ticaret ve değiş tokuş. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Dolfsma, W., & Spithoven, A. (2008). “Silent Trade” and the supposed continuum between OIE and NIE. Journal of Economic Issues, 42(2), 517–526.
Drucker, P. (1965). Cultures of the North Pacific Coast. New York: Chandler Publishing Company.
Earle, T. (2013). Şefler nasıl iktidara geldiler: Tarih öncesinde politik ekonomi (B. Gürel, D. Demiröz, Çev.). İstanbul: Versus Kitap.
Eriksen, T.H. (2009). Küçük yerler büyük meseleler: Sosyal ve kültürel antropoloji (A. E. Koca, Çev.). Ankara: Birleşik Yayınevi.
Eriksen, T.H. (2010). Antropoloji tarihi (A. Bora, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Eröz, M. (1982). İktisat sosyolojisine başlangıç. İstanbul: Filiz Kitabevi Yayınları.
Finans Gündem. (2011). Yunanistan’da ilkçağ yöntemi. Erişim adresi: http://www.finansgundem.com/haber/ yunanistanda-ilkcag-yontemi/316812.
Finley, M.I. (2007). Antik çağ ekonomisi (H. P. Erdemir, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Gazey, H. ve Yüksek, P. (2018). Arjantin’de krize karşı direniş-dayanışma deneyimleri. Erişim adresi: https://www. birgun.net/haber-detay/arjantin-de-krize-karsi-direnis-dayanisma-deneyimleri-227577.html.
Global Barter. (2015). Barter nedir? Barter nasıl işler? Erişim adresi: https://www.globalbarter.com.tr/sikcasorulan-sorular/
Gudeman, S. (2001). The anthropology of economy: Community, market, and culture. Malden: Blackwell.
Güran, T. (2012). İktisat tarihi. İstanbul: Der Yayınları.
Güvenç, B. (1974). İnsan ve kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
Hann, C., & Hart, K. (2011). Economic anthropology. Cambridge: Polity Press.
Harper, D. A. (2004).Trade, language and communication. Retrieved from: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/ download? =10.1.1.93.4633&rep=rep1&type=pdf.
Humphrey, C. (1985). Barter and economic disintegration. Royal Anthropological Institute of Great Britain andIreland, 20(1), 48–72.
Humphrey, C., & Hugh-Jones, S. (1992). Introduction: Barter, exchange and value. In C. Humphrey & S. Hugh-Jones (Eds.), Barter, exchange and value: An anthropological approach (pp.1–20). Cambridge: Cambridge University Press.
Hürriyet Haber. (2018). 5 muz, 2 yumurtaya saç kesimi. Erişim adresi: http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/40828041.
Isaac, B. L. (2005). Karl Polanyi. In J.G. Carrier (Ed.), A handbook of economic anthropology (pp.14–25). Northampton, MA: Edward Elgar Publishing.
Kerov, V. (2014). Toplumlar: İlkel, köleci, feodal, kapitalist toplum biçimleri (T. Erdem, Çev.). İstanbul: Arya Yayıncılık.
Lewellen, T.C. (2011). Siyasal antropoloji (A.E. Koca, Çev.). Ankara: Birleşik Yayınevi.
Marchionatti, R. (2012). The economists and the primitive societies: A critique of economic imperialism. The Journal of Socio-Economics, 41, 529–540.
Mauss, M. (2006). Sosyoloji ve antropoloji (Ö. Doğan, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Mayor, T.(2012). Hunter-Gatherers: The original libertarians. The Independent Review,16(4), 485–500.
Mint. (2018). Barter system history: The past and present. Retrieved from: https://www.mint.com/barter-systemhistory-the-past-and-present.
Naughton,C.(2013).A barter way of doing business. Retrieved from: https://www.theguardian.com/ commentisfree/2013/jan/04/barter-exchange-goods-recession.
Öğün, S. (2017). Hediyeleşme. Erişim adresi: https://www.yenisafak.com/yazarlar/suleymanseyfiogun/ hediyeleşme-2040846.
Özeroğlu, A.İ. (2014). Barter’ın Türk finans sektöründe yeri ve uygulanabilirliği. International Journal of Economic and Administrative Studies, 7(13), 115–132.
Parkins, H. (1998). Time for change? Shaping the future of the ancient economy. In H. Parkins & C. Smith (Eds.), Trade, traders and the ancient city (pp.1–15). Abingdon, Oxon: Routledge.
Pearson, E. (2007). Digital gifts: Participation and gift exchange in Livejournal communities. First Monday, 2(5), http://firstmonday.org/article/view/1835/1719.
Polanyi, K. (1977). The livelihood of man. H. W. Pearson (Ed.). New York: Academic Press.
Polanyi, K. (2013). Büyük dönüşüm: Çağımızın siyasal ve ekonomik kökenleri (A. Buğra, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Price, J.A. (1967). Conditions in the development of silent trade. Kroeber Anthropological Society Papers, 36, 67– 79.
Price, J.A. (1980). On silent trade. In G. Dalton (Ed.), Research in Economic Anthropology (pp.75–96). Greenwich, Conn.: JAI Press.
Risdale, F. (1997). A Discussion of the potlach and social structure. Totem: The University of Western Ontario Journal of Anthropology, 3(2), Article 3.
Sahlins, M. (2010). Taş devri ekonomisi (T. Doğan, Çev.). İstanbul: BGST Yayınları.
Sédillot, R. (2005). Değiş tokuştan süpermarkete: Tarih boyunca ticaretin öyküsü (E. N. Erendor, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Sencer, M. (1987). Toplumların evrimi. Amme İdaresi Dergisi, 20(1), 33–58.
Şenel, A. (1982). İlkel topluluktan uygar topluma: Geçiş aşamasında ekonomik toplumsal düşünsel yapıların etkileşimi. Ankara: A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
TRT Haber. (2018). Arjantin’de ekonomik kriz yaşayan halk “takas pazarları” kurdu. Erişim adresi: https://www. trthaber.com/haber/dunya/arjantinde-ekonomik-kriz-yasayan-halk-takas-pazarlarikurdu-373642.html.
TUID. (2009).Ukrayna ekonomisi, değiş tokuş sistemine geçiyor. Erişim adresi: http://tuid.org.ua/ukraynaekonomisi-dei-toku-sistemine-geçiyor.
Veblen, T. (2005). Aylak sınıfının teorisi (Z. Gültekin, C. Atay, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
Wells, C. (1984). Sosyal antropoloji açısından: İnsan ve dünyası (B. Güvenç, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Williams, C.C. (1996). The new barter economy: An appraisal of local exchange and trading systems (LETS). Journal of Public Policy, 16(1),85–101.
Ziegler, R. (2012). The kula ring of Bronislaw Malinowski: Co-evolution of an economic and ceremonial exchange system. Review of European Studies, 4(1),15–27.