YAYGIN GÖRÜLEN KRONİK HASTALIKLARDA KÜLTÜREL FARKINDALIK

Hemşirelikte, ilk olarak Peplau, ardından King tarafından kültürün ruh sağlığı üzerine etkisi olduğu ifade edilmiş ve “kültür” bir kavram olarak kabul edilmiştir. Kardiyovasküler hastalıklar, kanser, diyabet ve kronik solunum yolu hastalıkları gibi kronik hastalıklar dünyanın önde gelen ölüm nedenidir. Bu nedenle tüm ülkelerde önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bireylerin kültürel açıdan uygun bakım almaları, hemşirelerin kaliteli bakım verebilmeleri için gereklidir ve aynı zamanda bu hemşirelerin yasal ve ahlaki sorumluluğudur. Kültürel olarak uygun sağlık bakımı, etnik gruplar arasındaki sağlık farklılıklarını azaltmak için bir araç olarak önerilmiştir. Kültürel yeterliliğe ilişkin literatür, farklı dilleri konuşabilen ve farklı kültürlere uygun hizmet sunan sağlık profesyonellerinin işe alınmasına yönelik programlar, tercüman hizmetlerinin ve uygun hasta eğitim materyallerinin geliştirilmesi, sağlık hizmetleri danışmanlarının kullanımı ve sağlık hizmeti sağlayıcıları için kültürel yeterlilik eğitimini içermektedir. Bu makalede, literatür ışığında yaygın görülen kronik hastalıklar ile kültürel olarak değişen sağlık inançları ve kültürel farkındalık anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

kronik hastalık, kültür, farkındalık, kültürel farkındalık

CULTURAL AWARENESS IN COMMON CHRONIC DISEASES

In nursing, it was first mentioned by Peplau and then by King that culture had an effect on mental health and culture was accepted as a concept. Chronic diseases such as cardiovascular diseases, cancer, diabetes and chronic respiratory diseases are the leading cause of death in the world. Therefore, it is an important public health problem in all countries. The culturally appropriate care of individuals is necessary for nurses to provide quality care and at the same time they are legal and moral responsibility of nurses. Culturally appropriate health care has been proposed as a means to reduce health differences among ethnic groups. The literature on cultural competence includes programs for the recruitment of health professionals who can speak different languages and provide appropriate services to different cultures, the development of interpreter services and appropriate patient training materials, the use of health care consultants and the training of cultural competences for health care providers. In this article, we discuss culturally changing health beliefs and cultural awareness with common chronic diseases.

Keywords:

chronic diseases, culture, awareness, cultural awareness,

PDF

___

Anderson, L.M., Scrimbshaw, S., Fullilove, M., Fielding, J.E., Normand, J., 2003,The Task Force on Community Preventive Services. Culturally competent healthcare systems: a systematic review, Am J Prev Med, 24(3S),68–79.
Aslan Ü, Korkmaz M. Diyabetli Bireylerin İnsülin Uygulama Bilgi-Beceri Düzeyleri: Doğru ve Yanlışlar. DEUHFED 2015;8(1):18-26.
Bakan G, Azak A, Özdemir Ü. Diyabet ve Sosyo-Kültürel Yaklaşım. The Journal of Kesit Akademi. 2017;3(12):180-195).
Bayık Temel A. Kültürlerarası (çok kültürlü) hemşirelik eğitimi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;11:92-101.
Bolsoy N, Sevil Ü. Sağlık-hastalık ve kültür etkileşimi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006;9:78-87.
Bulutlar ON. Diyabet Hastalarına Beslenme Açısından Yaklaşım, Okmeydanı Tıp Dergisi. 2015;31(Ek sayı):39-44.
Buregyeya E, Kulane A, Colebunders R, Wajja A et al. Tuberculosis knowledge, attitudes and health-seeking behaviour in rural Uganda. Int J Tuberc Lung Dis. 2011;15(7):938–942.
Castro FG, Alarcón EH. Integrating Cultural Variables into Drug Abuse Prevention and Treatment with Racial/Ethnic Minorities. Journal of Drug Issues 2002;32:783-810.
Çınar D, Olgun N, Yava A. Kültürlerarası Diyabet Beslenme Algoritması. DOHH. 2017;9(1):1-6.
Dennis K, Duncan G. Spiritual care in a multicultural oncology environment. Curr Opin Support Palliat Care 2012;6:247-53.
Ford JL. Racial and ethnic disparities in human papillomavirus awareness and vaccination among young adult women. Public Health Nurs 2011;28:485-93.
Göçgeldi E, Babayiğit MA, Hassoy H, Açıkel CH ve ark. Hipertansiyon tanısı almış hastaların algıladıkları yaşam kalitesi düzeyinin ve etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 2008;50:172-179.
Karaca Sivrikaya S, Çınar D. Diyabet ve Kültürel Yaklaşım. DOHH. 2016;8(1):30-37.
Lönnroth K, Jaramillo E, Williams B, Dye C, Raviglione M. Drivers of tuberculosis epidemics: the role of risk factors and social determinants. Soc Sci Med. 2009;68(12):2240–2246.
Macfarlane J, Alpers M. Treatment-seeking behaviour among the Nasioi people of Bougainville: choosing between traditional and western medicine. Ethn Health. 2009;14(2):147–168.
Massey P, Wakageni J, Kekeubata E, Maena’adi J et al. TB questions, East Kwaio answers: community-based participatory research in a remote area of Solomon Islands. Rural Remote Health. 2012;12:2139.
Olgun N, Eti Aslan F, Coşansu G, Çelik S. Diabetes Mellitus. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Eds: Karadakovan A, Eti Aslan F. Nobel Kitabevi, 2014, Adana.
Özsezer Kaymak G, Karaca Sivrikaya S. Diyabet ve Stigma. DOHH. 2017;9(2):67-73.
Pehlivan S, Yıldırım Y, Fadıloğlu Ç. Kanser, Kültür ve Hemşirelik. ACU Sağlık Bil Derg 2013(4):168-174.
Pektekin Ç (2000) Pskiyatri hemşireliğinde temel kavramlar. N. Kum (Ed.) Psikiyatri Hemşireliği El JKitabı. II. Baskı.BİRMAT Matbaacılık San Tic. Ltd. Şti. İstanbul 9-37.
Rong X, Peng Y, Yu HP, Li D. Cultural Factors İnfluencing Dietary And Fluid Restriction Be-haviour: Perceptions Of Older Chinese Patients With Heart Failure, Journal Of Clinical Nursing. 2016;26:717–726.
Shaw SJ, Huebner C, Armin J, Orzech K, Vivian J. The Role of Culture in Health Literacy and Chronic Disease Screening and Management. J Immigrant Minority Health. 2009;460-467.
Sungur G. Kronik Hastalıklarda Kültürel Yaklaşım. Kültürlerarası Hemşirelik. Eds: Seviğ Ü, Tanrıverdi G. İstanbul Tıp Kitabevi, 1. Baskı, 2012, İstanbul.
Tanrıverdi G, Bayat M, Sevig U, Birkök C. Evaluation of the effect of cultural characteristics on use of health care services using the ‘Giger and Davidhizar’s transcultural assessment model: a sample from a village in eastern Turkey. DEUHYO ED 2011;4:19-24.
Tanrıverdi G, Bedir E, Seviğ Ü. Cinsiyetin sağlıkla ilgili bazı davranış ve görüşler üzerindeki etkisi. Kor Hek 2007;6:435-40.
Tanrıverdi̇ G, Ünüvar R, Yalçın M, Sürer M ve ark. Çanakkale'de Yaşayan Romanların Purnell’i̇n Kültürel Yeterli̇li̇k Modeli̇ İle Değerlendi̇ri̇lmesi̇, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15(4):244-253.
Tanrıverdi G. Hemşirelerde Kültürel Yeterliliği Geliştirme Yaklaşım ve Önerileri. Eds: Ülker Hİ, Birkök MC. Pozitif Matbaa, 2016, Ankara.
The New Jersey Medical School Global Tuberculosis Institute. Cultural Competency and Tuberculosis Care A guide for self-study and self-assessment. 2016.
Tortumluoğlu G, Okanlı A, Özer N. Hemşirelik bakımında kültürel yaklaşım ve önemi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, www. insanbilimleri.com, 07.10.2004.
Tortumluoğlu G. Trankültürel hemşirelik ve kültürel bakım modeli örnekleri. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004;8:47-57.
Viney KA, Johnson P, Tagaro M, Fanai S et al. Tuberculosis patients’ knowledge and beliefs about tuberculosis: a mixed methods study from the Pacific Island nation of Vanuatu. BMC Public Health. 2014; 14: 467.
Williamson M, Harrison L. Providing culturally appropriate care: a literature review. Int J Nurs Stud 2010;47:761-9.
World Health Organization. Noncommunıcable Diseases Progress Monitor 2017. Geneva, Switzerland.