İzmit Körfezi’ nde Kirletici Kaynakların Dağılımı ve Deniz Ekosistemine Etkisi

İzmit Körfezi, gerek coğrafi konumu gerekse Türkiye’nin en önemli sanayi alanını barındırması itibari ile lojistik sektöründe çok önemli bir potansiyele sahiptir. Körfez, coğrafi konum olarak İstanbul ve Kocaeli şehirleri arasında bulunmakta olup Marmara denizinin doğusunu oluşturmaktadır. Sanayi yatırımlarının kentsel alanla iç içe olması, yoğun sanayinin getirdiği çevre kirliliği, gemi inşa sanayisinin büyümesi ve dolgu taleplerinin kıyı alanları ve ekosistemler üzerindeki olumsuz baskısı ve Petro-Kimya tesislerinin varlığı nedeni ile etrafında kurulu bulunan 35 adet liman-iskele ve pek çok sanayi tesisiyle İzmit Körfezi; ekonomik açıdan önem taşımakla beraber yoğun sanayileşme ve yıllık 12.000-15.000 arası gemi trafiği sonucu çevresel kirlilik yönünden risk altındadır(Önem, M. 2015). Körfez noktasının birinci derece deprem kuşağında olması ve büyük aktif fayların varlığı ise bu riski tetiklemektedir. 1999 depremi ve sonuçları bunun en önemli göstergesidir. Bu çalışmanın amacı, evsel veya endüstriyel girdilerdeki değişimlerin ve diğer çevresel baskıların Körfez su kalitesine ve ekosistemine etkilerini ortaya koymak ve bu yönde alınması gereken önlemlerin belirlenerek daha sonra yapılacağı öngörülen çalışmalar için örnek teşkil etmektir.

Keywords:

: İzmit Körfezi Ötrofikasyon, Ekolojik Kalite Durumu,

PDF

___

1. Algan, O., Altıok H., Yüce, H. (1999) Seasonal variation of suspended particulate matter in two-layered İzmit Bay, Turkey. Estuarine Coastal and Shelf Science, 49: 235-250.
2. Avaz, G., 2014.Ülkemiz Kıyı ve Geçiş Sularında Tehlikeli Maddelerin Belirlenmesi Projesi,2014,TÜBİTAK MAM Matbaası Gebze/Kocaeli, ANKARA-2014
3. Avaz, G., Tüfekçi V., Tüfekçi., H., vd. (2011).Türkiye Kıyılarında Kentsel Atıksu Yönetimi: Sıcak Nokta ve Hassas Alanların Yeniden Tanımlanması: Atık Özümseme Kapasitelerinin İzleme Modelleme Yöntemleriyle Belirlenmesi ve Sürdürülebilir Kentsel Atıksu Yatırım Planlarının Geliştirilmesi Projesi (SINHA, 2008-2011)” Proje Ortakları: TÜBİTAK MAM, ODTÜ DBE, DEÜ DBTE, 106G124 No.lu TÜBİTAK KAMAG 1007 Projesi, Müşteri: T.C. Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı, Gebze/KOCAELİ.4. Behalf of MEMPIS Project, Final Report. Funded by: Grontmij Nederland Bv. Istanbul University, Institute of Marine Sciences and Management, Turkey.
5. Beken ve diğ., 2014. Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme İşi,2014. Marmara Denizi Final Raporu, TÜBİTAK MAM Matbaası Gebze/Kocaeli, ANKARA-2014
6. Beken ve diğ., 2013 Deniz ve Kıyı Suları Kalite Durumlarının Belirlenmesi ve Sınıflandırılması (DEKOS) projesi final raporu, Rapor No. ÇTÜE.13.155, Şubat 2014, Gebze-Kocaeli.TÜBİTAK MAM.
7. Beken ve diğ., 2018 Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme İşi,2018. Marmara Denizi Final Raporu, TÜBİTAK MAM Matbaası Gebze/Kocaeli, ANKARA-2018
8. Beşiktepe, Ş., Özsoy, E ve Ünlüata, Ü., 1993. Filling Of The Sea Of Marmara By The Dardanelles Lower Layer Inflow, Deep-Sea Res., 40:1815-1838.
9. Bostan, Ü., 2017: İzmit Körfezi Kirlilik Önleme ve Atıksu Arıtma Çalışmaları,III: Marmara Denizi Sempozyumu Sonuç Raporu, Marmara Belediyeler Birliği,2017
10. Cumalı, F. Özcan, E. Kırcı-Elmas, (2007). Sampling Programme at The Sea of Marmara on SWECO-BMB (1976): İzmit Kanalizasyon master planı. Cilt 1, İller Bankası Genel Müd., Ankara.
11. ÇŞB, TÜBİTAK-MAM, 2014. Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme İşi,2014 Marmara Denizi Final Raporu, TÜBİTAK MAM Matbaası Gebze/Kocaeli, ANKARA-2014
12. ÇŞB, TÜBİTAK-MAM, 2017. Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme İşi,2017 Marmara Denizi Final Raporu, TÜBİTAK MAM Matbaası Gebze/Kocaeli, ANKARA-2017
13. ÇŞB, TÜBİTAK-MAM, 2018. Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme İşi,2018 Marmara Denizi Final Raporu, TÜBİTAK MAM Matbaası Gebze/Kocaeli, ANKARA-2018
14. ÇŞB-ÇEDİDGM ve TÜBİTAK-MAM (2017) Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme İşi 2014-2016 Marmara Denizi Özet Raporu, ISBN:978-605-5294-72-4, TÜBİTAK MAM Matbaası Gebze/Kocaeli, 71 sy., ANKARA-2017.
15. DEKOS(Deniz ve Kıyı Suları Kalite Durumlarının Belirlenmesi ve Sınıflandırılması Projesi. ÇŞB, TÜBİTAK-MAM (2014). ÇTÜE 5118703, Rapor No. ÇTÜE.13.155 (Sonuç Raporu), Şubat 2013, Gebze-Kocaeli.
16. Ediger ve diğ. (2014). İzmit Körfezi Su Kalitesinin Ve Karasal Girdilerin İzlenmesi ve Kirliliğin Önlenmesine Yönelik Önerilerin Geliştirilmesi Projesi, Sonuç Raporu, TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü.
17. Ediger D., S. Hüsrevoğlu, V. Tüfekçi, H. Atabay, B. Sözer (2013) İzmit Körfezi Su Kalitesi ve Karasal Girdilerin İzlenmesi ve Kirliliğin Önlenmesine Yönelik Önerilerin Geliştirilmesi, projesi (5138701) Sonuç Raporu, TÜBİTAK MAM, 76s.
18. Ediger, D., Beken, Ç., Tolun, L., Tüfekçi, V., Tüfekçi, H., (2011). İzmit Körfezi Su Kalitesinin ve Karasal Girdilerin İzlenmesi ve Kirliliğin Önlenmesine Yönelik Önerilerin Geliştirilmesi Projesi Sonuç Raporu, 104 sayfa, Kodu: 5118701 ÇE 12.78, TÜBİTAK MAM Çevre Enstitüsü, Gebze, Kocaeli.
19. Ediger,D., Beken, S.Ç., Tüfekçi, V., Tolun, L., Tüfekçi, H., Mantıkçı, M. ve Atabay, H. (2010): İzmit Körfezi su kalitesinin ve karasal girdilerin izlenmesi ve kirliliğin önlenmesine yönelik önerilerin geliştirilmesi. Sonuç Raporu. ÇE.02.02.TÜBİTAK-MAM, Çevre Enstitüsü, Gebze, Kocaeli.
20. Ediger, D., ve diğ. (2008). İzmit Körfezi Su kalitesinin ve Karasal Girdilerin İzlenmesi ve Kirliliğin Önlenmesine Yönelik Önerilerin Geliştirilmesi.
21. Kahraman, N., Önem, M., Deniz, M.(2016). “Water Qualıty Monıtorıng Polıcıes; Model Of Izmit Bay”.I. Ulusal Denizlerde İzleme ve Değerlendirme Sempozyumu, 21-23 Aralık 2016,İstanbul.
22. MEMPIS, Konsorsiyumu 2007. Marmara Çevre Master Planı ve Yatırım Stratejisi Marmara Denizi Havzası Final Raporu T.C. Çevre ve Orman Bakanlıgı Avrupa Yatırım Bankası 120 pp.
23. Morkoç, E., Tüfekçi, V., Okay. O.S., Egesel L., Tüfekçi H., Orhon S. (1995) İzmit Körfezi Su Kalitesinin Özellikleri Teknik Raporu, TÜBİTAK-MAM, Gebze-Kocaeli,56.
24. Müftüoğlu A.E., Aksu A., Demirel N., Erşan M.S. (2010). Marmara Denizi Kirlilik İzleme Çalışması. Çevre ve Orman Bakanlığı.
25. Orhon,D., Gönenç., E., Tünay,O., Akkaya, M., The prevention and the removal of the water pollution in İzmit bay: Determination of technological aspests., ITU-Civil Eng. Publ., 373 pp.(in Turkish)1984
26. Okay, O.S., Tolun, L. Telli- Karakoç, F., Tüfekçi, V., Tüfekçi, H. and Morkoç, E. (2001). İzmit Bay ecosystem after Marmara earthquake and subsequent fire: The long term data.. Marine Pollution Bulletin , 42/5, 361-369.
27. Okus, E. Ozturk, I. Sur, H. I. Yuksek. A., Tas, S. Aslan-Yilmaz, A. Altiok, H. Balkis, N. Dogan, E. Ovez, S. Aydin, A.F. (2008) Critical evaluation of wastewater treatment and disposal strategies for Istanbul with regards to water quality monitoring study results, Desalination 226, 231–248
28. Orhon, D., Gönenç, E., Tünay, O., Akkaya, M., (1984), “The prevention and removal of water pollution in the Izmit Bay: Determination of the technological aspects”. Technical Report, ITU- Civil Eng. Pub., 373
29. Önem,M.(2015), “Marmara Denizi Kıyı Koruma Uygulamaları: İzmit Körfezi Örneği” 2. Marmara Denizi Sempozyumu, 22-23 Aralık 2015, İstanbul.
30. Sur H. İ., K.C. Güven, E. Okuş, O. Algan, C. Gazioğlu, A. Yüksek, H. Altıok, N. Balkıs, S. Taş, A. Aslan-Yılmaz, N. Yılmaz, A. E. Müftüoğlu, Ü. Karhan, A. Aksu, N. Demirel, S. Timur, A., Dumlu, G., Timur, H., Çiler, M., Ilhan, R. and Balkaş, T. (1982), “The prevention and removal of the water pollution in Izmit Bay: Determination of technological aspects”, TUBITAK- MRI, Chem. Dept. Publ. No. 106, 383 p
31. Sur H.İ., Apak R., Yüksek A., Altıok H., Taş S., Balkıs N., Ünlü S., Erçağ, E., Yılmaz N., 2010, “Marmara Denizi Kirlilik İzleme Projesi Final Raporu”, Çevre ve Orman Bakanlığı
32. SWECO-BMB (1976): İzmit Kanalizasyon master planı. Cilt 1, İller Bankası Genel Müd., Ankara.
33. Şahin, O.A., 2015. İzmit Körfezi Deniz Trafiğinin Iwrap Model Kullanılarak İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aralık 2015