Artvin, Rize ve Trabzon İlleri Akarsularının Ağır Metal Kirliliğinin Belirlenmesi

Bu çalışmanın amacı, Doğu Karadeniz bölgesinde bulunan illerden (Artvin, Rize, Trabzon) seçilen istasyonların bazı fizikokimyasal parametreler ve ağır metaller bakımından değerlendirilmesini sağlamaktır. Karadeniz’i besleyen bu akarsular ve kollarından toplamda 27 istasyon seçilmiş ve 2019-2020 yıllarında arazi şartlarına bağlı olarak örnekleme yapılmıştır. Sıcaklık, çözünmüş oksijen, pH, elektriksel iletkenlik, Toplam çözünmüş katı madde parametreleri HQ 40 D marka su ölçüm cihazı ile ölçülmüştür. Ağır metal analizleri için Sinop Üniversitesi Merkezi Araştırma Laboratuvarından hizmet alımı yapılmıştır. Yapılan analizler sonucu, Al bakımından tüm istasyonların, Cd bakımından ise bazı istasyonların oldukça yüksek konsantrasyona sahip olduğu tespit edilmiştir. Mn, Zn, Pb, Ni, Fe, Cu bakımından istasyonların hemen hemen hepsinin yüksek kaliteli su özelliği gösterdiği görülmüştür. Fizikokimyasal parametrelerin mevsim sıcaklıkları, arazi yapısı, eğim, yağış oranı gibi faktörlere bağlı olarak değiştiği, pH dışındaki ölçümlerin mevzuatta belirlenen sınırlara göre 1. Sınıf su özelliği gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Doğu KAradeniz, akarsu, ağır metaller

Determination of Heavy Metal Pollution in River of Artvin, Rize and Trabzon Provinces

The aim of this study is to evaluate the stations selected from the provinces in the Eastern Black Sea region (Artvin, Rize, Trabzon) in terms of some physicochemical parameters and heavy metals. A total of 27 stations were selected from these rivers and their tributaries feeding the Black Sea, and sampling was carried out in 2019-2020 depending on the land conditions. Temperature, dissolved oxygen, pH, electrical conductivity, and total dissolved solids parameters were measured with a HQ 40 D brand water measuring device. For heavy metal analysis, services were purchased from the Sinop University Central Research Laboratory. As a result of the analyzes made, it was determined that all stations had a very high concentration in terms of Al and some stations in terms of Cd. It was observed that almost all of the stations showed high quality water characteristics in terms of Mn, Zn, Pb, Ni, Fe, Cu. It has been determined that physicochemical parameters vary depending on factors such as seasonal temperatures, land structure, slope, precipitation rate, and parameters, except pH show 1st class water characteristics according to the limits determined in the legislation.

Keywords:

Eastern Black Sea heavy metals, pollution, river,

PDF

___

Alkan, A., Serdar, S. & Fidan, D. (2008) “Kirlilik ve Karadeniz”, Yunus Araştırma Bülteni, 1, 6-7. Altin, A., Ozolcer, I.H. & Yildirim, Y. (2009) “Water pollution in the Southern Coastal Region of the Black Sea”, Fresenius Environmental Bulletin, 18, 2170- 2180.
Anonim, (2011). Çevre Sağlığı, Suların Analiz Parametreleri. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
Arıman, S., Cüce, H., Özbayrak, E., Bakan, G. & Büyükgüngör, H. (2007). Orta Karadeniz kıyı şeridi nehirleri su ve sediman ortalamalarında ağır metal kirliliği. 7. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi. Yaşam Çevre Teknoloji. 24-27 Ekim, İzmir.
Bakan, G. & Büyükgüngör, H. (2000). “The Black Sea”, Marine Pollution Bulletin, 41, 24-43
Bayram, A. & Önsoy, H. (2011) “Harşit Çayı (Giresun-Tirebolu) tarafından Karadeniz’e taşınan kirleticilerin belirlenmesi”, 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, 21-23 Kasım 2011, Trabzon, Türkiye, 545-555.
Bjerknes, V., I. Fyllingen, L. Holtet, H.C. Teien, B.O. Rosseland & F. Kroglund. (2003). Aluminum in acidic river water causes mortality of farmed Atlantic Salmon (Salmo Salar L.) in Norwegian Fjords. Marine Chemistry 83(3/4), 169-174.
Boran M. & Sivri N. (2001). “Trabzon (Türkiye) il sınırları içerisinde bulunan Solaklı ve Sürmene derelerinde nütrient ve askıda katı madde yüklerinin belirlenmesi”, E.Ü Su Ürünleri Dergisi, 18, (3-4), 343-348. Bozcaarmutlu, A., Sapmaz, C., Aygun, Z. & Arinç, E. (2009) “Assessment of pollution in the West Black Sea Coast of Turkey using biomarker responses in fish”, Marine Environmental Research, 67, 167-176.
Dokap 2013, T.C. Kalkınma Bakanlığı Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Rize İl Raporu, 1-21
Gray, N.F., (1996). Drinking water quality: problems and solutions, John Wiley & Sons Ltd.Baffins Lane, Chichester, England, P315.
Gultekin, F., Ersoy, A.F., Hatipoglu, E. & Celep, S. (2012) “Trabzon İli akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi”, Ekoloji Dergisi,21(82).
Kayar, N.V. & Çelik, A. (2003). Gediz Nehri kirlilik parametrelerinin tayini ve su kalitesinin belirlenmesi. Çev-Kor Dergisi.12 (47), 17-22.
Kiracı, A. (2014). Azap Gölü'nün sedimentlerindeki ve sularındaki ağır metal miktarlarının belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın, Türkiye.
Lantzy, R.J. & F.T. Mackenzie. (1979). Atmospheric trace metals: global cycles and assessment of man's impact. Geochim. Cosmochim. Acta 43(4), 511-525.
Metin Dereli, E., Ertürk A. & Çakmakçı, M. (2017). Yüzeysel sularda ağır metallerin etkileri ve ötrofikasyon ile ilişkisi, Turkısh Journal of Aquatic Sciences, 32(4):214-230. Doi: 10.18864/Tjas201720
Nacar, S. & Satilmis, U. (2017) “Temporal variation of organic and ınorganic carbon transport from the Southeastern Black Sea (Trabzon Province) Rivers”, European Journal of Engineering & Natural Sciences, 2017, 2 (1), 149-153.
Nacar, S., Bayram, A & Satılmış, U. (2018). Doğu Karadeniz Havzası (Trabzon) akarsuları tarafından Karadeniz’e taşınan toplam azot ve toplam fosfor konsantrasyonlarının belirlenmesi, 9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, 1-3 Kasım 2018 Adana, Türkiye, 119-131s.
Satılmış, U. & Bayram, A. (2014) “Değirmendere akarsuyu (Trabzon) tarafından Karadeniz’e taşınan kirleticilerin belirlenmesi”, 8. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, 7-9 Kasım 2014, İstanbul, Türkiye, 455-466.
Sönmez, A.Y., Hisar, O & Yanık T. (2012). Karasu Irmağında ağır metal kirliliğinin tespiti ve su kalitesine göre sınıflandırılması. Atatürk Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 43 (1), 69-77
Toroğlu, E., Toroğlu, S. & Alaeddinoğlu, F. (2006). Aksu Çayı’nda akarsu kirliliği. Coğrafi Bilimler Dergisi. 4(1), 93–103.
Türkmen, A. (2003). İskenderun Körfezi’nde deniz suyu, askıdaki katı madde, sediment ve dikenli taş istiridyesinde ağır metal birikimi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, Türkiye, 169s.
Verep, B., Serdar, S., Özçelik A.E. & Yüksek, T. (2020). Doğu Karadeniz Havzası akarsuları fizikokimyasal su kalitesinin değerlendirilmesi ve dağılışının coğrafi bilgi sistemi (CBS) kullanılarak belirlenmesi, Journal of Anatolian Environmental & Animal Sciences, 5(4),725-742