Filyos Nehri’nin Fiziksel Su Kalitesi Parametrelerinin İstatistiksel Olarak İncelenmesi

Filyos Nehri Batı Karadeniz Bölgesi’nde 13300 km2’lik havza alanı ve 312 km’lik uzunluğuyla 41- 4210’E boylamları ve 3175’-33N enlemleri arasında uzanmaktadır. Devrek ve Yenice ırmaklarının birleşimiyle oluşan Filyos Nehri Çaycuma Vadisi’nden geçerek, birleşim noktasından 34 km sonra Hisarönü’nde denize dökülür. Filyos Nehri yıllık ortalama 2.9 km3/yıl su ve 4.2 milyon ton/yıl sediment taşımaktadır. Aylık ortalama en büyük debi 219.13 m3/s değeriyle Nisan ayında, en düşük debi ise 18.03 m3/sn değeriyle Eylül ayında gözlenmektedir. Filyos Nehri’nin yıl boyu hidroelektrik üretim potansiyeli olmasına karşın, günümüzde nehir üzerinde herhangi bir hidrolik yapı bulunmamaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden bir tanesi akarsuyun hemen yakınında ulaşım yolları ve yerleşim alanlarının bulunması olarak gösterilmiştir. Bu çalışmada Filyos Nehri ve yan kollarına ait debi, akarsu sıcaklığı ve askıdaki sediment taşınım miktarı istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında kullanılan veriler Elektrik İşleri Etüt İdaresi’nden 1966-2005 yıllarını kapsayan veri dizisinden alınmıştır. Filyos Nehri’ndeki debinin 2/3’ünü Yenice Irmağı’ndan; 1/3’ünün ise Devrek Irmağı’ndan geldiği gösterilmiştir. Filyos Nehri’nde debi görülme olasılığı eksponansiyel olarak azalan bir fonksiyon sergilemiş ve debi değerleri %70 oranında 0–100 m3/s arasında dağılım göstermiştir. Kış mevsiminde ortalama akarsu sıcaklığı 5.3, yaz mevsiminde ise 20.6 olmaktadır. Aylık ortalama akarsu sıcaklığı ortalama hava sıcaklığıyla lineer; askıda taşınan sediment miktarı ise debinin 1.6-2.1 arasında değişen kuvvetleriyle ilişkilendirilmiştir. Bu çalışmada elde edilen regresyon denklemleri Filyos Nehri’yle ilgili eksik verilerin tamamlanmasında ve nehrin su kalitesi parametrelerinin tahmininde kullanabilir.

Keywords:

Filyos Nehri su kalitesi,

PDF

___

Bagnold, R.A., (1977). Bed-load transport by natural rivers, Water Resources Research, 13, 303–312.
Büyüksalih, İ., Akçin, H., Sefercik, U. G., Karakiş, S., Marangoz, A., (2005). Batı Karadeniz Sahil Bölgesindeki Filyos Nehri ve Deltasın Değişimlerinin Zamansal CBS ile İncelenmesi, E. Ü. Coğrafya Bölümü Sempozyumları III, EGE Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, İzmir.
Frazer, A.S., Meybeck, M., Ongley, E.D., (1995). Water quality of world river basins, United Nations Environmet Programme, Kenya.
Küçükali, S., (2007). The role of water temperature in selecting water supplies for Roman cities, Proceedings of ICE, Water Management (yayın aşamasında).
Küçükali, S., Çokgör, S. Kartal, B., (2006). Temporal variation of dissolved oxygen in a mountain stream plunge pool: An example from Northern Turkey, Proceedings, ASCE World Environmental and Water Resources Congress, Omaha.
Malmqvist, B. ve Rundle, S., (2002). Threats to the running water ecosystems of the world, Enviromental Conservation, 29, 134-153.
Şeker, D., Kaya, S., Musaoğlu, N., Kabdasli, S., Yuasa, A. and Duran, Z., (2005). Investigation of meandering in Filyos River by means of satellite sensor data, Hydrological Processes, 19, 1497-1508.
Stefan, H. G. ve Preud’homme, E.B., (1993). Stream temperature estimation from airtemperature, Water Resources Research., 29, 1, 27-45.
Van Rijin, L.C., (2007). Unified view of sediment transport by currents and waves I: Initiation of motion, bed Roughness, and bed-load transport, Journal of Hydraulic Engineering, ASCE, 133, 6, 649-667.