LİDER TİPLERİNE KUR’AN AÇISINDAN BİR YAKLAŞIM

İnsanlar birlikte yaşayan varlıklardır. Birlikte yaşamak için kurallara ihtiyaç duyarlar. Bu kuralları kendi kültürlerine ve yaşam tarzlarına bağlı olarak inşa ederler. Devamında ise bu kuralları sözlü veya yazılı olarak kanunlaştırırlar. Birlikte yaşamak ve toplumsal hedeflerine ulaşmak için bir yönetime veya doğrudan lidere ihtiyaç duyarlar. Daha genel bakıldığında bunu sadece lidere indirgeyebiliriz. Bu lider yönetimiyle birlikte toplumun kültürel yapısına göre onları yönetir ve ortak hedefe götürür. Bu nedenle lider kendine has birtakım özelliklere sahip olmalıdır. Sahip oldukları özelliklere ve tarzlara göre liderler sınıflara ayrılabildiği gibi şartlara göre kendi tarzının dışına çıkabilirler. Liderler; bir kısmı geleneksel bir kısmı çağdaş olmak üzere otokratik, demokratik, liberal, dönüştürücü, etkileşimci ve karizmatik olmak üzere tarzlara ayrılabilir. Yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’de umumiyetle peygamberler olmak üzere birçok liderden bahsedilmiştir. Bu liderlerin karar alırken ve hedefe ulaşmak için mücadele ederken uyguladığı metotlar ve hareket etme tarzları vardır. Bu hareket etme tarzları kendine has özelliklerinden dolayı farklılık gösterir. Bu özelliklere bakıldığında peygamberleri herhangi bir liderlik kalıbına sokamasak da hepsinin karizmatik lider olduğunu söyleyebiliriz. Yine aynı bağlamda bakıldığında Hz. Muhammed’i dönüştürücü bir lider olarak nitelendirebiliriz. Genel çerçeveden bakıldığında Kur’an’da sözü geçen toplum liderleri umumiyetle katılımcı ve karizmatik tarzda liderlik davranışları sergileseler de otoriter ve etkileşimci liderlik örnekleri görmek mümkündür. Liberal liderlik davranışları ise nadir durumlarda ihtiyaçlara ve şartlara göre tercih edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

lider, otokratik, demokratik, karizmatik, Kur'an, Sosyoloji

AN APPROACH TO LEADER TYPES FOR THE QUR'AN

People are living together. They need rules to live together. They construct these rules depending on their culture and lifestyles. Afterwards, they enact these rules orally or in writing. They need a government or direct leader to live together and achieve their social goals. More generally, we can only reduce this to the leader. This leads to a common goal, with the leadership management, according to the cultural structure of the society. For this reason, the leader must have certain characteristics. Leaders can be divided into classes according to their characteristics and styles and can go beyond their own style according to the conditions. Leaders; some of them can be divided into styles such as autocratic, democratic, liberal, transformative, interactionist and charismatic, with a traditional part being contemporary.Many of the Qur'anicQur'anic Qur'an mentions many leaders, usually prophets. These leaders have methods and ways of acting when making decisions and fighting to achieve the goal. These modes of movement differ from their specific characteristics. Looking at these characteristics, we can say that even though we cannot put the prophets into any form of leadership, they are all charismatic leaders. In the same context, Hz. We can characterize the Prophet Muhammad as a transformative leader. In the general framework, it is possible to see examples of authoritarian and interactive leadership, although the leaders of the community mentioned in the Qur'an usually exhibit leadership behaviors in a participatory and charismatic manner. Liberal leadership behaviors are preferred in rare cases when needs and conditions necessitated.

Keywords:

Leader, autocratic, democratic, charismatic, Quran, Sociology,

PDF

___

AKSEL, İ. (2003). İşletme yöneticilerinin liderlik davranışlarının iş tatmini üzerine etkileri ve bir uygulama. Denizli: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
ARIKAN, S. (2001). Otoriter ve demokratik liderlik tarzları açısından Atatürk’ün liderlik davranışlarının değerlendirilmesi. Hacettepe üniversitesi İİBF dergisi 19 (1). ss. 231-257.
ARUN, K. (2008). Liderlik tarzları ile paylaşımcı bilgi kültürü ilişkisi. Erzurum: Yayınlanmamış doktora tezi.
AYSEL, L. (2006). Liderlik ve duygusal zeka. Kocaeli: Yüksek lisans tezi.
BAKAN, İ., BÜYÜKBEŞE, T. (2010). Liderlik türleri” ve güç kaynaklarına ilişkin mevcut-gelecek durum karşılaştırması: Eğitim kurumu yöneticilerinin algılarına dayalı bir alan araştırması. KMÜ sosyal ve ekonomik araştırmalar dergisi 12 (19). ss. 73-84.
BAŞARAN, İ. (1992). Yönetimde insan ilişkileri. Ankara: Gül yayınevi.
BOLAT, T., SEYMEN, O. (2003). Örgütlerde iş etiğinin yerleştirilmesinde ‘dönüşümcü liderlik tarzı’nın etkileri üzerine bir değerlendirme. Sosyal bilimler dergisi (9). ss. 59-86.
ÇELİK, C., SÜNBÜL, Ö. (2008). Liderlik algılamalarında eğitim ve cinsiyet faktörü: Mersin ilinde bir alan araştırması. Süleyman Demirel üniversitesi, iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi (3). ss.49-66.
ÇELİK, Y., UĞURLUOĞLU, Ö. (2009). Örgütlerde stratejik liderlik ve özellikleri. Hacettepe sağlık idaresi dergisi (12). c. 12. ss. 121-156.
ÇETİN, N.G., BECEREN, E. (2007). Lider kişilik: Gandhi. Süleyman Demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi (5). c.3 ss. 110-132.
DURNA, U. (2002). Yenilik yönetimi. Ankara: Nobel yayınları.
EREN, E. (2001). Yönetim ve organizasyon (çağdaş ve küresel yaklaşımlar). İstanbul: Beta basım yayım dağıtım A.Ş..
ER-RAZİ, F.(1999). Et tefsiru’l kebir. Beyrut: Daru’l-İhyai’tTurasi’l-Arabi.
ERYEŞİL, K., İRAZ, R. (2017). Liderlik tarzları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Selçuk üniversitesi sosyal bilimler meslek yüksekokulu dergisi (2). c. 20. ss. 129-139.
EREN, E. (1998). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları.
ERDAL, M. (2007). İşletmelerde dönüştürücü liderlik davranışlarının analizi. Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Kahramanmaraş: Yüksek lisans projesi.
ERARSLAN, L. (2004). Liderlik olgusunun tarihsel evrimi, temel kavramlar ve yeni liderlik paradigmasının analizi. Milli eğitim dergisi (162).
EFİL, İ. (2010). İşletme organizasyonu ve ekip yönetimi. Bursa: Dora yayınları.
ET-TABERİ, İ. C. (1992). Camiu’l Beyan fi Tevili’l-Kur’an. Beyrut.
FRED, A., MANSKE, A. (1994). Etkili liderliğin sırları. Çeviren: Metin Arıkan. Ankara: K.H.O. yayınları.
GÜNER, Ş. (2002). Dönüşümsel liderliğin güç kaynakları ve silahlı kuvvetler organizasyonunun dönüşümsel liderliğe uygunluk açısından değerlendirilmesi. Isparta: Yayınlanmamış yüksek lisans tezi.
İBN KESİR, E. (2005). Tefsiru’l- Kur’ani’l- Azim. Beyrut: Daru’l- kütub el- ilmiyye.
KARAMAN, H. vd., (2012). Kur’an yolu meal ve tefsiri. Ankara: Diyanet işleri başkanlığı yayınları.
LİMSİLA, K., OGUNLANA, S.O. (2008). Performance and leadership outcome correlates of leadership style and subordinate commitment. Engineering, construction and architectural management (15). ss. 164-184.
ÖZDEMİR, V. (2014). Dönüştürücü (transformasyonel) liderliğin kaynağı olarak hz. Muhammed (s.a.s). Bingöl üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi (7). c. 4. ss. 27-52.
ÖZKALP, E., KIREL, A. Ç. (2010). Örgütsel davranış. Bursa: Ekin yayınları.
SARUHAN, S. C., YILDIZ, M. L. (2009). Çağdaş yönetim bilimi. Ankara: Beta basım A.Ş.
ŞAHİN, A., TEMİZEL, H., ÖRSELLİ, E. (2004). Bankacılık sektöründe çalışan yöneticilerin kendi liderlik tarzlarını algılayış biçimleri İle çalışanların yöneticilerinin liderlik tarzlarını algılayış biçimlerine yönelik uygulamalı bir çalışma. 3. Ulusal Bilgi, ekonomi ve yönetim kongresi bildiri kitabı. Sözkesen matbaacılık, Eskişehir, ss. 657-665.
ŞİMŞEK, M. Ş., AKGEMCİ, T., ÇELİK, A. (2003). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Konya: Adım matbaacılık ve ofset.TÜZ, M.,
SABUNCUOĞLU, Z. (2008). Örgütsel psikoloji. Ankara: Alfa aktuel yayınları.
VECCHIO, P. (1991) Organizational behavior. 2nd. Edition. London.
WERNER, I. (1993). Liderlik ve yönetim. Çeviren: Vedat Üner. İstanbul: Rota yayınları.
YANGİL, F.M. (2016). Bilgi toplumunda liderlik: Sürdürülebilir liderlik. Dumlupınar üniversitesi sosyal bilimler dergisi (48). ss. 128-143.
YILMAZ, M. K. (2011). Çalışanların liderlik tiplerine ilişkin algılamaları ile motivasyon ilişkisi: Özel sektör ve kamu sektörü çalışanları üzerine bir alan araştırması. İzmir: Yüksek Lisans Tezi.
YÜKSEL, M. M. (2006). Karizmatik lider örneği olarak hz. Ömer. Konya: Yüksek lisans tezi.
ZEMAHŞERİ. (1997). El- Keşşaf an- Hakaikit-tenzil ve uyünü’l- ekavil fi vücuhi’t- te’vil. Beyrut.