Kur'an'da Kolektif Bilinç ve Mümin Kardeşliği

Bir batı kavramı olan kolektif bilinç, İbn-i Haldun’un “Sebep Asabiyeti”, Gökalp’in “Maşeri Vicdan” gibi İslami ve milli kavramlarla birlikte ele alındığında daha evrensel nitelik taşıyan bir olgu olarak karşımıza çıkar. Kolektif bilinç ve din kavramları karşılıklı bir oluşum ilişkisi içindedir ve birbirinden ayrılmaz. Bu önbilgi temelinde, bu iki olgunun birlikte değerlendirilmesi önemlidir. Temelini İslam şiarlarının oluşturduğu bir toplumda, İslam Müslümanlara toplum bütünlüğünü sağlayacak bir ortak bilinç sağlamıştır. Toplumdaki değişme ve gelişme sonucu artan ekonomik refah ve iş bölümlerinde uzmanlaşma ve dolayısıyla buna bağlı bireyselleşme durumunda klasik batı kaynaklarına göre kolektif bilincin zayıflaması öngörülür. Artan uzmanlaşma ve bireyselleşmenin İslam toplumundaki mümin kardeşliği bağlamındaki sosyolojik etkisi ise batı toplumlarına kıyasla daha farklı olmuştur. Bu duruma araştırmamızda ayrıntıları ile değinileceği üzere Müslümanların batılı toplumların tam aksine ekonomik gelişmeyi mümin kardeşliğiyle sağlayarak toplumdaki kolektif bilinci güçlendirmeleri örnek verilebilir. Son olarak, Kur’an-ı Kerim’de Mümin kardeşliğinin kolektif bilincinin, ibadetler aracılığıyla nasıl sağlandığı, konuları ele alınmıştır. Dolayısıyla bu bağlamda İslam’daki temel ibadetlerin toplumsal bütünleşme ve kolektif bilinç açısından bir değerlendirilmesi de yapılmış, ibadetlerin kolektif bilincinin mümin kardeşliğini oluşturması açısından sosyal bilinç etkilerine göz atılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

: kolektif bilinç, mümin kardeşliği, “sebep asabiyeti”, “maşeri vicdan”, toplumsal bütünleşme

Collective Consciousness and Mu’min Brotherhood In Qur'an

The concept of collective consciousness, a western concept, is a phenomenon that has a more comprehensive there by more universal character when it is evaluated together with Islamic and national concepts such as Ibn-i Haldun’s "Sebep Asabiyeti", Gökalp’s "Maseri vicdan". The concepts of collective consciousness and religion are in a relationship and can not be separated. On the basis of this background, it is important to evaluate these two phenomenons together. Islam has provided a common consciousness to Muslims to provide community integrity on the basis of Quranic laws and this common consciousness comes out as an Islamic brotherhood. As a result of the change and development in society, increase in economic wealth, specialization and individualization are predicted to weaken collective consciousness according to classical western sources. The sociological impact of increase in specialization and individualization in the context of Islamıc brotherhood has produced different results compared to western societies. As an example to this situation, which we have given more information in the text, is Muslims. On the contrary of the western societies, Muslims have strengthened collective consciousness in society by providing economic development using their Islamıc brotherhood. This could be seen in example of the Muhajirun and the Ensar. Finally, the Qur'an deals with the topics like; how the collective consciousness created through worships therefore our research will provide some information about this topics. Since sociality is as effective as conscience in worships; an evaluation of fundamental worships in Islam in terms of social integration and collective consciousness has been made and the effects of social consciousness have been examined for collective consciousness of worships in terms of forming an Islamıc brotherhood in this research. From this point of view, the main subject of our research is the study of the Islamic brotherhood as an example of the concept of collective consciousness in Quran and also the evaluation of sociological consequences in this context.

Keywords:

collective consciousness, Islamic brotherhood, “sebep asabiyeti”, “maşeri vicdan”, social integration,

PDF

___

ACAR, Mustafa. DEMİR, Ömer. (1992). Sosyal Bilimler Sözlüğü. Ağaç Yayınları.

AKYÜZ, İsmail. (2014). İslam’da Dini Pratiklerin Toplumsal Dayanışmaya Etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies. Sayı 25, s.461-482, 2014.

AKYÜZ, Niyazi. Çapcıoğlu İhsan. (2015). Din Sosyolojisi El kitabı. Grafiker Yayınları. Ankara.

ALBAYRAK, Ahmet. (2000). Bir Medeniyet Kuramcısı Olarak İbn Haldun. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. Sayı: 9, Cilt: 9.

ALBAYRAK, Ahmet. (2010). İbn-i Haldun’un Medeniyet Tasarımı ve İnsan. Journal of Islamic Research. 21 (1). 7-20.

ARON, Raymond. (1994). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri. Çev: Korkmaz Alemdar. Bilgi Yayınevi. Ankara.

ARSLAN, Mustafa. (2005). İslam’ın İlk Döneminde Toplumsallaşma Olgusuna Sosyolojik Bir Bakış: Kardeşleştirme Örnek Olayı. İslami Araştırmalar Dergisi. Cilt:18 SAYI:3 ss: 251-274

BARDAKOĞLU, Ali. (2000). İcbar. TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt: 21. Sayfa 408-410

BAŞ, Eyüp (2013). İslam Tarihi. Grafiker Yayınları. Ankara

ÇOŞTU, Yakup (2009). Toplumsallaşma Kavramı Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. IX (2009), sayı: 3

DURKHEIM, Emile. (2006). Toplumsal işbölümü. Çev. Prof. Dr. Özer Ozankaya. Cem Yayınevi. İstanbul.

DURKHEIM, Emile. (2010). Sosyolojik Yöntemin Kuralları. Çev. Cenk Saraçoğlu. Bordo Siyah yay.

EFE, Mehmet. (2009). İlahi Dinlerde İbadet ve Namaz. İslam Araştırmaları. Yıl: 2, Sayı: 3, s. 20. İstanbul.

ERUL, Bünyamin, KELEŞ, Ekrem. (2017). Haccı Anlamak. DİB Yayınları.

ESGİN, Ali. (2005). Anthony Giddens Sosyolojisi, Anı Yayıncılık.

GIDDENS; Anthony. (2013), Sosyoloji. Çev. Hüseyin Özel, Kırmızı Yayınları, İstanbul

GÜNEŞ, Abdurrahman. (2014). Sosyolojik Olarak Din Ve Toplum İlişkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: 24, Sayı: 1, Sayfa: 153-164, Elazığ.

GÜNGÖR, Özcan. (2007). Kur’an’da Sosyal Bütünleşme. Diyanet İlmi Dergi. Cilt: 43. Sayı: 2. Sayfa: 173-190

GÜNGÖR, Özcan, SARIKAYA M. Emin. (2017). Sosyoloji ve İlahiyat(çı) Açısından Anlamı. Journal of Analytic Divinity. Cilt: 1, Sayı:1, Sayfa: 1-21, Ankara-Türkiye

HALİL; İmadüddin. (2010). İslam Medeniyetine Giriş. Çev. Adem Yerinde. İlimyurdu Yayıncılık. İstanbul.

İBN-İ HALDUN. (2015). Mukaddime I. İlgi Kültür Sanat Yayıncılık. Yayına Hazırlayan: Dr. Arslan Tekin. İstanbul.

İLMİHAL, (2006). Diyanet İşleri Başkanlığı. Ankara.

KONGAR, Emre. (1981). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği. Remzi Kitabevi.

KUR’AN’I KERİM MEALİ. (2015) Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. 18. Baskı. Ankara

KURT, Abdurrahman. (2008). Sosyolojik Din Tanımları ve Dine Teolojik Bakış Sorunu. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 17. Sayı:2. Sayfa: 73-93

NIRUN, Nihat. (1981). Sistematik Sosyoloji Açısından Ziya Gökalp. Kültür Bakanlığı Yayınları.

ÖNKAL, Ahmet. (2015). Rasulullah’ ın İslam’a Davet Metodu. Kitap Dünyası Yayınları. İstanbul.

ÖZDEMIR, Mustafa. (2007). Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın Eserlerinde Din Ve Toplum İlişkisi. T.C Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

ÖZYURT, Cevat. (2007). Durkheim Sosyolojisinde Ahlaki Kontrol Sorunu. Değerler Eğitimi Dergisi. Sayı 13. Sayfa 95-121

RITZER, George. (1992). Sociological Theory. Mcgraw-Hill, Third Edition. Çev. Ümit Tatlıcan.

SARIÇAM, İbrahim. (2002). Hz. Muhammed Ve Evrensel Mesajı. 7. Baskı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.

SLATTERY, Martin. (2014). Sosyolojide Temel Fikirler. 6. Basım. Sentez yayıncılık. İstanbul.

TASLAMAN, Caner. (2011). Astronomi Ve Fizik Alanından Örneklerle Kuran’ın Tüm Özelliklerini Ve Olağanüstülüklerini Bütünsel Değerlendirmek. www.canertaslaman.com

TOKLUOĞLU, Ceylan. (2013). Ziya Gökalp ve Türkçülük. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. Cilt 68. No. 3. s. 113-139

TOKUR, Behlül. (2014). Dindarlık Sorunu: Psikolojik Bir Tahlil. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Sayı:41. Sayfa: 257-286

ÜNAL, Ahmet Zeki. (2016). Klasik Fransız Sosyoloji Geleneğinde Toplumsal Düzenin Yeniden İnşası Sorunu ve “İkame Din”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Dergi 18.

ÜNAL, Vehbi. (2010). İslam’da İbadetlerin Sosyal Fonksiyonu. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. XIV/1. 355-370.

YAZIR, Elmalılı M. Hamdi. (1992). Hak Dini Kur’an Dili. 1. Cilt, Azim Yayıncılık, İstanbul,

ARKADAŞ; Hanifi. Din ve Toplum İlişkisi, Erişim Tarihi: 07.11.2017 http://www.academia.edu/8772928/din_ve_toplum_ili%C5%9Fkisi

PIEPMEYER, Anna (2007) Collective Consciousness. Erişim Tarihi: 07.11.2017. http://csmt.uchicago.edu/glossary2004/collectiveconsciousness.htm

YAKA, Aydın, (2010). Sosyal Bütünleşme-Çözülme ve Sosyal Güven Duygusu. Erişim Tarihi:11.11.2017 http://www.aydinyaka.com/index.php/tum-makaleler/11-sosyal-butunlesme-cozulme-ve-sosyal-guven-duygusu.html

Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2017
Yayıncı: Özcan GÜNGÖR

Arşiv