Sarıgöl Fay Zonu Boyunca Meydana Gelen Deformasyonların Nedenleri Üzerine Bir Araştırma

Bu çalışmada, Sarıgöl Fay Zonu boyunca gözlenen yüzey deformasyonları incelenmiştir. Sarıgöl kasabası, Gediz Grabeni’nin güneydoğu ucunda yer alır. Çalışma alanında yüzlek veren birimler, alttan üste doğru, Menderes Masifi’ne ait metamorfik kayalar, Pliyo–Pleyistosen yaşlı Asartepe formasyonu ve Holosen yaşlı alüvyonlardır. Asartepe formasyonu zayıf çimentolanmış kırıntılı kayaçlardan oluşmaktadır ve metamorfik kayaçları uyumsuzlukla örtmektedir.  Haritalanan faylar, Sarıgöl alanını üç bloğa ayırır. Sarıgöl yerleşim alanını kat eden faylardan biri (Sarıgöl Fayı) kanallarda, asfalt yolda ve evlerin duvarlarında deformasyonlara neden olmuştur. 2000 yılında Sarıgöl Fayı’nın yüzey deformasyonu boyunca meydana gelen düşey yer değiştirme miktarları 20 – 45 cm olarak ölçülmüştür. 2010 yılında aynı hatta ölçülen yer değiştirme miktarları 1.00 – 1.25 m’dir. Çalışmada, on yıllık dönem içinde meydana gelmiş olan 60 – 85 cm’lik ilave oturmaların nedenleri araştırılmıştır. Listrik-normal büyüme fayı olarak tanımlanan Sarıgöl Fayı’nın düşen bloğu üzerinde gelişen fay cebinde, zemin tabakaları fayın konveks şekilli aynasına doğru eğimlidir. Bu cepte, yüzeyden itibaren 9.0 – 11.5 m derinliğinde, geçirimsiz özellikte, CH-tipi killer ve bu kil seviyesinin üzerinde de silt ve kum tabakaları yer almaktadır. Fayın aynası ve geçirimsiz kil tabakası üzerinde yer alan üçgende, aşırı yağışlar sonrasında yüzey suları birikmektedir. Listrik faya doğru eğim kazanmış kumlu zeminlerin yağışlar sonrasında su ve eğimin etkisi ile borulanarak fay açıklığından kaçtığı tahmin edilmektedir. Açıklık oluşumu, konveks fay yüzeyinde düşen fay bloğunun dönme hareketiyle açıklanmıştır. Diğer taraftan, su seviyesi düşümü her metrede yaklaşık 1 ton/m2’lik fazladan bir gerilme oluşturmuş ve normal konsolide olmuş killi zeminler yeniden konsolidasyona uğramıştır. 2000 – 2010 yılları arası kuraklık problemi ve aşırı su çekimine bağlı olarak yeraltısu seviyesinin düşümüyle gelişen alansal oturmalar (sübsidans) ve sismik aktiviteyle fay bölgesi boyunca meydana gelen düşey yer değiştirmeler, bu çalışmada ayrıntılı olarak incelenmiştir.

___

  • Arpat, E., Bingöl, E., 1970. Ege Bölgesi graben sisteminin gelişimi üzerine düşünceler. Maden Tetkik ve Arama Estitüsü Dergisi, 73, 1-9.
  • ASTM D 2435-96, 2003. Standart test medhod for one-dimensional consolidation porperties of soils. Annual Book of ASTM Standarts: 04.08, West Conshocken, 238–247.
  • Aytekin, M., 2000. Deneysel Zemin Mekaniği. Akademi Yayınevi, Trabzon, 264 s.
  • Bowles, J. E., 1998. Foundation Analysis and Design (2nd edition). McGraw-Hill, New York, 1175 p.
  • Koca, M. Y., Kıncal, C., 2001. The geotechnical properties of the Sarıgöl province (Manisa, Turkey). 4th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology, Isparta, Turkey, 21-25 May, Proceedings, 463–480. http://www.koeri.boun.edu.tr/ Kandilli Deprem Araştırma ve Gözlem Enstitüsü (KOERI), 2011. Boğaziçi Üniversitesi, Elektronik belge.
  • Koca, M. Y., Sözbilir, H., Özer, S. ve Kıncal, C., 2000. Manisa ili Sarıgöl ilçesi yerleşim alanına ait jeolojik etüt raporu. Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Araştırma Raporu.
  • Sarıgöl Gazetesi, 2010. Aylık bağımsız gazete. Sarıgöl, 154-155, s. 9.
  • Seyitoğlu, G., Scott, B. C., 1991. Late Cenozoic crustal extension basin formation in West Turkey. Geological Magazine, 128, 155-166.
  • Temiz, H., Gürsoy, H., Tatar, O., 1998. Kinematic of late Pliocene-Quarternary normal faulting in the southeastern end of the Gediz Graben, Western Anatolia, Turkey. International Geology Review, 40, 638-646.
  • Tokimatsu, K., 1988. Penetration test for dynamic problems. Penetration Testing. ISOPT-1, De Ruiter (Ed.), Balkema, Rotterdam, 117-136.
  • Wroth, C. P., Wood, D. M., 1978. The correlation of index properties with some basic engineering properties of soils. Canadian Geotechnical Journal, 15 (2), 137-145.