Gürsel KANSUN, Yeşim TEMUR, Sedat TEMUR

518

Erkilet bazaltı'nın jeolojik, petrografik ve teknolojik incelemesi, Kayseri, Orta Anadolu

İnceleme alanı Kayseri'nin çevresinde geniş bir kesimi kaplamaktadır. Bazaltlar bu alanın kuzeybatı ve güneydoğu kesimlerinde yaygın olup, Erkilet civarında üretimi yapılmaktadır. Bu çalışmanın amacı Erkilet bazaltlarının jeolojik konumu, mineralojik, petrografik ve petrolojik özellikleri, jeokimyası ve teknolojik testlerine dayalı olarak yapıtaşı olarak kullanılabilirliğini değerlendirmektir. Erkilet Bazaltı, yöredeki Miyosen-Kuvaterner volkanitlerine ait bir birimdir. Mineralojik olarak%40-42 plajiyoklas mikrolitleri,%20-25 klinopiroksen,%18-20 olivin,%4-5 plajiyoklas fenokristalleri,%3-5 ortopiroksen,%4'ten az kalsit,%4'ten az opak mineral içermekte ve kayaç holokristalin, porfirik dokulu piroksen-bazalt bileşimi vermektedir. Jeokimyasal olarak K O - SiO dağılımına göre toleyitik-alkali, (K O+Na O)-SiO dağılımına göre bazalt, Zr/TiO - Nb/Y dağılımına göre sub-alkali bazalt, (Zr/Y)-Zr dağılımına göre kıta içi bazaltı, Y-La-Nb dağılımına göre de kıtasal kabuk etkileri gösteren geç-post orojenik bölgenin kıtasal bazaltı bileşimine uymaktadır. Kayacın yoğunluk, birim hacim ağırlığı, ağırlıkça su emme oranı, basınç direnci, don sonrası basınç direnci, don kaybı ve basınç direnci hem doğal yapı taşı, hem de kaplama taşı olarak kullanıma uygundur. Plaka verme, kenar köşe kesilmesi ve cila alma durumu iyi derecededir. Ortalama aşınma direnci sınır değere çok yakın çıkmaktadır.

Geological, petrographical and technological investigations of Erkilet basalt, Kayseri, Central Anatolia

The study is executed in a wide area of the around Kayseri. Basalts are prevalent in northwest and southeast of this area, and are produced in the surroundings of Erkilet. The aim of this study is the determination of production as building stone, depending on its geological setting, mineralogical and petrological properties, geochemistry, and technological testes of the basalt. Erkilet Basalt is the unit which belong to Miocene-Quaternary aged volcanites in the area. Mineralogically Erkilet Basalt contains 40-42%microlites of plagioclase, 20-25%clinopyroxene, 18-20 % olivine, 4-5 % phenocrystales of plagioclase, 3-5 % orthopyroxene, calcite less than 4 %, opague mineral less than 4 %, and these basalts which indicate holocrystalline and porphyritic textures have composition of pyroxene-basalt. Geochemically, these rocks conform thoelitic-alkali composition according to distribution of K O-SiO , basalt according to distribution of (K O+Na O) -SiO , sub-alkali basalt according to distribution of Zr/TiO -Nb/Y, intracontinental basalt according to distribution of (Zr/Y)-Zr, and composition of continental basalt of late-post orogenic belt indicating effects of continental crust. Density, unit weight, rate of water suction in point of weight,pressure resistance, pressure resistance after than frost, frost loss and pressure resistance of this rock appropriate for using being both natural building stone and coating stone. Plate giving, cutting of edge-corner, and varnish taking of this rock is at good degree.Average abrasion resistance of that is very near to the limit value.
PDF

___

  • Acme, 2007. http://www.acmelab.com
  • Atilla, C., Gençalioğlu Kuşçu, G., 2005. Cora Maarı'nın (Erciyes volkanik bölgesi) fiziksel volkanolojisi; Türkiye Jeoloji Bült., 48, 2, 43-58
  • Ayrancı, B., 1970. Orta Anadolu'da Kayseri civarında Erciyes volkanik bölgesinin kantitatif incelemelere istinaden petrolojisi ve jeolojisi; Maden Tetkik ve Arama Derg., 74, 13-24
  • Ayrancı, B., 1972. Orta Anadolu Erciyes bölgesi hiyalobazaltı yüksek temperatür labradoritinin optik oryantasyonu; Maden Tetkik ve Arama Derg., 78, 21-29
  • Baş, H., Güner, Y., Emre, Ö., 1986. Erciyes Dağı volkanitlerinin özellikleri; Selçuk Üniv. Müh. Mim. Fak. Derg., 1, 29-44
  • Baykal, F. , Tatar, Y. , 1970. Erciyes volkanizmasının yaşı hakkında gözlemler; Türkiye Jeol. Kur. Bült., 13, 19-25
  • Ercan, T., 1987. Orta Anadolu'daki Senozoyik volkanizması; Maden Tetkik ve Arama Derg., 107, 119-140
  • Haskin, L. A., 1989. Rare earth elements in lunar materials; Chemistry and Mineralogiy of Rare Earth Elements (Ed. B. R. Lipin and G. A. McKay), Reviee in Mineralogy, Vol 21, The Mineralogical Society ofAmer., 227-257.
  • İMMİB, 2001. Türkiye doğal taş envanteri (Kuşçu ve diğ., 2003'den).
  • Ketin, İ., Erentöz, C., 1963. 1:500.000 jeoloji haritası Kayseri paftası; Maden Tetkik ve Arama Genel Müd., 83 s
  • Koca, M. Y., Yavuz, B., Kıncal, C., 2001. Andezitlerin dış mekan kaplama taşı olarak kullanımında Bergama örneği; Türkiye 3. Mermer Semp.,Afyon, Bildiriler, 99-112
  • Koralay, T., Kadıoğlu, Y. K., 2003. İgnimbiritlerin taban ve tavan ilişkilerini belirleyen petrografik veriler: İncesu (Kayseri) ignimbiriti; Selçuk Üniv. Müh. Mim. Fak. Derg., 18, 1, 43-54
  • Korkanç, M., Tuğrul, A., 2003. Suitability of Quaternary basalts for congrete aggregates; Intern. Symp. Idustrial Minerals and Building Stones, Istanbul, Proceedings, 667-673
  • Kuşçu, M., Yıldız, A., Bağcı, M., 2003. Investigation of Ağın andesite as a building stone (İscehisar – Afyon, W-Turkey); Intern. Symp. Industrial Mineals and Building Stones, Istanbul, Proceedings, 243-252
  • Labanis, B., Lecolle, M., 1989. Le diagramme La/10-Y/15-Nb/8: un outil pour la discrimination des series volcaniques et la mise en evidence des processus de melange et/ou de contamination crustale; C.R. Acad. Sci. Ser. II, 309, 2023-2029
  • Le Bas, M. J., Le Maitre, R. W., Streckeisen, A., Zanettin, B., 1986.Achemical classification of volcanic rocks based on the total alkali – silica diagram; Journal of Petrology, 27, 745-750
  • McDonough, W. F., Sun S.-S., Ringwood A. E., Jagoutz E., Hofmann A.W., 1992. Potassium, rubidium, and cesium in the Earth and Moon and the evolution of the mantle of the Earth. Geochim. Cosmochim.Acta 56, 1001–1012.
  • MTA, 2002. 1:500.000 jeoloji haritası Kayseri paftası (Ed. M. Şenel); Maden Tetkik veArama Genel Müdürlüğü.
  • MTA, 2007. http://www.mta.gov.tr
  • Önal, A., Eren, D., Önal, A. ve Depci, T., 2005. Orduzu (Malatya) Volkanitleri'nin mermer ve yapıtaşı olarak kullanılabilirliği; Geosound / Yerbilimleri, 46, 229-244
  • Pearce, J. A., Cann, J., 1973. Tectonic setting of basic volcanic rocks using trace element analyses. Earth Planetary Science Letters 19, 290-300
  • Pearce, J. A., Norry, M. J., 1979. Petrogenetic implications of Ti, Zr, Y and Nb variations in volcanic rocks. Contributions to Mineralogy and Petrology 69, 33-47
  • Rojay, B., Yalınız, K. M., Altıner, D., 2001. Tectonic implications of some Cretaceous pillow basaltsfrom the North Anatolian ophiolitic melange (Central Anatolia– Turkey) to the evolution of Neotethys; Turkish J. Eart Sci., 10, 93-102
  • Saunders,A. D.,Tarney, J., 1979. The geochemistry of basalts from a back-arc spreading centre in the East Scodia Sea; Geochim. et Cosmochim. Acta, 43, 4, 555-572
  • Şentürk, A., Gündüz, L., Sarıışık, A., 1995.Yapı ve kaplamataşı olarak kullanılan endüstriyel kayaçlara teknik bir bakış; Endüstriyel Hammaddeler Semp. (Ed: Köse ve Kızıl), İzmir, 331 – 339
  • Taylor, S. R. McLennan, S. M., 1995. The geochemical evolution of the continental crust;
  • Toprak V., Göncüoğlu, M. C., 1993. Tectonic control on the development of the Neogene – Quaternary Central Anatolian volcanic province,Turkey; Geological Journal, 28, 357-369
  • TSE, 1977a. Doğal yapı taşları; Türk Standart. Enst.,TS 2513, 6 s
  • TSE, 1977b. Kaplama olarak kullanılan doğal taşlar; Türk Standart. Enst.,TS 1910, 7 s
  • TSE, 1983. Kireçtaşı (kalker) – yapı ve kaplama taşı olarak kullanımı; Türk Standart. Enst., TS 11137, 18 s
  • TSE, 1987. Tabii yapı taşları – muayene ve deney metodları; Türk Standart. Enst., TS 699, UDK 691.2, 30 s
  • TSE, 1989. Mohs sertlik cetveline göre sertlik tayini; Türk Standart. Enst.,TS 6809, 4 s
  • Uygun, A., 1976. Hırka (Kayseri) diyatomit yatağının jeokimyası ve oluşumu; Türkiye Jeol. Kur. Bült., 19, 2, 127-132
  • Weaver, B.L., Tarney, J. 1984. Empirical approach to estimating the composition of the continental crust.; Nature 310: 575-577
  • Wikipedia, 2007. http://en.wikipedia.org/wiki/Basalt fiber
  • Wilson, M., 1989. Igneous petrogenesis; Unwin Hyman Press, London, 456 pp
  • Winchester, J. A., Floyd, P. A., 1977. Geochemical discrimination of different magma series and their differentiation products using immobile elements; Chemical Geology, 20, 325-343.
  • Yalçınlar, İ., 1950. Türkiye'nin yeni volkanik arazisinin bazı morfolojik hususiyetleri; Türkiye Coğrafya Derg., 18, 19, 18-119
  • Yener, L., 2000. Andezit üretimi ve kullanımı artıyor; Mermer ve Doğal Taş Sekt. Derg., 24, 118-120
Jeoloji Mühendisliği Dergisi-Cover
  • ISSN: 1016-9172
  • Başlangıç: 1977
  • Yayıncı: TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Orta-Şabanözü Çankırı Yöresinin Jeolojisi ve Kömür Potansiyeli

İlker ŞENGÜLER

İgnimbiritlerin Jeomekanik Özelliklerinin Yapı Taşı Olarak Kullanımına Etkisi: Nevşehir Taşı

Mustafa KORKANÇ

Orta-Şabanözü (Çankırı)yöresinin jeolojisi ve kömür potansiyeli

İlker ŞENGÜLER

Fethiye-Burdur Fay Zonunun Bazı Neotektonik ve Paleosismolojik Özellikleri, GB-Türkiye

Murat ŞENTÜRK, Fuzuli YAĞMURLU, Mustafa BOZCU

Erkilet bazaltı'nın jeolojik, petrografik ve teknolojik incelemesi, Kayseri, Orta Anadolu

Gürsel KANSUN, Yeşim TEMUR, Sedat TEMUR

Erkilet Bazaltı'nın Jeolojik, Petrografik veTeknolojik İncelemesi, Kayseri, OrtaAnadolu

Sedat TEMUR, Yeşim TEMUR, Gürsel KANSUN