Ankara-Elmadağ-Kaleclk Dolayının Temel Jeoloji Özellikleri

Çalışma alanı Ankara, Elmadağ . Kalecik dolayını kapsar. Bu yörede, Ait Triyas'tan KuvaternereIcadar yağlardaki kaya birimleri yüzeylenir, Yeıil§ist fasiyesinde metamorfizma geçlrmif tortulve volkanik oluşuklardan yapılı olan ve yine aynı tür metamorfizmaya uframıı metaperidotitler içerenEmir Formasyonu, bölgede Menen en eski otokton birimdir, Emir Formasyonu üst© doğru yi»m yeiilsîst fasiyesinde metamorfîzmaya uframı§ ffllmadag- Formasyonu île geçişlidir, Elmadağ Formasyonu,baflica eşyaslı volkanitlerden olugan Drtaköy Formasyonu ile giriktir. Ortaköy Formasyonuiçinde yastık lav yapısı korunmuş vol Icani tier, radyolaritler ve teirectasları sıkça igle»nir, Elmadaf Farmasyonu, üste dofru kumlu Ifiregtäii, kireçtaşmdan oluşan Kegikaya Formasyonu'na geçişgösterir. Ankara Grubu olarak adlandırılan bu birimier, diyabaz day klan tarafından kesilirler, Karboniferve Permiyen yaflı kırmtılar ve kireçtaflarmı da çegtli boyutlai'da bloklar halinde yaygın olarak içeren AnkaraGrubu, Trlyas yaşındadır, Ankara Grubu üzerme, Liyas ya§ü Hasanoflan Formasyonu taban çakılta§ı ileuyumsun olarak gelir ve kumtaii-Qamurta|i-kireçta§ı ardalanması ile devam eder, Üste dofru Dogger-Malmyağlı killi kireçta§mdan olugan Akbayır Formasyonu'na geçer. Düzenli ofiyolit olarak saptanan Mdivan Ofiyo»üt Kompleksi, üstten eksikli olarak gaJişma alanında elenir, Mdivan Ofiyolit Kompleksi'nîn yerïê|imi sonrasıhızla derinleşen havzada, kumta§ıf volkarenit, çakıltafi ve volkanitlerden olu|an Hİsarköy Formasyonu İlenormal fli§ kamkterindekl Karadaf Formasyonu firik olarak çökelmistir. Bu iki formasyon içinde, BldivanOfiyolit Kompleksinden türemif çeşitli boyutlarda oiistolit ve olistostromlar vardır. Hisarköy Formasyonu veKaradağ Formasyonu üste dofru Maestrihtiyen yaşlı Ilıeapmar Formasyonu ve Samanlık Formasyonu'nageçer. Ortaç türbiditlerden oluşan Samanlık Formasyonu da yakınca ve ortaç türbidit karekterli ve Paleosenyafh Dizilitafîar Formasyonu ile" geçişlidir, Dizilitaşlar Pormaiyonu içinde e§yaşlı resiflerden koparak gelenbüyük kireçtaşı ölistolitleri vardır, Çakıltaii, kumtaşıjeyl ve mamlardan oluşan Eosen ya§lı Mahmutlar Formasyonu,§elf, delta, kumsal, kıyı ovası ve alüvyon yelpazesi ortamlarında çökelmi§tir, Mahmutlar Formasyonuile esyaşlı olarak Deliler volkanitî ayırtlanmı§tır. Oligosen yaflı Miskineedere Formasyonu, menderesi!ınnak ve evaporitik göl ortamlarında çökelmiş çakıltafi, çamürtaii/kumtaşı, marn ve jipslerden olu§-muştur. Üst Miyosen-Pliyosen ya|iı Tekke Volkaniti, çakıltafi, kumtafi ve tüflerden olu§an Karapınar Formasyonu,ırmak ve göl çökeli olan killi kireçtaşı, marn, kil taşı, çakıltası, kumtaşı ve tüf itlerden oluşan KavaklıFormasyonu ve aglomera, tüften olüfan Mamak Formasyonu Üe yanalda giriktir. Bölgedeki volkanik manın son ürünü olan BoMağ Bazaltı, önceki birimleri uyumsuz olarak örter, TutturUlmamıg veya az tuturulmuşkırıntılılardan oluşan Pliyosen yagiı Gölba§ı Formasyonu ,geni§ yayılım gösterir. Böige tektonik yapısınıAlpin Örejenik evresi ile kazanmıştır, Dügük açılı bindirmeler ile Ankara Grubu, Üst Kretâse veOligosen yaflı birimler üzerine, Üst Kretase yaşlı birimler. Paleosen ya§lı birimler üzerine, Paleosen ya§lı hurimler de Eosen yaşlı birimler üzerine itilmiştir. Arazi gözlemlerinden elde edilen veriler ışığında Orta Anadoluiçin olasılı jeotektonik evrim modeli önerilmiştir,
Anahtar Kelimeler:

Ankara-Elmadağ-Kalecik, Jeoloji

___

  • Akyürek, Bif Bilfiner, E4, Dafer, Z ve Sunu, O., 1979 a, Hacılar (Kş Çubuk^Ankara) bölfesinde Alt Tri. yas*ın varlıfı: Türkiye Jeol. Kur, Bült«, 22/2,
  • Akyürek, B,f Bİfeiner, B4J Çatal, E,# Dafer, 2., Soysal, Y„ ve Sunu; O-f 1979 bf Eldivan-Şabanözü (Çankırı) dolayında ofiyolit yerlefîmine ilişkin - bulgu* lar: Jeol, Müh, Odası yayınları 9,
  • Akyürek, BM Bilfiner, E,, Çatal, E,, Dafer, _Z„ Soysal, Ys ve Sunu, OM 1980, Eldivan-Şabanözü (Çan.kırı) Hasayaz^Çandır (Kalecik-Ankara) dola, yınm jeolojisi: Maden Tetkik ve Arama Ensi Rap,, 6741 (Yayımlanmamış),
  • Akyürek, B,, 1981 fAnkara MelaAjı'nm ku^y bölümünün temel jeoloji özellikleri: !g Anadolu'nun
  • jeolojisi Simpozyumu, 41-4ßfTürkiye Jeol. Kur, 35. Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara,
  • Akyürek, B„ Bılginer, E,, Akba§f Bs/ Hepfen, N,, Pehlivan, .•'$„ Sunu, O,, Soysal» Y4/Bafer, Z,, Çatal,
  • B.t Şözeri B, Yıldırım H, ve Hakyemess;YM 1982, Ankara-Klmadaf-Kalecik dolayının jeolojisi: Ma. den Tetkik ve Arama Ens t. Rap è 7298 ( Yayım» lanmamıg),
  • Akyürek, B, ve Soysal, Y;, 1983, Biga Yarımadası güney inin ( Sa vaitepe,Kirkafaç*Bergama. Ay valık ) temel jeoloji özellikleri: Maden Tetkik ve Arama Enst, Derg,. 95/96, 1-12,
  • Bailey, E,B, ve Mc CalUen, W.J., 19S0v Ankara Melanji ve Anadolu Şariyajı: Maden Tetkik ve Arama Enst. Derg., 40,
  • Batman, B,, 1978 a, Haymana Kuzeyinin Jeolojik Ev* rimi ve Yöredeki Melanjm İncelenmesi I, stratig» rafl birimleri: Hacettepe Üniv,, Yerbilimleri 4/1.2, 95-1244