Türkiye’nin Bilim Politikası: TÜBİTAK Üzerinden Bir Çözümleme

Bu çalışma Türkiye’de bilim politikasının 1960’lardan günümüze aldığı biçimleri analiz etmeyi hedeflemektedir. Türkiye’nin üniversiteler gibi eğitim kurumlarının dışında ilk bilim kurumu olan TÜBİTAK, yaşanan değişimin izlenmesine büyük oranda olanak tanıdığı için inceleme nesnesi olarak seçilmiştir. Çalışmada ilgili literatür ve bilim politikaları dokümanları kaynak olarak kullanılmıştır. Yapılan çözümlemede bilim politikalarının ilk aşamada (1960-1980) içe dönük sermaye birikimine bağlı olarak kalkınma, ikinci aşamada (1980 sonrası) dışa açılma stratejisinin bir sonucu olarak rekabet anlayışı temelinde geliştiği görülmüştür. İstenilen gelişmeyi sağlayacak mekanizmaları hâkim kılmakamacıyla diğer bilim kurumlarına olduğu gibi TÜBİTAK’a da özerkliği sınırlayacak yapısal müdahaleler yapılmıştır. Devletin benimsediği bilim anlayışı hâkim bilim tanımı olurken, bu bağlamda bilim kurumlarına yapılan müdahaleler günümüzde de devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kamu Politikası Analizi, Bilim Politikası, TÜBİTAK

Science Policy of Turkey: A TUBITAK Based Analysis

This study aims to analyze the transformation of science policy in Turkey from 1960s up until present. The Scientific And Technological Research Council Of Turkey (TUBİTAK), as the first science institution of Turkey out of educational ones like universities, is chosen for study, since it allows to follow above mentioned transformation. Resources of this study consist of official documents and relevant literature. Analyses show that science policies were shaped by development strategy based on inward capital accumulation in the firststage, and competitiveness through outward looking strategies in the second stage (1980 onwards). To this end, interventions have been made onto TUBİTAK as well as other scientific institutions in order to limit their autonomies. These interventions continue as thescience policy adopted by the state becomes the dominant definition of science.

Keywords:

Public Policy Analysis, Science Policy, TUBITAK,

PDF

___

Akdoğan, A. A. (2012), “Aydınlanmadan Neoliberalizme Kamu Politikasının Sarsıl(A)Mayan Egemenliği”, Amme İdaresi Dergisi, 45(4), 1-24.
Aşık, M. (2003), TÜBİTAK Oyunu, Milliyet Gazetesi, Tarih: 02.10.2003.
Bernal, J. D. (2009), Tarihte Bilim II, İstanbul: Evrensel Basım.
Çelik, F. E. (2008), Çalışma Alanı Olarak Kamu Politikası: Tarihsel Ve Düşünsel Kökler Üzerine, Amme İdaresi Dergisi, 41(3), 41-72.
Çetin, B. (2003), Bilim Yuvasında Yolsuzluk, Yeni Şafak Gazetesi, Tarih: 30.11.2003, http://www.yenisafak.com.tr/arsiv/2003/kasim/30/g02.html, (29.04.2015).
DeLeon, P. (2006), “The Historical Roots of the Field”, The Oxford Handbook of Public Policy, (Eds. M. Moran, M. Rein & R. E. Goodin), Oxford University Press, 39-57.
DPT (1968), İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972), http://ekutup.dpt.gov.tr/plan2.pdf, (26.11.2014).
DPT (1973), Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977), http://ekutup.dpt.gov.tr/plan3.pdf, (27.11.2014).
DPT (1979), Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983), http://ekutup.dpt.gov.tr/plan4.pdf, (27.11.2014).
DPT (1989), Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1995), http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/4/plan6.pdf, (25.11.2014).
DPT (1993), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), http://ekutup.dpt.gov.tr/plan1.pdf, (25.11.2014).
DPT (1995), Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000), http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/3/plan7.pdf, (25.11.2014).
DPT (2000), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/2/plan8.pdf, (25.11.2014).
DPT (2007), Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments/1/plan9.pdf, (25.11.2014).
Dündar, D. (2003), “Yenilik İktisadı”, İKÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1-2), 11-20.
Erat, V., Arap, İ. (2016), Dünyada ve Türkiye’de Bilim-İktidar İlişkisinin Evrimi, Notabene, Ankara.
Erim, R. (2009), “Kuruluşundan Bugüne Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu”, Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi II, (Ed. T. Çelik & İ. Tekeli), TÜBA, Ankara, 351-388.
Foucault, M. (2002), Toplumu Savunmak Gerek, YKY, İstanbul.
Habermas, J. (2013), İdeoloji Olarak Teknik ve Bilim, YKY, İstanbul.
Hobsbawm, E. J. (2003), Sermaye Çağı, Dost Yayınları, Ankara.
Hobsbawm, E. J. (2013), Devrim Çağı, Dost Yayınları, Ankara.
Kiper, M. (2004), “Sunuş”, Teknoloji, (TMMOB), Kozan Ofset, Ankara, 8-14.
Kökocak, A. K. (2005), Ekonomik Güç: Bilim ve Teknoloji, Odak, Ankara.
Köseoğlu, Ö. (2013), “Meslek, Sanat ve Disiplin Olarak Kamu Politikası: Türkiye’ye İzdüşümleri”, Bilgi, 26, 4-36.
Lyotard, J. F. (2013), Postmodern Durum, Bilgesu Yayıncılık, Ankara.
Mayor, F. (1997), “Bugün ve Yarın, Bilim ve İktidar”, Bilim ve İktidar, (Der. F. Mayor ve A. Forti), TÜBİTAK, Ankara, 153-192.
Orhan, G. (2007), “Kamu Politikalarıyla İlgili Sorunlar Nasıl Çözülür? Disiplinler Arası Bir Yaklaşım Olarak Kamu Politikası Analizi ve Getirdiği Açılımlar”, Kamu Yönetimi, (Ed. Ş. Aksoy, Y. Üstüner), Nobel Yayın, Ankara, 287-304.
Roe, E. (1994), Narrative Policy Analysis, Duke University Press, Durham and London.
TÜBİTAK. (1989), 25. Yılda TÜBİTAK. Bizim Büro Basımevi, Ankara.
Türkcan, E. (2003). “Teknoloji Seçimi Olarak Bilim ve Teknoloji Politikaları”, İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar, (Der. A. H. Köse, F. Şenses & E.Yeldan), İletişim Yayınları, İstanbul, 153-169.
Türkcan, E. (2009). Dünya’da ve Türkiye’de Bilim, Teknoloji ve Politika. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.