Küresel Belirsizliğin Borsa İstanbul İmalat Sanayi Üzerindeki Etkisi

Ekonomik kriz ve durgunluk dönemlerinde yatırımcılar, yaşanan belirsizlik ortamı nedeniyle ekonominin geleceğini öngörebilme sorunu ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Özellikle reel sektörde ortaya çıkan yüksek belirsizlik sonucu hisse senedi piyasasının oynaklığı da yükselmektedir. Bu bağlamda, reel sektör belirsizliğinin, hisse senedi piyasasının oynaklığı üzerindeki pozitif etkisinin küresel kriz dönemlerinde belirginleşeceği beklenebilir. Bu bağlamda çalışmanın amacı reel sektör belirsizliğinin, Türkiye’nin imalat sanayi sektörünün hisse senedi getirilerinin oynaklığı üzerindeki etkisini 2008 Küresel Finans Krizi ve COVID-19 Krizi çerçevesinde tartışmaktır. Üstel GARCH modelinin kullanıldığı analiz, 2008 Küresel Finans Krizi dönemini temsil etmesi için 15 Eylül 2008-30 Haziran 2009 ve COVID-19 Krizi dönemini temsil etmesi için ise 10 Mart 2020-25 Şubat 2022 tarihleri için gerçekleştirilmiştir. Analizde imalat sanayini temsil etmesi için gıda, kimya, tekstil, kâğıt, taş ve toprağa dayalı sanayi, metal ana sanayisi ile metal eşya sanayisinin hisse senetlerinin getirisi kullanılmıştır. Model sonuçları reel sektör belirsizliğinin arttığı küresel kriz dönemlerinde hisse senedi piyasasının oynaklığının arttığını göstermektedir. Model bulgularına göre 2008 Küresel Finans Krizi ve COVID-19 Krizi’nde Türkiye’nin imalat sanayi sektörünün hisse senedi getirilerinin oynaklığı artarken; hisse senedi oynaklığı COVID-19 Krizi’nde daha yüksek hesaplanmıştır. 2008 Küresel Finans Krizi, imalat sanayi sektörünün ortalama getirilerini etkilerken; COVID-19 Krizi ise daha çok sektör getirilerinin oynaklığını etkilemektedir. Sonuç olarak model bulguları, COVID-19 Krizi gibi reel sektörde ciddi daralmalara neden olan krizlerin hisse senedi piyasası oynaklığı üzerindeki etkisinin daha baskın olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hisse senedi piyasası, oynaklık, küresel finans krizi, COVID-19 krizi, belirsizlik

The Effect of Global Uncertainty on Borsa Istanbul Manufacturing Industry

In times of economic crisis and recession, investors face the problem of predicting the future of the economy due to the environment of uncertainty. The volatility of the stock market increases as a result of the high uncertainty especially in the real sector. In this sense, it can be expected that the positive effect of real sector uncertainty on the volatility of the stock market will become more evident in times of global crisis. In this context, the aim of the study is to discuss the effect of real sector uncertainty on the volatility of the stock returns of Turkey's manufacturing industry within the framework of the 2008 Global Financial Crisis and the COVID-19 Crisis. The analysis, using the exponential GARCH model, is conducted for September 15, 2008, to June 30, 2009, to represent the 2008 Global Financial Crisis period, and from March 10, 2020, to February 25, 2022, to represent the COVID-19 Crisis period. In order to represent the manufacturing industry in the analysis, the returns of the stocks of the food, chemistry, textile, paper, stone, and soil-based industries, metal main industry, and metal goods industry are used. The model results show that the volatility of the stock market increases during global crisis periods when the real sector uncertainty increases. According to the model findings, while the volatility of the stock returns of Turkey's manufacturing industry sector increased during the 2008 Global Financial Crisis and the COVID-19 Crisis; stock volatility was calculated higher in the COVID-19 Crisis. While the 2008 Global Financial Crisis affected the average returns of the manufacturing industry sector; The COVID-19 Crisis, on the other hand, mostly affects the volatility of sector returns. As a result, the model’s findings show that the effects of crises that caused serious contractions in the real sector, such as the COVID-19 Crisis, on stock market volatility are more dominant.

Keywords:

Stock market, volatility, global financial crisis, COVID-19 crisis, uncertanity,

PDF

___

Akan, Y. ve Atıcı Ustalar, S (2021). Bilgi Kanalı Olarak COVID-19 Salgınının Hisse Senedi Piyasalarının Oynaklığı Üzerindeki Etkisi. Maliye Dergisi, 180, 326-344.
Ali, R. ve Afzal, M. (2012). Impact of Global Financial Crisis on Stock Markets: Evidence from Pakistan and India. Journal of Business Management and Economics, 3:275-282.
Arbatli A.E.C., Davis, S.J., Ito, A. ve Miake, N. (2022). Policy Uncertainty in Japan. Journal of the Japanese and International Economies, 64: 1-24.
Arouri, M. Estay, C. Rault, C. ve Roubaud,D. (2016). Economic Policy Uncertainty And Stock Markets: Long-Run Evidence From The US. Finance Research Letters, 18:136-141.
Asgharian, H. Christiansen, C. ve Hou, A.J. (2022). The Effect of Uncertainty on Volatility and Correlation. Emerging Markets Finance and Trade, 58(9),1-13.
Atıcı-Ustalar, S. ve Şanlısoy, S. (2021a). COVID-19 Küresel Salgınının Hisse Senedi Piyasası Oynaklığı Üzerindeki Etkisi: BIST100 Uygulaması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 1143-1158.
Atıcı Ustalar, S. ve Şanlısoy, S. (2021b). COVID-19 Krizi’nin Türkiye ve G7 Ülkelerinin Borsa Oynaklıkları Üzerindeki Etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(2), 446 – 462.
Atıcı Ustalar, S. (2021). Geleneksel Finans Teorilerinde Risk ve Bilgi Maliyetleri İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. 3. International Baku Scientific Research Congress, 786-799, Bakü, Azerbaycan.
Baker, S.R., Bloom, N. ve Davis, S. J. (2013). Measuring Economic Policy Uncertainty. Stanford University Centre for Economic Performance, CEPR Working Paper, 1-55.
Bekaert, G., Ehrmann, M. ve Mehl, A. (2011). Global Crises and Equity Market Contagion. European Central Bank Working Paper Series, No:1381, 1-45.
Bekaert, G, Engstrom, E.C. ve Xu, N.R. (2021). The Time Variation in Risk Appetite and Uncertainty. NBER Working Papers, No: 25673.
Bhagat, S., Ghosh, P. ve Rangan, S. P. (2013). Economic Policy Uncertainty and Economic Growth in India. Indian Institute of Management Bangalore, Working Paper No: 407, 1-20.
Bilik, M. ve Aydın, Ü. (2021). Effect of COVID-19 on Financial Markets. Ç. Başarir and B. Darici (Ed.), Financial Systems, Central Banking, and Monetary Policy during COVID-19 Pandemic and After (ss.19-36). Published by Lexington Books, An imprint of The Rowman & Littlefield Publishing Group, Inc. London, United Kingdom.
Bollerslev, T. (1986). Generalized Autoregressive Conditional Heteroscedasticitiy. Journal of Econometrics, (31), 307-327.
Charles, A., Darné, O. ve Tripier, F.. (2018). Uncertainty and the Macroeconomy: Evidence from an Uncertainty Composite Indicator. Applied Economics, 50(10), 1093-1107.
Chou, R.Y. (1988). Volatility Persistence and Stock Valuations: Some Empirical Evidence Using GARCH. Journal of Applied Econometrics, (3), 279-294.
Çağıl, G. ve Okur, M. (2015). 2008 Küresel Krizinin İMKB Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkilerinin GARCH Modelleri İle Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28 (1) , 573-585.
Çetin, A. C. (2020). Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Türkiye'de Genel Ekonomik Faaliyetlere ve Hisse Senedi Borsa Endeksine Etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 4 (2) , 341-362.
Dajcman, S., Festic, M. ve Kavkler, A.. (2012). Comovement Dynamics between Central and Eastern European and Developed European Stock Markets during European Integration and Amid Financial Crises–A Wavelet Analysis. Engineering Economics, 23(1), 22-32.
Demirhan, E. (2020). COVID-19 Küresel salgınının Türkiye CDS primlerine ve BİST 100 endeksine etkisi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Değerlendirme Notu, Erişim tarihi: 21.11.2020.
Engle, R. F. (1982).Autoregressive Conditional Heteroskedasticity with Estimates of The Variance of U.K. Inflation. Econometrica , 50, 987-1008.
Gormsen, N.J. ve Koijen, R. S. J. (2020). Coronavirus: Impact on Stock Prices and Growth Expectations. University of Chicago, Becker Friedman Institute for Economics Working Paper No. 2020-22.
Göker, İ. E K.. , Eren, B. S. ve Karaca, S. S. (2020). The Impact of the COVID-19 (Coronavirus) on The Borsa Istanbul Sector Index Returns: An Event Study. Gaziantep University Journal of Social Sciences , 19 (Özel Sayı), 14-41.
Hardouvelis, G. A., Karalas, G., Karanastasis, D. ve Samartzis, P. (2018). Economic Policy Uncertainty, Political Uncertainty and the Greek Economic Crisis. https:// papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3155172.
Hwang, I., In, F.H. ve Kim, T.S. (2010). Contagion Effects of the U.S Subprime Crisis on International Stock Markets. Social Science Research Network, 1, 1- 49.
İskenderoğlu, Ö. ve Karakozak, Ö. (2013). 2008 Küresel Finansal Krizinin Finansal Oranlar Üzerine Etkisi: BIST' De İşlem Gören İmalat Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (2), 98-129.
İşler, İ. İ. ve Güven, A. (2021). COVID 19 Küresel Salgınının BIST 100 Endeksi Üzerindeki Etkileri. Politik Ekonomik Kuram, 5 (1) , 63-77.
Khoon G.S. ve Hui M.L.M, (2010). The Impact of the Global Financial Crisis: The Case of Malaysia”. Peanng: Third World Network, No:18524.
Knight, F. H. (1921). “ Risk, Uncertainty and Profit”, New york: The Riberside Press.
Kula, V. ve L. Özdemir (2009). 2008 Küresel Krizinin Şirketlerin Mali Durumu Üzerine Etkileri: İMKB’de İşlem Gören Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Ulusal Finans Sempozyumu, İstanbul.
Kundu, S. ve Amartya P. (2022). Effect Of Economic Policy Uncertainty On Stock Market Return And Volatility Under Heterogeneous Market Characteristics. International Review of Economics & Finance, 80, 597-612.
Lee, S. (2015). Macroeconomic Uncertainty and Its Impact on Economic Activity: Investigating Two DifferentMeasures,https://archivo.alde.es/encuentros.alde.es/anteriores/xviiieea/trabajos/l/pdf/182.pdf
Liu, L. ve Zhang, T. (2015). Economic Policy Uncertainty And Stock Market Volatility. Finance Research Letters, 15, 99-105.
Mandelbrot, B. B. (1963). The Variation of Certain Speculative Prices. The Journal of Business 36 (4), 394-419.
Narayan, P.K. ve Sharma, S.S. (2011). New Evidence On Oil Price And Firm Returns. Journal of Banking & Finance, 35(12), 3253–3262.
Nelson, D. B. (1991). Conditional Heteroskedasticity in Asset Returns: A New Approach. Econometrica, 59(2), 347-370.
Ölmez, U. ve Ekinci, A. A. (2020). Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Hisse Senedi Piyasasına Etkisi: BIST 100 Örneği. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 1, 225-239.
Özden, D. ve Ural, M. (2020). Küresel Finans Krizinin Finansal Bulaşıcılık Modeli ile BİST30 Endeksinde Analizi. İzmir Journal of Economics, 35(4), 857-877.
Peker, Y. ve Demirhan, E. (2020). COVID-19 Küresel Salgınının Borsa İstanbul’daki Sektörel Etkileri. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), Değerlendirme Notu, http://www.tepav.org.tr/upload/mce/2020/notlar/COVID19_kuresel_salgininin_borsa_istanbuldaki_sektorel_etkileri.pdf.
Podmajerska, K., (2016). The Impact of the Global Financial Crisis on the Selected Stock Markets. Economicke’ Rozl’ady-Economic Review, 45(1),19-30.
Sakthivel P., VeeraKumar, K, Raghuram G., Govindarajan K. ve Anand, V.V. (2014). Impact of Global Financial Crisis on Stock Market Volatility: Evidence from India. Asian Social Science, 10(10),86-94.
Seďa P. (2012). Impact Of The Global Financial Crisis On Stock Market Volatility: Evidence From Central European Stock Market. Proceedings of 30th International Conference Mathematical Methods in Economics, http://mme2012.opf.slu.cz/proceedings/pdf/135_Seda.pdf.
Sevinç, D. (2020). COVID-19'un Uluslararası Pay Piyasalarına Etkisi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 1, 59-75.
Sum, V. ve Fanta, F. (2012). Long-Run Relation and Speed of Adjustment of Economic Policy Uncertainty and Excess Return Volatility. International Research Journal of Finance and Economics, 102, 6-12.
Şentürk, Y. D. D. F. ve Pamukçu, D. D. F. (2014). 2008 Küresel Finansal Krizinin Borsa İstanbul (BIST)’Daki İmalat İşletmelerinin Finansal Yapıları Üzerine Etkileri: Otomotiv Sektörü Ve Ford Otosan A.Ş. Örneği. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2), 56-98.
Şenol, O., Akbulut, F., ve Gençtürk, M. (2022). Gelir Gruplarına Göre Ülke Endeksleriyle COVID-19 Göstergeleri Arasında İlişkinin Panel Veri Analiz Yöntemi İle İncelenmesi. İzmir İktisat Dergisi, 37(4), 929-946.
Temür, S. A. (2021). Koronavirüs COVID-19’un Dünya Borsaları Üzerine Etkisi Ve Bist-Perakende Sektöründeki Hisse Senetlerinin Bu Süreçteki Davranışları. Finansal Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi, 13 (25) , 773-797.
Veronesi, P. (1999). Stock Market Overreaction to Bad News in Good Times: A Rational Expectations Equilibrium Model. The Review of Financial Studies, 12, 975-1007.
Yan, B., Stuart, L. , Tu, A. ve Zhang, Q. (2020). Analysis Of The Effect Of COVID19 On The Stock Market And Investing Strategies. https://ssrn.com/abstract=3563380.
Yıldız, S. N. ve Aydın, Ü. (2022). COVID-19 Salgınının Türkiye’de Finansal Yatırım Araçları Üzerindeki Etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (1), 294-316.
Zalla, R. (2017). Economic Policy Uncertainty in Ireland. Atlantic Economic Journal, 45: 269-271.
Zhang, D., Hu, M. ve Ji, Q. (2020). Financial Markets Under The Global Pandemic Of COVID-19. Finance Research Letters, 36, 1-6.
Zhu Z., Bai Z., Vieito J. P. ve Wong W.K. (2019). The Impact Of The Global Financial Crisis On The Efficiency And Performance Of Latin American Stock Markets. Estu diosdeEc ono mía, 46(1), 5-30.