Esin SEVGİ DOĞAN, Cansu KOŞAR ŞAHİN, Dilan DENİZ AKAN, Sezgi ÇINAR PAKYÜZ, Kübra IŞIK, Kader MINGIR

HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN DİYABET RİSKLERİNİN BELİRLENMESİ

Amaç: Çalışmanın amacı, hemşirelik öğrencilerinin diyabet risklerini belirlemektir. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte planlanan araştırmanın örneklemini 271 hemşirelik öğrencisi oluşturdu. Veriler, “Öğrenci Tanıtım Formu” ve “FINDRISK Anketi“ ile toplandı. Verilerin istatistiksel analizinde sayı yüzde dağılımı, Mann Whitney U, Kruskall Wallis ve Spearman korelasyon analizi kullanıldı. Bulgular: Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalamasının 19,53±1,15, %76,8’inin kadın, %52,8’inin birinci sınıf öğrencisi olduğu belirlendi. Öğrencilerin ağırlık ortalaması 62,15±11,91 kg, boy ortalamaları 167,35±7,72 cm, bel ölçüsü ortalamaları 74, 13±10,90 idi. Öğrencilerin %17,2’si sigara kullandığını, %19,2’si alkol kullandığını, %38,4’ü boş zamanlarından günde en az 30 dakika yürüyüş yaptığını, %45’i her gün düzenli olarak sebze ve meyve tükettiğini, %31,8’inin birinci ve ikinci derece akrabalarında diyabet hastası olduğunu belirtti. Öğrencilerin 10 yıllık tip-2 diyabet riskinin puan ortalamaları 4,43±3,25 olup, %82, 1’inde düşük %12,6’sında hafif ve %5,3’ünde orta ve yüksek düzeyde olduğu saptandı. Sonuç: Öğrencilerin büyük çoğunluğunun 10 yıllık tip-2 diyabet riskinin düşük olmasına rağmen, yaklaşık yarısının düzenli beslenmediği, yaklaşık %40’ının düzenli egzersiz yapmadığı belirlendi. Bu bağlamda, öğrencilerin akrabalarındaki diyabet oranı da dikkate alındığında düzenli egzersiz ve beslenme konusunda desteklenmesi ve bu araştırmanın retrospektif olarak öğrencilerin tüm öğrenim yaşamı boyunca takip edilecek şekilde planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

diyabet, yatkınlık, hastalık, hemşirelik öğrenicileri

PDF

___

Al-Shudifat, A.E., Al-Shdaifat, A., Al-Abdouh, A.A., Aburoman, M.I., Otoum, S.M., Sweedan, A.G. (2017). Diabetes Risk Score in a Young Student Population in Jordan: A Cross-Sectional Study. J Diabetes Res., 1-5.
Avşar, P., Kazan, E.E., Pınar, G. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları ile Obezite Ve Kronik Hastalıklara İlişkin Risk Faktörlerinin İncelenmesi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hemşirelik E- Dergisi, 1: 38-46.
Baptiste-Roberts, K., Gary, T.L., Beckles, G.L., Gregg, E.W., Owens, M., Porterfield, D., Engelgau, M.M. (2007). Family history of diabetes, awareness of risk factors, and health behaviors among African Americans. Am J Public Health, 97(5): 907–912.
Bulantekin, Ö., Düzalan, Ö.B., Kuşçu, A. (2020). Importance of Fruit and Vegetable Consumption in Diabetes. Eurasian JHS., 3(2): 55-61.
Bülbül, E., Çelik, S., Alçiçek, H., Dindar, A., Furtana, M., Günal, M., Karga, S.N., Öztunç, B., Yılmaz, A. (2020). Hemşirelik Öğrencilerinde Diyabet Riski ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 4(3):230-238.
Cosansu, G., Celik, S., Özcan, S., Olgun, N., Yıldırım, N., Gulyuz Demir, H. (2018). Determining type 2 diabetes risk factors for the adults: A community based study from Turkey. Prim Care Diabetes, 12 (5): 409‐415.
Çevik, B.A., Karaaslan, M., Koçan, S., Pekmezci, H., Şahin, S.B., Kırbaş, A., Ayaz, T. (2016). Prevalence And Screening For Risk Factors Of Type 2 Diabetes İn Rize, Nourtheast Turkey: Findings From A Population-Based Study. Prim Care Diabetes, 10 (1): 10-8.
Demirağ, H., Hintistan, S., Tuncay, B., Cin, A. (2018). Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Diyabet Risklerinin Belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Meslek Yüksekokulu Dergisi, 6(2): 25-35.
Doğan, B., Yörük, N., Öner, C., Yavuz, G., Oğuz, A. (2017). Üniversite Öğrenci ve Çalışanlarının Diyabet Riski ve Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Türk Aile Hekimliği Dergisi, 21 (2): 50-55.
Dünya Sağlık Örgütü. (2021). Diabetes. Çevrimiçi https://www.who.int/health-topics/diabetes#tab=tab_3 Kes, D., Can Cicek, S. (2021). Mindful eating, obesity, and risk of type 2 diabetes in university students: A cross-sectional study. Nurs Forum, 56 (3): 483-489.
Leong, A., Rahme, E., Dasgupta, K. (2014). Spousal Diabetes as a diabetes risk factor: A systematic review and metaanalysis. BMC Medicine, 12: 1-12
Lindstörm, J., Tuomilehto, J. (2003). The Diabetes Risk Score: A practical tool to predict type 2 diabetes risk. Diabetes Care, 26: 725–731.
Kulak, E., Berber, B., Temel, H., Kutluay, S.N., Yıldırım, M., Dedeoğlu, F.N., Çiftçili, S., Save, D. (2019). Aile Hekimliğine Başvuran Bireylerde Tip 2 Diyabet Risk Düzeyinin Belirlenmesi. Türk Aile Hekimi Dergisi, 23 (1): 20-30
Kutlu, R., Sayın, S., Koçak, A. (2016). Tanı Almamış Tip 2 Diyabet İçin Bir Tarama Metodu Olarak Fin Diyabet Risk Anketi (FINDRISK) Uygulanabilir mi?. Konuralp Tıp Dergisi, 8(3): 158-166.
Meigs, J.B., Cupplesi L.A., Wilson, P.W. (2000). Parental transmission of type 2 diabetes: the Framingham Offspring Study. Diabetes, 49: 2201-2207.
Memiş, S., Gökçe, S., Gündoğmuş, E.E., Çoşkunırmak, D. (2014). Ailesinde Tip 2 Diyabet Olan Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Diyabet Risklerinin Değerlendirilmesi. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu Dergisi, 6(2): 27-34.
Morawiec, R., Janikowski, K., Zawisza, J., Lelonek, M. (2013). StudHeart-diabetes mellitus t.2 risk factors in senior medical students. Open Medicine, 8 (5): 608-617
Özpak, L., Pazarbaşı, A. (2021). Tip 2 Diyabet Modeli Ratların Karaciğer Dokularında Kodlanan Genlerin İfade Düzeyleri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1): 25-34.
Pan, X.R., Li, G.W., Hu, Y.H., Wang, J.X., Yang, W.Y., An, Z.X., Hu, Z.X., Lin, J., Xiao, J.Z., Cao, H.B., Liu, P.A,, Jiang, X.G., Jiang, Y.Y., Wang, J.P., Zheng, H., Zhang, H., Bennett, P.H., Howard, B.V. (1997). Effects of diet and exercise in preventing NIDDM in people with impaired glucose tolerance, The Da Qing IGT and Diabetes Study. Diabetes Care, 20(4): 537-544.
Satman, İ. (2013). Turdep-2 Sonuçlarının Özeti. Çevrimiçi http://www.diabetcemiyeti.org/c/turdep-2-sonuclarinin-ozeti
Satouf, M., Köten, M. (2019). Obezite ve Diyabet İlişkisi. IESS, 1-18.
Scott, R.A., Langenberg, C., InterAct Consortium. (2013). The link between family history and risk of type 2 diabetes is not explained by anthropometric, lifestyle or genetic risk factors: the EPIC-InterAct study. Diabetologia, 56 (1): 60-69.
Şimşek, Z., Koruk, İ., Altındağ, A. (2007). Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Riskli Sağlık Davranışları. Toplum Hekimliği Bülteni, 26 (3): 19-24.
Topbaş E. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Tip 2 DM Riski ve İlişkili Faktörler. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 10 (4): 616-620.
Tuomilehto, J., Lindstrom, J., Eriksoon, J.K., Valle, T., Hamalainen, H,, Ilanne Parikka, P., Keinänen-Kiukaanniemi, S., Laakso, M., Louheranta, B., Rastalar, M., Salminen, V., Uusitupa, M. (2001). Prevention of type 2 diabetes by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose tolerance. N Engl J Med., 344(18): 1343-1350.
Türkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği. (2020). Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Klavuzu. 2020. Çevriniçi https://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_kilavuz/20200625154506-2020tbl_kilavuz86bf012d90.pdf adresinden erişildi.
Türkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği- II. (2021). Türkiye’de ve Dünya’da Diyabet. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) diabetes mellitus ve eğitim grubu raporu.2019. Çevrimiçi: http://www.turkjem.org/uploads/pdf/16-1-1_Diyabet_Raporu.pdf
Ulu, İ., Genç Çakmak, G., Karakaş Çelik, S. (2021). Sirtuin 1 ve Sirtuin 2’nin Tip 2 Diyabet ile İlişkisi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 5(1): 81-88.Uluslararası Diyabet Federasyonu. (2019). IDF Diabetes Atlas 9th ed.Çevrimiçi https://www.diabetesatlas.org/en/
Uluslararası Diyabet Federasyonu. (2022) Çevrimiçi https://diabetesatlas.org/atlas-presentation/?dlmodal=active&dlsrc=
Yurtsever, S., Yürügen, B., Saraç, T., Şit, D. (2014). Diyabet Riski Düşük ve Yüksek Olan Hemşirelerde İnsülin Direnci Varlığının Araştırılması. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu Dergisi, 6: 53-62.
Yüksel Kaçan, C., Örsa, Ö. (2019). Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Düzeyinin Değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1): 19-24.