İNSANİ MÜDAHALENİN HUKUKA UYGUNLUĞU SORUNU

Bir devletin başka bir devlete veya devletlere insani gerekçelerle müdahale etmesi yeni bir olgu değildir. İnsani müdahalenin hukuka uygunluğu konusunda çelişen görüşler mevcuttur. Son yıllarda insani müdahalenin hukuka uygunluğu sorununun bertaraf edilmesi ve müdahalelere hukuki bir zemin yaratılması amacıyla Koruma Sorumluluğu Doktrini ortaya atılmıştır. Böylelikle, kendi vatandaşlarının haklarını korumak devletin bir hakkı olmaktan çıkmış bir sorumluluk olarak yorumlanmıştır. Bu çalışmada Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın temel ilkeleri kabul edilen içişlerine karışmama ve devletlerin egemen eşitliği ilkelerinin ihlali anlamına gelen insani müdahalenin hukuka uygun olmadığı, müdahale edilecek yerler konusunda devletlerin seçici davranması sebebiyle de tartışmalı olduğu öne sürülmektedir

That a state's intervention in another state or states for humanitarian reasons is not a new phenomenon. There are conflicting views on the legality of humanitarian intervention. To obviate the legality problem and to create a legal ground for humanitarian intervention, The Doctrine of Responsibility to Protect has been put forward. Hence, to protect its citizens' rights has been interpreted as a state's responsibility rather than its right. This work claims that humanitarian intervention is illegal based on the violation of the sovereign equality of states and non-intervention in domestic affairs which are the guiding principles of the United Nations Charter and also due to states' selectiveness where to intervene

PDF

___

Ağaoğulları, Mehmet Ali ve Köker, Levent. Kral-Devlet ya da Ölümlü Tanrı, İmge Kitabevi, Ankara, 2009.

Ağır, Bülent Sarper. "İnsani Müdahale Tartışmaları ve Kuvvet Kullanma Hukuku Çerçevesinde NATO'nun 1999 Kosova Müdahale- si", (Ed.) Murat Saraçlı, Uluslararası Hukukta Güncel Sorun Alanları, BigBang Yayınları, Ankara, 2012, s. 211-234.

Arsava, Füsun. "Egemenlik ve Koruma Sorumluluğu", Gazi Üni- versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, 2011, s. 101-124.

Arsava, Füsun. "BM Güvenlik Konseyinin İnsan Haklarını Koru- ma Rolü ve Güvenlik Konseyi'nin Yetkilerinin Dayanağı ve Sınırları", Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt: 4, No: 13, 2008, s. 1-15.

Bağbaşlıoğlu, Arif. "Nato'nun Alan Dışı Algılamasındaki Değişi- minin Kuvvet Kullanma Hukuku'na Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme", (Ed.) Murat Saraçlı, Uluslararası Hukukta Güncel Sorun Alanları, Big- Bang Yayınları, Ankara, 2012, s. 181- 210.

Başeren, Sertaç Hami. Uluslararası Hukukta Devletlerin Münfe- riden Kuvvet Kullanmalarının Sınırları, Ankara Üniversitesi Basım Evi, Ankara, 2003.

Bozkurt, Enver., Kütükçü, M. Akif ve Poyraz, Yasin. Devletler Hukuku, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, Ankara, 2012.

Denk, Erdem. "Uluslararası Antlaşmalar Hukukunda Jus Cogens Kurallar", Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 56, Sayı: 2, 2001, s. 43-70.

Denk, Erdem. Uluslararası Örgütler Hukuku Birleşmiş Milletler Sistemi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2015.

Duran, Hasan. "Birleşmiş Milletler ve Barışın Korunması", Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, 2002, s. 123-138.

Elçin Ertuğrul, Ümmühan. "İnsani Müdahale ( )", Kuzey Afrika ve Asya Çalışmaları Uluslararası Sempozyumu 38, Ankara, 10-15 Eylül 2007, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, No: 12, Cilt: 2, Ankara, 2011, s. 657-672.

Eldem, Tuba. ''Koruma Sorumluluğu' Normunun Libya ve Su- riye Krizleri Bağlamında İşlevselliği'', Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt:11, No: 43, 2015, s. 1-38.

Focarelli, Carlo. "The Responsibility to Protect Doctrine and Hu- manitarian Intervention: Too Many Ambiguities for a Working Doctri- ne", Journal of Conflict and Security Law, Vol: 13, No: 2, 2008, s. 191- 213.

Gündüz, Aslan. Milletlerarası Hukuk, (Ed.) Volkan Reşat Günel, Beta Basım, 7. Baskı, Ankara, 2014.

Halatçı Ulusoy, Ülkü. "Uluslararası Hukuk Açısından Libya ve Suriye Örneğinde Koruma Sorumluluğu", Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 14, Temmuz 2013, s. 269-297.

Hancilar, Özhan. "Uluslararası Hukukta İnsani Müdahale", Çan- kaya University Journal of Law, Cilt: 7, Sayı: 2, Şubat 2011, s. 97-124.

Holzgrefe, Jeff L. "The Humanitarian Intervention Debate", (Ed.) Jeff L. Holzgrefe ve Robert O. Keohane, Humanitarian Intervention: Legal, Ethical and Political Dilemmas, Cambridge University Press, Cambridge, 2003, s. 15-52.

ICISS. The Responsibility to Protect The International Commis- sion on Intervention and State Sovereignty, International Development Research Centre, Ottowa, 2001.

Janse, Ronald. "The Legitimacy of Humanitarian Intervention," Leiden Journal of International Law, Cilt: 19, No: 3, 2006, s. 669-692.

Keskin, Funda. "İnsancıl Müdahale: 1999 Kosova ve 2003 Irak Sonrası Durum", Uluslararası İlişkiler, Cilt: 3, Sayı: 12, Kış 2006-2007, s. 49-70.

Kurtuluş, Yıldız Tuğba. "The United Nations and Rwanda: A Case Study in Humanitarian Intervention", Bilkent Üniversitesi, Ulus- lararası İlişkiler Bölümü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2001.

Mengiler, Özgür. Birleşmiş Milletler Çerçevesinde Uluslararası Uyuşmazlıkların Barışçı Çözümü, Platin Yayınları, Ankara, 2005.

Pazarcı, Hüseyin. Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, 12. Bası, Ankara, 2013.

Sander, Oral. Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918'e, İmge Kitabevi, An- kara, 2011.

Sur, Melda. "Birleşmiş Milletler Örgütünün Gelişimi ve Geleceği", Prof. Dr. Aydın Zevkliler'e Armağan, C.III, Yaşar Üniversitesi Elektro- nik Dergisi, Cilt: 8, Özel Sayı, 2013, s. 2535- 2550.

Sur, Melda. Uluslararası Hukukun Esasları, Beta Basım, 8. Baskı, İstanbul, 2014.

Tekin, Segah. "İnsani Müdahale ve Libyaının Geleceği", SDE Analiz, Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara, 2011, http://www.sde. org.tr/userfiles/file/INSANI%20MUDAHALE%20KAVRAMI%20 VE%20LIBYA%20GELECEGI%20analiz.pdf, E.T.:10.01.2016.

Tütüncü, Ayşe Nur. İnsancıl Hukuka Giriş, Beta Basım, İstanbul, 2012.

Wallerstein, Immanuel. Avrupa Evrenselciliği İktidarın Retoriği, (Çev.) Sinan Önal, Aram Yayınları, İstanbul, 2007.

Winkelmann, Ingo. "Responsibility to Protect", Max Planck Encyclopedia of Public International Law, http://opil.ouplaw.com/ view/10.1093/law:epil/9780199231690/law-9780199231690-e1464? rskey=20AgNj&result=3&prd=OPIL, E.T.: 21.02.2016.

Yonucu, Deniz. "Koruma Sorumluluğu Doktrini ve Yeni Sö- mürgecilik", Evrensel Kültür Dergisi, Kasım 2011, http://www. academia.edu/1080843/Koruma_sorumlulu%C4%9Fu_doktrini_ ve_yeni_s%C3%B6m%C3%BCrgecilik_Responsibility_to_Protect_ and_Neocolonialism, E.T.: 10.01.2016

Kararlar ve Belgeler:

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, "Report of the High Level Panel on Threats, Challenges and Change", A/59/565, 2 Aralık 2004, https:// www1.umn.edu/humanrts/instree/report.pdf, E.T.: 20.02.2016.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1514 (XV) sayılı 14 Aralık 1960 tarihli Sömürge İdaresi Altındaki Ülkelere ve Halklara Bağımsızlık ka- rarı, http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/bm/ bm_38.pdf, E.T.: 30.12.2015.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu; "2005 World Summit Outcome", A/RES/60/1, 24 Ekim 2005, http://unpan1.un.org/intradoc/groups/ public/documents/un/unpan021752.pdf, E.T.: 17.01.2016. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, "The Responsibility to Protect", A/ RES/63/308, 7 Ekim 2009, http://responsibilitytoprotect.org/Resolu- tion%20RtoP%283%29.pdf, E.T.: 17.01.2016.

Declaration on Principles of International Law concerning Fri- endly Relations and Co-operation among States in accordance with the Charter of the United Nations, 2625 (XXV), 21.10.1970, http://www. un-documents.net/a25r2625.htm, E.T.: 17.01.2016.

Güvenlik Konseyi, 10 Haziran 1999, 1244 Sayılı Kararı, http://www. un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/1244(1999), E.T.: 10.01.2016.

Güvenlik Konseyi, 13 Ağustos 1992, 770 Sayılı Karar, http://www.

Güvenlik Konseyi, 14 Temmuz 1960, 143 Sayılı Kararı, http://www. un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/143(1960), E.T.: 25.12.2015.

Güvenlik Konseyi, 17 Mart 2011, 1973 Sayılı Kararı http://www. un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/1973(2011), E.T.: 10.01.2016.

Güvenlik Konseyi, 19 Kasım 1994, 958 Sayılı Kara- rı RES/958%281994%29, E.T.: 10.01.2016.

Güvenlik Konseyi, 1968, 253 Sayılı Kararı, http://www.un.org/ en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/253(1968), 01.01.2016. E.T.:

Güvenlik Konseyi, 20 Kasım 1965, 217 Sayılı Kararı http://www. un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/217(1965) E.T.: 28.12.2015. ,

Güvenlik Konseyi, 22 Haziran 1994, 929 Sayılı Kara- rı, RES/929%281994%29, E.T.: 10.01.2016.

Güvenlik Konseyi, 26 Şubat 2011, 1970 Sayılı Kararı, http://www. un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/1970(2011), E.T.: 17.01.2016.

Güvenlik Konseyi, 3 Aralık 1992, 794 Sayılı Kararı, http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/ RES/794%281992%29, E.T.: 10.01.2016.

Güvenlik Konseyi, 4 Kasım 1977, 418 Sayılı Kararı, http://www.

Güvenlik Konseyi, 5 Nisan 1991, 688 Sayılı Kararı, http://www. casi.org.uk/info/undocs/gopher/s91/5, E.T.: 10.01.2016.

Resolution adopted by the General Assembly 2131 (XX). Decla- ration on the Inadmissibility of Intervention in the Domestic Affairs of States and the Protection of Their Independence and Sovereignty, 21.12.1965, http://www.un-documents.net/a20r2131.htm, E.T.: 17.01.2016.